Ποια ήταν η Γερμανίδα που έδωσε τη ζωή της για την Ουκρανία;

H Ζαβίτα Βάγκνερ δεν είχε στην πραγματικότητα ποτέ σκοπό να πολεμήσει στο στρατό. Αφ’ ότου εγκατέλειψε τις σπουδές της στην ιατρική, η Γερμανίδα από τη Βόννη έκανε ιδιαίτερα ως δασκάλα μαθηματικών, λατινικών και γερμανικών ενώ δούλεψε ακόμη και ως webdesigner. Με τον Καναδό σύζυγό της, έναν προγραμματιστή λογισμικών, πήγε στην πόλη Χάλε και γράφτηκε εκ νέου στο πανεπιστήμιο, αυτή τη φορά στο τμήμα των μαθηματικών.

Όλα άλλαξαν όμως όταν τον Μάρτιο του 2022 ταξίδεψε στην Ουκρανία – σε μία χώρα την οποία γνώριζε μόνο από τις ειδήσεις – προκειμένου να συμβάλει στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας μεταφέροντας φάρμακα από το Λβιβ στο Κίεβο.

Στην Ουκρανία συνάντησε κάποιους δημοσιογράφους από δυτικές χώρες, οι οποίοι χρειάζονταν μέσο μεταφοράς – και κάπως έτσι η Βάγκνερ έγινε οδηγός της ομάδας πηγαινοφέρνοντας τους δημοσιογράφους από τους ναρκοθετημένους δρόμους της ουκρανικής επαρχίας σε διάφορα χωριά γύρω από το Κίεβο και το Τσέρνιχιβ που μόλις είχαν απελευθερωθεί από τη ρωσική κατοχή. Όπως ανέφερε η Βάγκνερ σε συνέντευξή της στην DW, το φθινόπωρο του 2022 οι ντόπιοι υποδέχονταν τους δημοσιογράφους «σαν απελευθερωτές»: «Όταν τους δίναμε έστω και ένα κομμάτι ψωμί μόνο που δεν έπεφταν να μας φιλήσουν τα πόδια. Και τότε διαπιστώσαμε πως οι Ρώσοι τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια».

Οι εμπειρίες της την έκαναν «επιθετική». Δεν της αρκούσε πλέον να συμμετέχει απλώς στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. «Στο διάβολο η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, ας πολεμήσουμε τη ρίζα του προβλήματος», σκέφτηκε.

Στα χαρακώματα του Ιζιούμ

Η Βάγκνερ δεν είχε ούτε στρατιωτική εμπειρία ούτε γνώριζε ουκρανικά. Μέρικα εξάμηνα στην ιατρική σχολή όμως «ήταν αρκετά για την παροχή ιατροφαρμακευτικής υποστήριξης στην πρώτη γραμμή». Εξάλλου μαίνονταν σφοδρές μάχες οπότε η ανάγκη για ιατρικό προσωπικό ήταν μεγάλη.

Αφ’ ότου ολοκλήρωσε τη δίμηνη βασική εκπαίδευση, η Γερμανίδα στάλθηκε τον Ιούνιο του 2022 στο μέτωπο της βορειοανατολικής Ουκρανίας – ως οπλίτρια του πεζικού. Πιθανότατα μέσα στο χάος των πρώτων μηνών του πολέμου, οι ανώτεροι αξιωματούχοι δεν είχαν ενημερωθεί πως ερχόταν ως γιατρός.

Η Βάγκνερ έμεινε στα χαρακώματα για βδομάδες προτού τελικά μετατεθεί στο ιατρικό προσωπικό: «Ήμασταν όλο το εικοσιτετράωρο στην πρώτη γραμμή. Βρίσκεσαι σε ένα δάσος, στη μέση του πουθενά, με ένα ή και κανένα ζευγάρι γυαλιών νυχτερινής όρασης. Ακούς έναν ήχο, πυροβολείς προς τη μεριά των Ρώσων». Η βάση της ήταν εντός της εμβέλειας των όλμων και των αρμάτων μάχης των Ρώσων. «Οποιοσδήποτε άλλος στρατός θα είχε μετακινηθεί, οι Ουκρανοί όμως είναι σκληροί τύποι».

Δεν υπήρχε τρεχούμενο νερό ούτε και τουαλέτα: «Έκανα ντους στη βροχή, ήμουν ευγνώμων κάθε φορά που έβρεχε. Κάθε στιγμή νιώθεις είτε πως ιδρώνεις είτε πως ξεπαγιάζεις – δεν υπάρχει τίποτα ενδιάμεσο. Και υπό τις συνθήκες αυτές συνειδητοποιείς κάποια στιγμή πως οι δυνάμεις σου σε εγκαταλείπουν».

«Δεν μου αρέσει ο πόλεμος»

Όλα αυτά ήταν σκληρές εμπειρίες για μια γυαναίκα που μεγάλωσε στο προστατευμένο περιβάλλον της Βόννης. «Δεν έβλεπα ποτέ πολεμικές ταινίες, δεν ήμουν άνθρωπος που του άρεσε ο πόλεμος», είχε δηλώσει η Βάγκνερ στην DW. Δεν γνώριζε καν πώς λέγονται στα γερμανικά οι «όλμοι» και τα «χαρακώματα». Την (αγγλική) γλώσσα του πολέμου την έμαθε στη μονάδα της στην Ουκρανία, όπου υπήρχαν πολλοί αλλοδαποί.

Την ενόχλησε το γεγονός ότι οι περισσότεροι αλλοδαποί εθελοντές ήταν από τις Η.Π.Α. και όχι από την Ευρώπη: «Είναι μάλλον απίθανο να βομβαρδίσει ο Πούτιν με πυρηνικά την Αμερική. Εάν όμως έχανε τον πόλεμο η Ουκρανία, ο Πούτιν δεν θα σταματούσε και τότε θα υπήρχε τεράστιο πρόβλημα για όλη την Ευρώπη».

Αλλοδαποί στο εθνικιστικό Τάγμα Εθελοντών;

Το τάγμα "Karpatska Sitsch”, στο οποίο υπηρέτησε η Βάγκνερ, ιδρύθηκε ως μονάδα εθελοντών και ενσωματώθηκε αργότερα στον τακτικό στρατό. Επρόκειτο δε για μία μονάδα που ήταν εξαρχής περισσότερο ανοιχτή για τους αλλοδαπούς που συχνά ούτε ήξεραν ουκρανικά ούτε και είχαν στρατιωτική εμπειρία.

Το "Karpatska Sitsch” έχει τη φήμη πως είναι εθνικιστικό. Όμως η Βάγκνερ δεν κατάλαβε τίποτα τέτοιο. Μόνο «μέσους Ουκρανούς» συνάντησε εκεί – έναν μουσικό από το Ντόνετσκ, έναν επιχειρηματία που δραστηριοποιούταν στην κλωστοϋφαντουργία. Όπως λέει χαρακτηριστικά, «δεν πρόκειται για μία ομάδα εξτρεμιστών». Η ίδια η Βάγκνερ ήταν ανένταχτη: «Δεν ανήκω σε κανένα κόμμα. Βρίσκομαι στο κέντρο – ούτε αριστερά, ούτε δεξιά», είχε πει.

Κηδεία με στρατιωτικές τιμές στο Κίεβο

Στις 30 Ιανουαρίου η Ζαβίτα Βάγκνερ σκοτώθηκε από ρωσικά πυρά στην ανατολική Ουκρανία – ενώ προσπαθούσε να απομακρύνει Κολομβιανούς στρατιώτες από το πεδίο της μάχης. Όπως λένε οι σύντροφοί της, κατά τον χρόνο που πέρασε στο μέτωπο η Γερμανίδα κατάφερε να σώσει δεκάδες τραυματισμένους στρατιώτες.

Η Βάγκνερ κηδεύτηκε τον Φεβρουάριο με στρατιωτικές τιμές στη «Λεωφόρο της Δόξας», στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Κιέβου. «Θεωρήσαμε σωστό να τη θάψομε δίπλα στους συντρόφους της», λέει στην DW η μητέρα της, Ούλα Βάγκνερ. «Ήταν ταγμένη ψυχή τε και σώματι στον σκοπό για τον οποίο έκανε το παν, δίνοντας μέχρι και τη ζωή της. Και θα ταξιδεύουμε μία φορά τον χρόνο στο Κίεβο για να επισκεπτόμαστε το μνήμα της».

Ο Καρλ Σ., σύζυγος της Ζαβίτα Βάγκνερ μιλάει για τα σχέδια που έκανε το ζευγάρι να ζήσει μεταξύ Γερμανίας και Ουκρανίας με το τέλος του πολέμου. «Ξέρετε, οι Ουκρανοί είναι τόσο φιλικοί άνθρωποι». Ο ίδιος στήριζε πάντοτε τη γυναίκα του παρ’ ότι έθετε τη ζωή της σε τόσο μεγάλους κινδύνους. «Από τη μία ήθελα να γυρίσει πίσω. Από την άλλη όμως έκανε κάτι στο οποίο πίστευε πολύ – πολεμούσε για την ελευθερία της Ευρώπης όχι μόνο της Ουκρανίας. Και για την ελευθερία που την έχουμε ως κάτι τόσο αυτονόητο στη Δύση, πλήρωσε με το ίδιο της το αίμα».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς