Πολωνία: Πολιτική ένταση, στη φυλακή πρώην υπουργοί

Αποκατάσταση του κράτους δικαίου ή πολιτικός διωγμός των πρώην κυβερνώντων; Στην Πολωνία ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ εδραιώνεται στην εξουσία, μετά από οκτώ χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το εθνολαϊκιστικό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Στη Βαρσοβία όλοι θεωρούσαν δεδομένο ότι κορυφαία στελέχη των εθνολαϊκιστών θα κληθούν να λογοδοτήσουν για τα πεπραγμένα τους. Είτε στη δικαιοσύνη (την οποία παλαιότερα επιχειρούσαν να χειραγωγήσουν), είτε σε εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου. Λίγοι όμως πίστευαν ότι η κλιμάκωση θα έρθει τόσο γρήγορα και με τέτοια ένταση.

Το βράδυ της Τρίτης αστυνομικοί εισήλθαν στο Προεδρικό Μέγαρο και συνέλαβαν τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Μάριους Καμίνσκι και τον αναπληρωτή του Μάτσεΐ Βόισικ, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι βουλευτές του PiS, αλλά έχουν καταδικαστεί για κατάχρηση εξουσίας. Και οι δύο είχαν καταφύγει στο Προεδρικό Μέγαρο, αναζητώντας προστασία από τον πρόεδρο της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα, που επίσης προέρχεται από τις τάξεις του PiS. Τελικά συνελήφθησαν. Πριν αποχωρήσουν από το Προεδρικό Μέγαρο, ο πρώην υπουργός Εσωτερικών επέκρινε σε υψηλούς τόνους τη νέα κυβέρνηση, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι τόσο ο ίδιος, όσο και ο Βόισικ είναι πλέον «πολιτικοί κρατούμενοι».

«Δικτατορία» στην Πολωνία;

«Για να είμαι ειλικρινής, βρισκόμαστε μπροστά σε μία βαθιά κρίση» δηλώνει ο Μάριους Καμίνσκι. «Επικρατεί αναρχία στα δικαστήρια και ανταρσία στο Ανώτατο Δικαστήριο. Δικαστές προσκείμενοι στο κυβερνών κόμμα εκδίδουν καταδικαστικές αποφάσεις εναντίον μας. Όλα αυτά είναι απαράδεκτα. Εγκαθιδρύεται μία στυγνή δικτατορία. Δεν μπορεί να υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι στην Πολωνία». Στελέχη του PiS υποστηρίζουν ότι την ώρα που οι αστυνομικοί εισήλθαν στο Προεδρικό Μέγαρο, ο ίδιος ο Ντούντα βρισκόταν σε άλλον χώρο- και συγκεκριμένα στο ανάκτορο Μπελβέντερ- για να συναντήσει την αυτοεξόριστη επικεφαλής της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια.

Η πολιτική αντιπαράθεση έχει παρελθόν. Το 2015, λίγο μετά τις εκλογές που οδήγησαν στην άνοδο των εθνολαϊκιστών στην εξουσία, ο Αντρέι Ντούντα με προεδρικό διάταγμα έδωσε χάρη στον Μάριους Καμίνσκι, που είχε ήδη καταδικαστεί για κατάχρηση εξουσίας σε παλαιότερη υπόθεση. Ωστόσο, το 2023 το Ανώτατο Δικαστήριο ζήτησε την αναψηλάφηση της υπόθεσης και τον περασμένο Δεκέμβριο τόσο ο Καμίνσκι, όσο και ο Βόισικ καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης δύο ετών. Ο πρωθυπουργός Τουσκ φαίνεται αποφασισμένος να προχωρήσει, ενώ παράλληλα καταγγέλλει με όσο το δυνατόν πιο «θεσμικά» επιχειρήματα τον ρόλο που διαδραματίζει, κατά την άποψή του, ο πρόεδρος Ντούντα.

«Αντιμετωπίζουμε μία προσπάθεια να επιβληθεί 'διαρχία' στο πολίτευμα με την εμπλοκή κορυφαίων θεσμών» λέει ο νέος πρωθυπουργός σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη. «Το ζήτημα δεν είναι ο κ.Βόισικ ή ο κ.Καμίνσκι. Τα δικαστήρια λαμβάνουν αποφάσεις, η αστυνομία κάνει τη δουλειά της, δεν υπάρχει χώρος για πολιτική ερμηνεία. Ανησυχώ όμως διότι ο πρόεδρος Αντρέι Ντούντα εμπλέκεται σε δράσεις που υποκινούνται από τον Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και τους ανθρώπους του PiS, οι οποίες στοχεύουν στα θεμέλια του κράτους στην Πολωνία…»

Απειλές για «κοινωνική έκρηξη»

Το βράδυ της Τρίτης εκατοντάδες οπαδοί του PiS έδωσαν το παρών έξω από το Προεδρικό Μέγαρο για να διαδηλώσουν τη συμπαράστασή τους στους δύο συλληφθέντες. Λίγο αργότερα οι διαδηλωτές, αλλά και ο ίδιος ο Κατσίνσκι, συγκεντρώθηκαν έξω από το αστυνομικό τμήμα όπου κρατούνταν οι Καμίνσκι και Βόισικ. Ένας από τους διαδηλωτές, ο συνταξιούχος Βιέσλαβ Γιεζ, προειδοποιεί: «Αν συνεχιστούν αυτές οι παράνομες ενέργειες, είναι ξεκάθαρο ότι θα έχουμε κοινωνική έκρηξη. Αν όχι, θα περιμένουμε απλώς τις επόμενες εκλογές σε τέσσερα χρόνια για να αλλάξει και πάλι η κυβέρνηση…»

Ουδείς αμφιβάλλει ότι το εθνολαϊκιστικό κόμμα PiS εξακολουθεί να έχει ισχυρά ερείσματα στην πολωνική κοινωνία. Στις εκλογές του Οκτωβρίου αναδείχθηκε και πάλι πρώτη πολιτική δύναμη, αλλά δεν κατάφερε να εξασφαλίσει επαρκή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Έτσι, η εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης πέρασε στον Ντόναλντ Τουσκ, επικεφαλής του δεύτερου κόμματος, της φιλελεύθερης «Πλατφόρμας Πολιτών», ο οποίος κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση από κοινού με το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα «Τρίτος Δρόμος», καθώς και τη «Νέα Αριστερά».

Πηγή: AP, dpa, Reuters