Πολωνία: Η σημασία των μικρών κομμάτων στις εκλογές

Στην πλατεία Ουίλσον, στα βόρεια της Βαρσοβίας, η Άννα Ραντβάν-Ρέρενσεφ μοιράζει φυλλάδια. Λίγες ημέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές στην Πολωνία, η 45χρονη κοινωνιολόγος διεκδικεί τις ψήφους των αναποφάσιστων ακόμη ψηφοφόρων. Θέλει να τους κερδίσει για τον χριστιανοδημοκρατικό εκλογικό συνασπισμό της „Τρίτος Δρόμος" (Trzecia Droga - TD) από τρία μικρά κόμματα. Δίπλα της η Καταρζίνα Πιεκάρσκα μοιράζει επίσης φυλλάδια. Κάνει εκστρατεία για την Πλατφόρμα Πολιτών του ηγέτη της αντιπολίτευσης Ντόναλντ Τουσκ. Και τα δύο κόμματα θέλουν να συνεργαστούν μετά από μια πιθανή εκλογική νίκη για να αποτρέψουν μια νέα κυβέρνηση με επικεφαλής το ευρωσκεπτικιστικό Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS). Η πλατεία Ουίλσον δεν είναι ένα εύκολο μέρος για τις δύο γυναίκες. Διότι ο επικεφαλής του δεξιού λαϊκιστικού κυβερνητικού στρατοπέδου, ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ζει εκεί κοντά, στενά φρουρούμενος από την αστυνομία.

"Τρίτος Δρόμος" ή τρίτη νίκη για Κατσίνσκι;

Οι επισκέπτες της εκκλησίας Κόστκα, της οποίας το καμπαναριό υψώνεται σε κοντινή απόσταση, παρατηρούν τις υποψήφιες με ακόμη μεγαλύτερη καχυποψία από ό,τι συνήθως. Διότι οι καθολικοί επίσκοποι μόλις δήλωσαν επίσημα ότι ένας καθολικός δεν μπορεί να ψηφίσει ένα κόμμα που είναι υπέρ των αμβλώσεων. "Μου αρέσει η Βαρσοβία, μου αρέσει η Ευρώπη", λέει η Άννα Ραντβάν-Ρέρενσεφ. Κι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος, για τον οποίο κάνει εκστρατεία για τον „Τρίτο Δρόμο" και τον αναπροσανατολισμό της πολωνικής πολιτικής. Ο συμπρόεδρος του μικρού κόμματος, που ιδρύθηκε μόλις τον Απρίλιο, Βλάντισλαβ Κόσινιακ-Καμίστς, έχει επινοήσει τη φράση: "Είτε ο Τρίτος Δρόμος θα μπει στο κοινοβούλιο, είτε το PiS του Κατσίνσκι έχει τρίτη θητεία στο τσεπάκι του". "Συμμερίζομαι πλήρως αυτή την εκτίμηση", λέει η Ραντβάν, ενώ μοιράζει φυλλάδια. "Έχουμε ένα σπουδαίο πρόγραμμα", διαβεβαιώνει. Το πρόβλημα με τη συμμαχία, η οποία περιλαμβάνει το κόμμα των αγροτών PSL και το νέο κόμμα Πολωνία2050, είναι ότι διαφέρει ελάχιστα από προγραμματικής άποψης από την Πλατφόρμα Πολιτών PO του Ντόναλντ Τουσκ. Εξαιτίας του ονόματός της που ακούγεται γερμανικό, η υποψήφια του Τρίτου Δρόμου αντιμετωπίζει επί μήνες επιθέσεις μίσους στο διαδίκτυο, παρά το πολωνικό πατριωτικό παρελθόν της οικογένειάς της.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δεξιοί λαϊκιστές έχουν αναγάγει τα αντιγερμανικά ανακλαστικά σε ακρογωνιαίο λίθο της προεκλογικής τους εκστρατείας. Βέβαια ο Τρίτος Δρόμος δεν είναι σίγουρο ότι θα μπει στο κοινοβούλιο. Ως εκλογική συμμαχία, ο σχηματισμός χρειάζεται όχι 5 αλλά τουλάχιστον 8% των ψήφων. Στις δημοσκοπήσεις βρίσκεται πότε πάνω και πότε κάτω από αυτό το όριο. Αν η συμμαχία δεν καταφέρει να ξεπεράσει το εμπόδιο του 8%, αυξάνονται αυτομάτως οι πιθανότητες το κυβερνών κόμμα PiS του Κατσίνσκι να κερδίσει μια τρίτη κυβερνητική θητεία.

Χρειάζεται δύο εταίρους ο Τουσκ

Τα εκλογικά αποτελέσματα των μικρότερων κομμάτων είναι αποφασιστικής σημασίας για το ποιος θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση μετά την Κυριακή των εκλογών στις 15 Οκτωβρίου.Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης του Τουσκ, η Πλατφόρμα Πολιτών (PO), η οποία κατεβαίνει σε αυτές τις εκλογές μαζί με δύο μικρότερες ομάδες, μεταξύ αυτών οι Πρασίνοι, ως Συνασπισμός Πολιτών (KO), μπορεί να εκδιώξει τον Κατσίνσκι από την εξουσία, μόνο εάν ο Τρίτος Δρόμος και η Νέα Αριστερά μπουν στη Βουλή (Sejm) με καλά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις το κόμμα του Τουσκ μπορεί να αναμένει περίπου 30%, λιγότερο από ότι το PiS, το οποίο μπορεί να ελπίζει σε 34-37% των ψήφων. Έτσι μόνο αν ο Τρίτος Δρόμος και η Νέα Αριστερά εξασφαλίσουν από περίπου 10% το καθένα, το σύνολο της φιλελεύθερης-συντηρητικής αντιπολίτευσης μπορεί να κερδίσει τις 231 έδρες που απαιτούνται στο κοινοβούλιο των 460 εδρών.

Ο Τουσκ το έχει αντιληφθεί στο μεταξύ. Αρχικά είχε πολεμήσει τον "Τρίτο Δρόμο" TD ως ενα ενοχλητικό ανταγωνιστικό κόμμα που θα μπορούσε να του στερήσει ψήφους. Στη συνέχεια όμως κατάλαβε ότι ένα καλό αποτέλεσμα του TD είναι και προς το δικό του συμφέρον. Στην λεγόμενη "Πορεία του ενός εκατομμυρίου καρδιών" στη Βαρσοβία την 1η Οκτωβρίου κάλεσε τους πολίτες που δεν θέλουν να στηρίξουν το ίδιο να ψηφίσουν τον Τρίτο Δρόμο. Σε επίπεδο κομματικής βάσης οι υποψήφιοι των δύο κομμάτων συνεργάζονται εδώ και πολύν καιρό. "Δεν βλέπουμε τον Τρίτο Δρόμο ως ανταγωνιστή, αλλά ως εταίρο με τον οποίο θα κυβερνήσουμε μαζί", λέει η Καταρζίνα Πικάρσκα. Η βουλευτής του PO, η οποία θέλει να ξαναμπεί στο κοινοβούλιο, αντάλλαξε ακόμη και προεκλογικά φυλλάδια με την πρόεδρο Άννα Ραντβάν-Ρέρενσεφ κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στο δρόμο στην πλατεία Ουίλσον.

Η Αριστερά θέλει να κυβερνήσει με τον Τουσκ

Εξίσου σημαντικό θα είναι το αποτέλεσμα της πολωνικήςΑριστεράς, η οποία αυτή τη φορά εμφανίζεται ως Νέα Αριστερά και συνεργάζεται στενά με την Πλατφόρμα Πολιτών PO εδώ και πολύν καιρό. Στην „Πορεία του ενός εκατομμυρίου καρδιών" ένας από τους ηγέτες της, ο Βλόντιμιερτζ Τζσαρτζάστι, διαβεβαίωσε ότι το κόμμα του είναι έτοιμο να συνασπιστεί με την PO μετά τις εκλογές. Με τη σφοδρή κριτική της στην Καθολική Εκκλησία και τα σχέδιά του κόμματος για εκτεταμένη φιλελευθεροποίηση του νόμου περί αμβλώσεων η Νέα Αριστερά απευθύνεται σε ψηφοφόρους, για τους οποίους ο Τουσκ είναι υπερβολικά συντηρητικός και συνεπώς μη εκλέξιμος. Στις προσπάθειές του να διατηρήσει την εξουσία ο Κατσίνσκι χρειάζεται κι αυτός έναν εταίρο.  Για το κόμμα του ωστόσο αυτός μπορεί να είναι μόνο η Συνομοσπονδία Ελευθερίας και Ανεξαρτησίας. Το εθνολαϊκιστικό κόμμα εκπροσωπείται ήδη στο κοινοβούλιο, αλλά μέχρι στιγμής δρούσε μόνο στο περιθώριο της πολιτικής ζωής. Για τους Πολωνούς ψηφοφόρους ο 80χρονος πρώην ηγέτης του, ο Γιάνουτς Μόρβιν-Mίκε, ήταν πολύ ριζοσπαστικός. Άλλοτε υπερασπιζόταν το σεξ με ανηλίκους και άλλοτε πρότεινε να πυροβολούνται άνδρες πρόσφυγες στα πολωνικά σύνορα.

Μόνο αφότου ο Σλάβομιρ Μέντσεν, ένας 36χρονος οικονομολόγος και επιχειρηματίας, ανέλαβε πέρυσι την ηγεσία του κόμματος η αποδοχή άρχισε να αυξάνεται. Η Συνομοσπονδία Ελευθερίας και Ανεξαρτησίας θέλει να περικόψει δραστικά τις κοινωνικές παροχές και να καταργήσει τη συνταξιοδοτική ασφάλιση. Ακολουθεί επίσης μια εθνικιστική αντι-ουκρανική πορεία.Στην προεκλογική εκστρατεία η Συνομοσπονδία επιτέθηκε εξίσου στον Τουσκ και στον Κατσίνσκι. Οι ειδικοί αμφιβάλλουν ωστόσο αν μετά τις εκλογές το κόμμα θα απορρίψει πιθανή πρόταση του PiS για συμμετοχή του στην κυβέρνηση. Ο Κατσίνσκι, παρεμπιπτόντως, θεωρείται μανούλα στη διάσπαση μικρότερων εταίρων του συνασπισμού. Το απέδειξε ήδη κατά την πρώτη του θητεία στην κυβέρνηση το 2005-2007. Το ερώτημα για ποιο κόμμα θα γείρει η πλάστιγγα αυτή τη φορά θα παραμείνει μάλλον ανοιχτό μέχρι την τελική καταμέτρηση των ψήφων.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου