Πόσο αξιόπιστος είναι ο πολιτικός χωρίς πτυχίο;

Είναι οριστικό: ο Κέβιν Κίνερτ δηλώνει ότι κατεβαίνει υποψήφιος στις εκλογές το 2021, διεκδικώντας μία έδρα με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και ίσως πολλά περισσότερα από μία έδρα. Ποιος είναι ο Κέβιν Κίνερτ; Μόλις 30 ετών, φοιτητής Πολιτικών Επιστημών, επικεφαλής της σοσιαλδημοκρατικής νεολαίας (Jusos), επιστημονικός συνεργάτης βουλευτή στο τοπικό Κοινοβούλιο του Βερολίνου, αιρετός εκπρόσωπος των πολιτών στη συνοικία Τέμπελχοφ της γερμανικής πρωτεύουσας, ευφραδής προσκεκλημένος σε τηλεοπτικά πάνελ και επιφανής εκπρόσωπος της αριστερής πτέρυγας του κόμματος. Οι απόψεις του ακούγονται αιρετικές έως ανατρεπτικές, όταν για παράδειγμα προτείνει την κοινωνικοποίηση της BMW και άλλων γερμανικών επιχειρήσεων.

Η επιρροή του είναι μεγαλύτερη από τη φήμη του. Πολλοί πιστεύουν ότι η συστηματική, παρασκηνιακή δουλειά του Κίνερτ ήταν ένας από τους λόγους για τη μεγάλη έκπληξη τον Δεκέμβριο του 2019, όταν αναδείχθηκε στην ηγεσία του SPD το αριστερό δίδυμο Σάσκια Έσκεν και Νόρμπερτ Βάλτερ Μπόργιανς, ενώ έμεινε στα κρύα του λουτρού ο προβεβλημένος υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς. Έκτοτε όλοι θεωρούσαν θέμα χρόνου μία πιο ενεργό ανάμειξη του Κέβιν Κίνερτ στο κόμμα. Φαίνεται ότι ήρθε η στιγμή. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι με τις τόσες ασχολίες του, ο Κέβιν Κίνερτ δεν έχει προλάβει να ασχοληθεί πιο σοβαρά με το πανεπιστήμιο και να πάρει το πτυχίο του.

Πυρά από AfD, κατανόηση από τους Πράσινους

Για το εθνολαϊκιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) το συμπέρασμα είναι προφανές: Ο Κίνερτ «δεν έχει μάθει τίποτα, δεν έχει κάνει στη ζωή του τίποτα», δηλώνει μέσω twitter η Κ.Ο. της AfD στην τοπική Βουλή του Βερολίνου. Όπως υποστηρίζει ο νεαρός Γιόνας Ντίντσελ, μέλος της νεολαίας της AfD και υποψήφιος για την ηγεσία της, το πρόβλημα δεν είναι ότι ο Κίνερτ δεν ολοκληρώνει τις σπουδές του, αλλά ότι δεν έχει κανενός είδους επαγγελματική ή άλλη εκπαίδευση. Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας πολιτικός με φιλοδοξίες, αλλά χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση, «βρίσκει μπροστά του» αυτό το κενό στο βιογραφικό και καλείται να το δικαιολογήσει. Στις εκλογές του 2017 κάποιοι έλεγαν ότι ο βιβλιοπώλης Μάρτιν Σουλτς δύσκολα θα αντιμετώπιζε μία Άγκελα Μέρκελ που έχει συν τοις άλλοις διδακτορικό στη Φυσική. Από την άλλη πλευρά, δεν λείπουν και οι πολιτικοί που έφτασαν σε ανώτερα αξιώματα χωρίς πτυχίο. Για παράδειγμα ο Σεμπάστιαν Κουρτς έγινε καγκελάριος της Αυστρίας χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Νομική. Πτυχίο δεν διαθέτει ούτε ο γενικός γραμματέας των συγκυβερνώντων Χριστιανοδημοκρατών (CDU) Πάουλ Τζιέμιακ, αλλά ούτε η αντιπρόεδρος της Βουλής Κλαούντια Ροτ από το Κόμμα των Πρασίνων. Από τους παλαιότερους η πιο γνωστή περίπτωση είναι εκείνη του "Πράσινου" υπουργού Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ, για τον οποίον οι κακεντρεχείς έλεγαν ότι ο μόνος τίτλων σπουδών που διαθέτει είναι μία άδεια ταξί.

«Χωρίς να αμφισβητώ την ποιότητα των πανεπιστημίων, νομίζω ότι στη Γερμανία ο τυπικός τίτλος σπουδών θεωρείται πιο σημαντικός από την πραγματική γνώση του καθενός», λέει ο Ομίντ Νουριπούρ, εκπρόσωπος των Πρασίνων για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, με καταγωγή από το Ιράν. Ο ίδιος είχε αρχίσει σπουδές στη φιλολογία, τις πολιτικές επιστήμες και τη Νομική, χωρίς όμως να πάρει πτυχίο, κάτι που δεν παραλείπει να αναφέρει στο επίσημο βιογραφικό του με πάσα ειλικρίνεια. Μιλώντας στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA) λέει ότι δεν αισθάνεται υπερήφανος για το ότι διέκοψε τις σπουδές του και προσπάθησε να αναπληρώσει την έλλειψη αυτή με ένα διδακτορικό, για το οποίο δεν απαιτείται πρώτο πτυχίο, μία δυνατότητα που προσφέρουν ορισμένα πανεπιστήμια σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα τα τελευταία χρόνια.

Αλλά ούτε αυτό το σχέδιο πέτυχε, καθώς ο Ομίντ Νουριπούρ είχε ήδη μπει για τα καλά στον στίβο της πολιτικής. «Είχα την ψευδαίσθηση ότι θα πάω στο Βερολίνο, θα κάνω ό,τι είναι να κάνω και τα βράδια θα κάθομαι δυο ώρες να ασχοληθώ με το διδακτορικό μου» λέει. Τελικά αυτό που συνέβαινε είναι ότι «τα βράδια είχα τέτοια υπερένταση μετά από μία εντατική μέρα πολιτικής δραστηριότητας, που χρειαζόμουν τουλάχιστον δύο ώρες για να ηρεμήσω», παραδέχεται ο Ομίντ Νουριπούρ. Σε τελική ανάλυση, λέει, «υπάρχουν τόσοι άνθρωποι σε αυτή την χώρα που δεν έχουν πτυχίο, δεν πρέπει να εκπροσωπηθούν και αυτοί στα κοινά;» Σήμερα πάντως, τονίζει ο Νουριπούρ, μόνο η AfD επιμένει να σκαλίζει κάθε τόσο αυτό το θέμα, το οποίο «στην πραγματική ζωή δεν παίζει κανέναν ρόλο...»

Είναι θέμα εμπιστοσύνης...

Τη δική του άποψη καταθέτει ο σοσιαλδημοκράτης Γενς Τσίμερμαν, διδάκτωρ Οικονομικών με σπουδές στο Ίνγκολστατ της Γερμανίας και στο Λονδίνο. Το βιογραφικό του, λέει, ασφαλώς τον είχε βοηθήσει να κερδίσει την εκτίμηση των συναδέλφων του όταν πρωτοεξελέγη βουλευτής το 2013, σε ηλικία μόλις 31 ετών. Αλλά και σήμερα θεωρεί ότι η βαθιά γνώση του αντικειμένου αποτελεί σημαντική βοήθεια για να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του στην Επιτροπή Οικονομικών και Ψηφιακής Οικονομίας και να μπορεί να δίνει τις σωστές απαντήσεις στα ερωτήματα που προκύπτουν. Η γνώση δημιουργεί εμπιστοσύνη, επισημαίνει ο Γενς Τσίμερμαν. Από την άλλη πλευρά, παραδέχεται, υπάρχουν και άλλες ικανότητες, τις οποίες καμία επαγγελματική εκπαίδευση δεν μπορεί να σου εξασφαλίσει: η γνώση των μηχανισμών που οδηγούν στη λήψη αποφάσεων, η διαπραγματευτική δεινότητα προς επίτευξη συμβιβασμών, η ικανότητα επιβολής είναι σημαντικοί παράγοντες, γι' αυτό άλλωστε «βλέπουμε πολλές φορές ανθρώπους από άλλους επαγγελματικούς χώρους με εξαιρετικό βιογραφικό να μπαίνουν στην πολιτική, αλλά να αποτυγχάνουν.»

Ο Ομίντ Νουριπούρ πιστεύει ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν είναι το κύριο κριτήριο για τη συμμετοχή τους σε συγκεκριμένες κοινοβουλευτικές επιτροπές. Ο πολιτικός επιστήμων Μπένιαμιν Χένε, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών για τον Κοινοβουλευτισμό (IParl) στο Βερολίνο, εκτιμά ότι η κατάρτιση των υποψηφίων δεν αποτελεί ούτε καν το κύριο κριτήριο για να συμπεριληφθούν στα ψηφοδέλτια. Επί εννέα μήνες η ερευνητική ομάδα του Χένε επισκεπτόταν κομματικές εκδηλώσεις και μοίραζε σχετικά ερωτηματολόγια. Το συμπέρασμα: «Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι το πολιτικό κεφάλαιο είναι ο αποφασιστικός παράγοντας για να προχωρήσεις στην κομματική ιεραρχία και να μπεις στα ψηφοδέλτια», αναφέρει ο ίδιος.

Ο δρόμος της υπομονής...

Πως αποκτάται το πολιτικό κεφάλαιο; Στα γερμανικά η πιο χαρακτηριστική έκφραση είναι ο όρος Ochsentour, που δεν μπορεί να μεταφραστεί στα ελληνικά, παρά μόνο ως ο «δρόμος της υπομονής». Ο ενδιαφερόμενος διανύει όλη τη διαδρομή από τα χαμηλόβαθμα σε υψηλότερα κομματικά αξιώματα, δικτυώνεται, μαθαίνει να επιχειρηματολογεί απέναντι στους ψηφοφόρους και για όλα αυτά «δεν χρειάζεται απαραίτητα πτυχίο», τονίζει ο καθηγητής Μπένιαμιν Χένε. Πάντως οι περισσότεροι βουλευτές διαθέτουν πανεπιστημιακή μόρφωση και αυτό είναι επίσης ευεξήγητο: Πρώτον, ένας ακαδημαϊκός τίτλος διευκολύνει την επιβίωση στον μικρόκοσμο ενός πολιτικού κόμματος και, δεύτερον, ένας φοιτητής προφανώς έχει περισσότερο χρόνο στη διάθεσή του για κομματική εργασία, επισημαίνει ο Χένε. Από αυτή την άποψη, επισημαίνει, ο Κέβιν Κίνερτ αποτελεί μάλλον χαρακτηριστική περίπτωση.

Τι λέει όμως ο ίδιος ο «αιώνιος φοιτητής» και νυν επίδοξος βουλευτής Κέβιν Κίνερτ; «Το καλό με τη Δημοκρατία είναι ότι ούτε το προεδρείο της AfD, ούτε το προεδρείο της CDU αποφασίζουν ποιος θα μπει στη Βουλή. Η απόφαση ανήκει στους ψηφοφόρους.»

Κορίνα Σβάνχολντ (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου