Πάει για δεύτερη θητεία η φον ντερ Λάιεν;
13 Σεπτεμβρίου 2023
Αν και δεν πρόκειται για μία φαντασμαγορική περίσταση, η παραδοσιακή ομιλία του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «για την κατάσταση της Ένωσης» εξακολουθεί να προκαλεί ενθουσιασμό, κάθε Σεπτέμβριο.
Φέτος πολλοί παρακολούθησαν ιδιαίτερα προσεκτικά την ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Στρασβούργο, ψάχνοντας τυχόν ενδείξεις σχετικά με το ενδεχόμενο μίας δεύτερης θητείας της στην ηγεσία του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, ενόψει των ευρω-εκλογών και της αλλαγής της ηγεσίας της Επιτροπής το 2024.
Απευθυνόμενη στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, την Τρίτη, η συντηρητική Γερμανίδα πολιτικός απέφυγε να αναφερθεί στο συγκεκριμένο θέμα ευθέως. Ωστόσο, εκφωνώντας μία ομιλία με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και με εγκωμιαστικά σχόλια για την κληρονομιά που έχει αφήσει έως τώρα στην Ένωση, η φον ντερ Λάιεν φαίνεται ενδεχομένως να ελπίζει πως θα παραμείνει στο αξίωμά της μέχρι το 2029.
Τα επιτεύγματα της τελευταίας τετραετίας
Η 64χρονη στάθηκε στα σημαντικότερα επιτεύγματα και τις διάφορες κρίσεις που ξεπέρασε η Ε.Ε. υπό την ηγεσία της: το νομικό πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας που θα καταστήσει την Ένωση «κλιματικά ουδέτερη» έως το 2050, τη μαζική προμήθεια εμβολίων κατά του κορωνοϊού και τη σαφή στήριξη προς την Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή.
«Όταν το 2019 στάθηκα ενώπιόν σας με το πρόγραμμά μου για μια πράσινη, ψηφιακή και γεωπολιτική Ευρώπη, ξέρω ότι κάποιοι είχαν αμφιβολίες», είπε. «Και αυτό προτού ανατραπούν όλα με μια παγκόσμια πανδημία και έναν κτηνώδη πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος (...) Κοιτάξτε όμως πού βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη. Είδαμε τη γέννηση μιας γεωπολιτικής ένωσης», δήλωσε, επισημαίνοντας την περισσότερο συντονισμένη εξωτερική πολιτική σε ενωσιακό επίπεδο υπό την ηγεσία της.
Στην ωριαία ομιλία της η φον ντερ Λάιεν έδωσε ιδιαίτερο βάρος και στην οικονομία, τονίζοντας ιδιαιτέρως την ανάγκη προστασίας και ενίσχυσης των βιομηχανιών που αποτελούν κλειδί για το όραμα της κλιματικής ουδετερότητας, προσθέτοντας ακόμη πως υπάρχει μία ξεκάθαρη φιλοδοξία: «Το μέλλον της βιομηχανίας καθαρής τεχνολογίας να διαμορφωθεί στην Ευρώπη».
Προσέγγιση των πολιτικών αντιπάλων
Η Φον ντερ Λάιεν έχει σοβαρούς πολιτικούς λόγους να επικεντρωθεί στην οικονομία και να προωθήσει τις «πράσινες» πολιτικές της ως μία ευκαιρία για τις επιχειρήσεις. Μόλις πριν από λίγους μήνες η δική της πολιτική ομάδα και συγκεκριμένα η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) με επικεφαλής τον Γερμανό Χριστιανοδημοκράτη Μάνφρεντ Βέμπερ, αντέδρασε έντονα σε μία από τις πολιτικές της πρωτοβουλίες, τον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης. Ο Βέμπερ και οι υποστηρικτές του ισχυρίστηκαν ότι η πρόταση θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τους αγρότες.
Υπό το πρίσμα των ανησυχιών της επιχειρηματικά σκεπτόμενης Κεντροδεξιάς σχετικά με την εξισορρόπηση ανταγωνιστικότητας και προστασίας του κλίματος, η φον ντερ Λάιεν ήταν λογικό να τοποθετηθεί στην ομιλία της ως υποστηρικτής της πράσινης βιομηχανίας, υπογραμμίζοντας παράλληλα την πολιτική της για το κλίμα, προκειμένου να ικανοποιήσει την Αριστερά.
Ήταν αποτελεσματική η τακτική της; Ο Βέμπερ πάντως επαίνεσε τις αναφορές της στις επιχειρήσεις, τονίζοντας μετά την ομιλία πως «αυτήν την εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε επί τα χείρω τις οικονομικές προβλέψεις της και ο πληθωρισμός πλήττει σκληρά όλους τους Ευρωπαίους, με τους φτωχότερους να πλήττονται ακόμη περισσότερο. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο κοινωνικό ζήτημα σήμερα».
Όταν η πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας ανέλαβε τα παρόντα καθήκοντά της, διορίστηκε πρόεδρος της Επιτροπής έπειτα από μια παρασκηνιακή συμφωνία μεταξύ των κρατών-μελών, αφ' ότου απορρίφθηκαν οι υποψήφιοι που είχαν διεξάγει προεκλογική εκστρατεία στις ευρωεκλογές.
Το ερώτημα, επομένως, δεν είναι μονάχα το εάν η φον ντερ Λάιεν θα θέσει υποψηφιότητα για μία δεύτερη θητεία, αλλά και το εάν θα κάνει προεκλογική εκστρατεία ως επικεφαλής του ΕΛΚ στις επικείμενες εκλογές τον Ιούνιο του 2024.
Ανησυχία στις πολιτικές ομάδες
Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων Τέρι Ράιντκε δήλωσε στην DW ότι ανησυχεί μήπως η φον ντερ Λάιεν κάνει πίσω στον τομέα του περιβάλλοντος, επισημαίνοντας την απουσία νέων πρωτοβουλιών: «Βρισκόμαστε σε ένα στάδιο όπου γίνεται απλώς εφαρμογή των όσων έχουν ήδη αποφασιστεί ή μήπως η επιτροπή είναι έτοιμη να προτείνει και κάτι άλλο, εκτός από τη διοργάνωση συνεδρίων;»
Από την άλλη πλευρά, τόσο η κεντροαριστερή ομάδα των Σοσιαλιστών, όσο και αυτή της Αριστεράς εξέφρασαν τη λύπη τους για την ανεπαρκή αντιμετώπιση της εκτίναξης του κόστους στέγασης και των τιμών σε βασικά αγαθά, όπως τα τρόφιμα. Ο αντιπρόεδρος των Σοσιαλιστών Πέδρο Μάρκες δήλωσε στην DW πως «υπάρχει μια μεγάλη σιωπή σε αυτή την ομιλία», αναφερόμενος «στην απουσία μέτρων ή έστω ενός οράματος με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για όσους υποφέρουν στην Ευρώπη από το αυξανόμενο κόστος ζωής».
Περιορισμένες οι αναφορές στην Ουκρανία
Τα προηγούμενα χρόνια η φον ντερ Λάιεν φρόντιζε πάντα να έχει στο μανίκι της μερικές εκλεκτές ανακοινώσεις για τη συγκεκριμένη ομιλία. Όμως, καθώς η θητεία της πλησιάζει προς το τέλος της, αυτή τη φορά δεν επεφύλασσε καμία σημαντική είδηση.
Ίσως η πιο αξιοσημείωτη διαφορά σε σχέση με την περσινή αντίστοιχη ομιλία ήταν η περιορισμένη αναφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η φον ντερ Λάιεν δεν προέβη σε νέες σημαντικές ανακοινώσεις για το Κίεβο και ασχολήθηκε με το θέμα μονάχα μετά το πρώτο μισό της ομιλίας της.
Πάντως, διαβεβαιώνοντας την Ουκρανία και τις άλλες υποψήφιες προς ένταξη χώρες ότι το μέλλον τους βρίσκεται υπό προϋποθέσεις στην ΕΕ, η πρόεδρος της Επιτροπής δήλωσε χαρακτηριστικά πως, αφού η ΕΕ μπορεί να λειτουργήσει με 27 κράτη-μέλη, θα μπορούσε και με 30 ή περισσότερα.
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα δήλωσε εντυπωσιασμένη από τη φον ντερ Λάιεν, κάτι που ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι και η ίδια προέρχεται από το ΕΛΚ. Θα υποστήριζε την παραμονή της φον ντερ Λάιεν στην προεδρεία; «Απολύτως, νομίζω ότι η φον ντερ Λάιεν υπήρξε μία εξαιρετική πρόεδρος», δήλωσε η Μέτσολα στην DW.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς