Ουκρανία: Παρακολούθηση ανεξάρτητων δημοσιογράφων

Θύματα παρακολούθησης και υποκλοπών έπεσαν οι εργαζόμενοι του Bihus.Info, της πλέον γνωστής πλατφόρμας ερευνητικής δημοσιογραφίας στην Ουκρανία. Σε ένα βίντεο που δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο προσφάτως και έγινε viral, μέλη της ομάδας φέρονται να καταναλώνουν ναρκωτικά κατά τη διάρκεια ενός πρωτοχρονιάτικου πάρτι. Επιπλέον, υπάρχουν αποσπάσματα συνομιλιών και τηλεφωνημάτων, στα οποία οι εργαζόμενοι του Bihus.Info συζητούν για την αγορά ναρκωτικών ουσιών.

Το Bihus.Info ιδρύθηκε το 2013 από μία ομάδα δημοσιογράφων με επικεφαλής τον Ντένις Μπίχους. Τα όσα έχει φέρει η ομάδα στο φως της δημοσιότητας έχουν προκαλέσει συχνά αναστάτωση – όπως συνέβη για παράδειγμα με τις αποκαλύψεις σχετικά με τη χρηματοδότηση των ουκρανικών σταθμών παραγωγής ενέργειας που βρίσκονται στα ρωσικά κατεχόμενα εδάφη και ανήκουν στον Ρόστισλαβ Σούρμα, αδερφό του αναπληρωτή επικεφαλής του προεδρικού γραφείου. Αντίστοιχη αίσθηση προκάλεσαν και οι αποκαλύψεις για διεφθαρμένους δημόσιους υπαλλήλους, όπως και οι έρευνες για τις υποκλοπές του ρωσόφιλου ολιγάρχη Βίκτορ Μεντβέντσουκ, που σχετίζονταν και με τον πρώην πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο και τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν. 

«Συστηματική και επί μακρόν παρακολούθηση»

Ο Ντένις Μπίχους διαπίστωσε πως στο βίντεο πρόκειται για τους εικονολήπτες του – τους οποίους και απέλυσε. Ταυτοχρόνως η ομάδα του Bihus.Info διεξάγει τη δική της έρευνα για το συμβάν.

Όπως αναφέρει ο Μπίχους σε βίντεο, εκτιμάται πως τουλάχιστον 30 άτομα συνεργάστηκαν για την εγκατάσταση καμερών παρακολούθησης στο κτήριο όπου έγινε το πάρτι. Προσέθεσε δε ακόμη πως μέλη της ομάδας του παρακολουθούνται εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο, όπως υποδεικνύεται από διάφορα αποσπάσματα τηλεφωνικών συνομιλιών των δημοσιογράφων που έχουν υποκλαπεί, που μάλιστα έλαβαν χώρα με αρκετούς μήνες διαφορά μεταξύ τους. «Δεν φαίνεται να πρόκειται για κάποια αυθόρμητη πράξη εκδίκησης εξαιτίας κάποιας συγκεκριμένης έρευνας. Αντιθέτως, έχουμε να κάνουμε με μία συστηματική και επί μακρόν παρακολούθηση και καταδίωξη, που αποβλέπει στη σπίλωση των όσων έχει κάνει η ομάδα σε βάθος ετών», τόνισε ο δημοσιογράφος.

Οι μυστικές υπηρεσίες ξεκινούν έρευνες

Την παρακολούθηση των δημοσιογράφων και την παραβίαση της ιδιωτικής τους ζωής καταδίκασε και η συντριπτική πλειοψηφία του ουκρανικού κοινοβουλίου, ενώ οι επιτροπές για την ελευθερία της έκφρασης και ανθρωπιστικών υποθέσεων κάλεσαν τις αρχές να ερευνήσουν τις παράνομες υποκλοπές, συμπεριλαμβανομένης και της ουκρανικής μυστικής υπηρεσίας (SBU).

Όπως δήλωσε στην DW ο Γιάροσλαβ Γιούρτσισιν, βουλευτής του κόμματος Holos («Φωνή»), η SBU είναι «η μοναδική αρχή επιβολής του νόμου που μπορεί να εντοπίσει παράνομες υποκλοπές, αλλά και να δώσει αντίστοιχη εξουσιοδότηση σε άλλες υπηρεσίες. Επομένως, τέτοια μέτρα είναι είτε παράνομα, εμπίπτοντας έτσι στην ερευνητική αρμοδιότητα της SBU, είτε πρόκειται για μέτρα που έχουν εγκριθεί από την SBU».

H SBU ξεκίνησε έρευνα για «παράνομη απόκτηση, παράνομη διανομή ή παράνομη χρήση ειδικών τεχνικών μέσων για την απόκτηση πληροφοριών». Όπως δήλωσε η υπηρεσία, «η διαφανής και ανεμπόδιστη εργασία των ανεξάρτητων επαγγελματικών μέσων ενημέρωσης αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την εξέλιξη της Ουκρανίας σε ένα δημοκρατικό κράτος».

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε από την πλευρά του πως κάλεσε αυτοπροσώπως τον επικεφαλής της SBU, Βασίλ Μάλιουκ, καθώς και ότι έχει ενημερωθεί για τις λεπτομέρειες της υπόθεσης από τον Γενικό Εισαγγελέα, απαιτώντας επιπλέον τη διεξοδική διερεύνηση του ζητήματος και τον εντοπισμό των δραστών.

Οι δημοσιογράφοι του Bihus.Info κατέθεσαν μήνυση στην αστυνομία. Η δε ιστοσελίδα όπου δημοσιεύθηκε το βίντεο έχει πλέον μπλοκαριστεί και το βίντεο κατέβηκε από το YouTube – σύμφωνα με το Bihus.Info, αυτό συνέβη μόλις έγινε γνωστό ότι η αστυνομία διεξάγει έρευνα.

Οι εκπρόσωποι των ουκρανικών μέσων αντιδρούν επίσης

Εκπρόσωποι της Ένωσης Ουκρανικών Μέσων Ενημέρωσης, Δημοσιογράφων και Δημόσιων Οργανισμών "Mediaruch” κάνουν επίσης λόγο για συστηματική άσκηση πιέσεων στους δημοσιογράφους, αιτούμενοι από τον πρόεδρο Ζελένσκι να επιβλέψει προσωπικώς τις έρευνες για το σκάνδαλο των υποκλοπών.

Τα γεγονότα αυτά θυμίζουν στην επικεφαλής του Ινστιτούτου Μαζικής Ενημέρωσης (IMI), Οξάνα Ρόμανιουκ, τις εποχές διακυβέρνησης του πρώην προέδρου Βίκτορ Γιανούκοβιτς, εποχές κατά τις οποίες «η στοχοποίηση και το κυνήγι των μέσων ενημέρωσης, οι παρακολουθήσεις και οι μυστικές βιντεοσκοπήσεις» αποτελούσαν συνήθη φαινόμενα. Όπως δηλώνει η ίδια, η μη αντίδραση των αρχών με τρόπο αποφασιστικό θα είναι κάτι «πολύ αρνητικό για την Ουκρανία ως δημοκρατικό κράτος». Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης αποτελεί εξάλλου μία εκ των προϋποθέσεων για την προσχώρηση της Ουκρανίας στην Ε.Ε.

Ο επικεφαλής της Εθνικής Ένωσης Δημοσιογράφων της Ουκρανίας, Σέρχι Τομιλένκο, κάλεσε τις αρχές να προστατεύσουν τους δημοσιογράφους. «Πρέπει να αποδείξουμε πως είμαστε μία χώρα που δεν επιτρέπει σε καμία περίπτωση εκστρατείες δυσφήμισης των μέσων, όπως αυτές που συμβαίνουν στη Ρωσία και σε άλλες αυταρχικές χώρες», δήλωσε.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς