Ο «πόλεμος των λέξεων» στη Βρετανία

Από τις αρχές του 2014 βρετανοί πολιτικοί επιστήμονες, ιστορικοί και πολιτικοί διασταυρώνουν τα ξίφη τους στο πεδίο της ιστορικής μνήμης. Ποιο είναι το νόημα και πώς θα πρέπει να γίνει η υπενθύμιση της 100ης επετείου από την έναρξη του Α` Παγκοσμίου Πολέμου, είναι το αντικείμενο της διαμάχης, που εξελίχθηκε σε «πόλεμο των λέξεων». Ο πρώτος «πυροβολισμός» ήλθε από τον βρετανό υπουργό Παιδείας Μάικλ Γκόουβ, ο οποίος κατηγόρησε προσκείμενους στην Αριστερά επιστήμονες ότι έχουν βγει στο δρόμο, λανσάροντας αντιπατριωτικούς μύθους για το ρόλο της Βρετανίας στον Α` Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύμφωνα με τον Γκόουβ, με τον τρόπο αυτόν προσβάλλουν και υποβαθμίζουν «τις θυσίες, τον πατριωτισμό και την τιμή» των ανθρώπων εκείνων που πολέμησαν και έχασαν τη ζωή τους για έναν ιερό σκοπό, ο οποίος ήταν η απόκρουση της γερμανικής επίθεσης.

Ζητούμενο η «αυτοκριτική συζήτηση»;

Η απάντηση της άλλης πλευράς δεν άργησε να έλθει. Ο επιστήμονας και εκπρόσωπος των Εργατικών για θέματα Παιδείας, Τρίσταν Χαντ, κατηγόρησε τον Γκόουβ ότι χάνει το χρόνο με «άσχημα και καυτά σχόλια», αντί να αξιοποιηθεί η ευκαιρία προκειμένου να γίνει μια αυτοκριτική συζήτηση. Του επέρριψε επίσης ότι υποδαυλίζει τον εθνικισμό και δημιουργεί αντιευρωπαϊκό κλίμα ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών.

Οι συντηρητικοί, από την πλευρά τους, διαμηνύουν ότι η στάση τους είναι αξιοπρεπής και σε πλήρη αντιστοιχία με την σημασία του ιστορικού γεγονότος. Η κυβέρνηση Κάμερον διοργανώνει σειρά εκδηλώσεων σε όλη τη χώρα με στόχο την ενίσχυση της ιστορικής μνήμης, που στο επίκεντρό της έχει την απόδοση τιμής στα θύματα του πολέμου. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, επισκέψεις σχολείων σε μέρη που έλαβαν χώρα πολεμικές συγκρούσεις, συναυλίες μνήμης και εγκαίνια μνημείων.
Ο Γκόουβ επιμένει ότι προσβάλλει τους νεκρούς του πολέμου η «αριστερή» πρόσληψη του Α` Παγκοσμίου Πολέμου. Και με την άποψή του συμφωνεί και ο Μαξ Χάστινγκς, που προχωρά ένα βήμα παραπέρα. Ο συγγραφέας του δοκιμίου «Καταστροφή 2014», υποστηρίζει ότι η νίκη επί του Κάιζερ ήταν το ίδιο σημαντική όπως η νίκη επί του Χίτλερ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. «Ο πολεμικός στόχος της γερμανικής αυτοκρατορίας το 2014 δεν ήταν μακριά από τους στόχους της ναζιστικής Γερμανίας. Και ο Κάιζερ ήθελε την κυριαρχία στην Ευρώπη» εκτιμά ο βρετανός ιστορικός, προσθέτοντας ότι «εάν νικούσαν οι Γερμανοί, αυτό θα ήταν μια κακή ημέρα για τη δημοκρατία και την ελευθερία στην Ευρώπη».

«Η σημερινή Γερμανία είναι μια καταπληκτική χώρα»

Ο Μάξ Χάστινγκς υποστηρίζει ότι η ιστορία έχει πλαστογραφηθεί προκειμένου να μην προσβληθεί η σημερινή Γερμανία και διευκρινίζει: «Η σημερινή Γερμανία είναι μια καταπληκτική χώρα με μια λειτουργούσα δημοκρατία, στην οποία εκφράζουμε τον θαυμασμό μας. Ωστόσο εάν θέλουμε να μεταλαμπαδεύσουμε τις γνώσεις μας στις επόμενες γενεές, θα πρέπει να προσπαθούμε να λέμε την αλήθεια».

Στον αντίποδα του Χάστινγκς είναι ο Νάιαλ Φέργκιουσον, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος υποστηρίζει ότι «η Βρετανία θα μπορούσε να αποφύγει την εμπλοκή της στον πόλεμο, καθώς δεν υπήρχε καμία άμεση απειλή για τη χώρα». Σύμφωνα με τον ιστορικό, και την μελέτη του "The Pity of War", η εμπλοκή της Βρετανίας «ήταν το μεγαλύτερο σφάλμα της σύγχρονης ιστορίας». Ο Φέργκιουσον χαρακτηρίζει τεράστιο σφάλμα να συγκρίνει κανείς τον Αδόλφο Χίτλερ με τον αυτοκράτορα Γουλιέλμο, ο οποίος δεν είχε την μεγαλομανία του ιδρυτή του ναζισμού. Σύμφωνα με τον ιστορικό ο Α` Παγκόσμιος Πόλεμος, πέραν της καταστροφής που προκάλεσε, γέννησε και τις δύο μεγάλες τυραννίες του 20ου αιώνα: τη ναζιστική Γερμανία και την σταλινική Σοβιετική Ένωση.

Stephen Beard / Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου