Ο κόλπος των ανώνυμων νεκρών της Τζέρμπα

Αλήθεια, για τι πράγμα μιλάει κανείς όταν επί τρεις μέρες βρίσκεται πάνω σε μια ξύλινη σανίδα κάπου στη Μεσόγειο; «Για ο,τιδήποτε μπορείς να φανταστείς, ο ένας προσπαθεί να κρατήσει τον άλλο ξύπνιο διότι εάν δεν κρατηθείς πεθαίνεις». Τα λόγια ανήκουν στον 16χρονο Μαμαντού από το Μαλί. Πριν από μια εβδομάδα επιχείρησε να διασχίσει τη Μεσόγειο με άλλους 85 ανθρώπους πάνω σε μια λαστιχένια βάρκα. Είχαν ξεκινήσει από το λιμάνι της Σουάρα στη Λιβύη, ωστόσο επτά ώρες αργότερα βρέθηκαν να κατευθύνονται προς τις τυνησιακές ακτές. Όταν τα κύματα άρχισαν να δυναμώνουν, ξέσπασε πανικός με αποτέλεσμα να ανατραπεί η βάρκα και όλοι οι επιβαίνοντες να βρεθούν στη θάλασσα. Ο ένας μετά τον άλλο άρχισαν να χάνονται στο απέραντο και βαθύ γαλάζιο. Μαζί με άλλους έξι ο Μαμαντού κατάφερε να κρατηθεί από μια ξύλινη σανίδα που βρισκόταν στον πάτο της βάρκας. Όταν τρεις μέρες αργότερα εντοπίστηκαν από ένα ψαροκάικο, είχαν απομείνει μόλις τέσσερις. Ο ένας υπέκυψε λίγο αργότερα στο νοσοκομείο.

Λιγότεροι πρόσφυγες αλλά μεγαλύτεροι κίνδυνοι

Λίγες μέρες αργότερα εντοπίστηκαν στις ακτές οι πρώτοι νεκροί. Στη Τζέρμπα, το μεγαλύτερο νησί της Τυνησίας στον Κόλπο της Γκαμπές, εθελοντές ανέσυραν 16 πτώματα. «Είναι περίεργο να φτάνουν οι πνιγμένοι μέχρι τη Τζέρμπα», λέει ο Μόνγκι Σλιμ, εθελοντικής γιατρός στην Ερυθρά Ημισέληνο. «Ο άνεμος και τα ρεύματα οδηγούν τους νεκρούς εδώ».

Όπως υποστηρίζει ο γιατρός, το φετινό καλοκαίρι έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των νεκρών που εντοπίζονται στις ακτές του δημοφιλούς τουριστικού προορισμού. «Από τον Απρίλιο, οπότε και ξεκίνησαν και πάλι οι μάχες στη Λιβύη, όλο και περισσότεροι προσπαθούν να διασχίσουν τη θάλασσα. Οι 83 αυτοί άνθρωποι θα μπορούσαν να είχαν σωθεί εάν υπήρχαν πλοία διάσωσης».

Ωστόσο από τη στιγμή που η Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έκλεισαν τα λιμάνια τους για μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στη διάσωση προσφύγων και μεταναστών, ελάχιστα πλοία επιχειρούν πλέον μπροστά στις λιβυκές ακτές. Μπορεί ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο με κατεύθυνση τις ευρωπαϊκές ακτές να μειώνεται, ωστόσο για εκείνους που το τολμούν παρά ταύτα η διαδρομή γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνη. Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Μετανάστευσης, το 2019 έχουν πνιγεί στη Μεσόγειο ήδη 682 άνθρωποι. «Και πρόκειται μόνον για τους επίσημους αριθμούς», συμπληρώνει ο Μόνγκι Σλιμ.

«Το νεκροταφείο των αγνώστων»

Και την ώρα που οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να διασταυρώνουν τα ξίφη τους για τη δικαιότερη κατανομή των προσφύγων και την αποτελεσματικότερη προστασία των συνόρων, στην Τυνησία η διαμάχη αφορά στο ερώτημα ποιος έχει την ευθύνη για την ταφή των νεκρών της Μεσογείου;

Το περασμένο Σαββατοκύριακο πολλές κοινότητες στη νότια Τυνησία ανακοίνωσαν ότι δεν προτίθενται να δεχτούν τις σορούς των ανώνυμων νεκρών προσφύγων και μεταναστών. «Σε ορισμένες περιοχές ισχυρίζονται ότι διαθέτουν νεκροταφεία μόνον για μουσουλμάνους», εξηγεί ο Σλιμ, ο οποίος βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τις κοινότητες δεδομένου ότι η Ερυθρά Ημισέληνος είναι η μόνη που ασχολείται στην παρούσα φάση με το ζήτημα. Πριν από δυο μήνες η οργάνωση αρωγής αγόρασε δικό της οικόπεδο για την ταφή των νεκρών. Μέχρι στιγμής όμως αξιοποιεί ένα μικρό κομμάτι γης που της παραχώρησε μια κοινότητα.

Ο Μαμαντού επισκέπτεται συχνά «το νεκροταφείο των αγνώστων» όπως το έχουν ονομάσει, για να αφήσει λίγα λουλούδια στους τάφους των ανθρώπων με τους οποίους ο ίδιος μοιράστηκε πριν από μια εβδομάδα μια βάρκα και το όνειρο για μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη.

Ζίμον Κρέμερ (dpa)

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης