Το αίτημα των αποζημιώσεων για το Δίστομο στο γερμανικό κοινοβούλιο

Η προσφυγή της Γερμανίας πριν από τρεις μήνες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αφορούσε την απόφαση του Ανωτάτου Ιταλικού Δικαστηρίου που απέρριπτε το προνόμιο της κρατικής ετεροδικίας, όταν πρόκειται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως εκείνα που διέπραξαν οι ναζί την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Με αυτήν την απόφαση το Ανώτατο Ιταλικό Δικαστήριο έδωσε το πράσινο φως για τις περίπου 50 αγωγές πολιτών σε ιταλικά δικαστήρια σε βάρος του γερμανικού κράτους.

Μεταξύ των εναγόντων είναι και συγγενείς των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου από γερμανικά στρατεύματα (10.06.1944).

Έτσι με απόφαση του Εφετείου της Φλωρεντίας έχουν πλέον το δικαίωμα να εκτελέσουν στην Ιταλία την απόφαση του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με την οποία η Γερμανία θα πρέπει να καταβάλει περί τα 50 εκατ. ευρώ. Η εκτέλεση της απόφασης μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και δια της οδού της κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου, τα οποία βρίσκονται επί ιταλικού εδάφους.

Πρόταση της Αριστεράς για απόσυρση της αγωγής

Αυτή την εξέλιξη προσπαθεί να ανατρέψει η γερμανική κυβέρνηση προσφεύγοντας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Με πρόταση του στο γερμανικό κοινοβούλιο το Κόμμα της Αριστεράς επιδιώκει να αποσυρθεί η προσφυγή και να δικαιωθούν επιτέλους τα αιτήματα αποζημίωσης των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας.

Η εισηγήτρια του κόμματος της Αριστερας Ulla Jelpke: “Η πρόταση μας θα αναγκάσει τις άλλες κοινοβουλευτικές ομάδες να πάρουν θέση επί του θέματος. Πιστεύω ότι υπάρχουν τα περιθώρια για μια ανθρωπιστική χειρονομία, την πληρωμή δηλαδή ορισμένων αποζημιώσεων. Και δεν αποκλείω να συμβεί κάτι τέτοιο, εάν ασκηθούν συνεχείς πιέσεις προς αυτήν την κατεύθυνση, δεδομένου ότι η διεθνής κοινή γνώμη τηρεί μια άλλη στάση από αυτή της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι.”

Ως γνωστόν η ιταλική κυβέρνηση χαιρέτισε την προσφυγή της Γερμανίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Όπως εκτιμάται στην γερμανική πρωτεύουσα οι λόγοι αυτής της στάσης έχουν σχέση με τους φόβους της Ρώμης για τυχόν επιπτώσεις στην ίδια την Ιταλία, σε περίπτωση που υποσκαφθεί το προνόμιο της ετεροδικίας: Διότι τότε με ποια επιχειρήματα θα μπορούσαν να αποτραπούν προσφυγές για αποζημιώσεις θυμάτων της ιταλικής κατοχής στην Αιθιοπία και στη Λιβύη; Όμως δεν πρόκειται μόνον για την Ιταλία. Η αλλαγή του ισχύοντος καθεστώτος της κρατικής ετεροδικίας θα ωθούσε μεγάλο μέρος των Γερμανών προσφύγων από χώρες τις ανατολικής Ευρώπης να διεκδικήσουν την ιδιοκτησία τους κ.ο.κ.

«Αποκλείεται να υπάρξουν αποζημιώσεις»

Οι επιπτώσεις μιας αλλαγής του καθεστώτος της ετεροδικίας είναι βέβαια εν γνώσει του Διεθνούς Δικαστηρίου. Για αυτό το λόγο προτίθεται να δικαιώσει τη Γερμανία. Αυτή είναι τουλάχιστον η επικρατούσα άποψη στο Βερολίνο.

Παρ' όλα αυτά θα μπορούσαν να υπάρξουν γερμανικές αποζημιώσεις προς τα θύματα του ναζιστικού καθεστώτος στην Ελλάδα και στην Ιταλία;

Κάτι τέτοιο το αποκλείει η εισηγήτρια της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανικών κομμάτων Dorethee Bär:

“Είμαι σίγουρη ότι τόσο η Ιταλία, όσο και η Ελλάδα γνωρίζουν ότι δεν κρυβόμαστε όσο αφορά τις αποζημιώσεις... Ήδη τη δεκαετία του ΄60 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας είχε συνάψει με τις δύο χώρες πλήρεις και οριστικές συμφωνίες βάση των οποίων η Γερμανία αποζημίωσε άτομα που είχαν καταδιωχτεί από το ναζιστικό καθεστώς με 40 εκατομμύρια μάρκα στην Ιταλία και με 115 εκατομμύρια μάρκα στην Ελλάδα.”

Ούτε και για το συγκυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα τίθεται θέμα αποζημιώσεων. 'Αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει', δηλώνει η εισηγήτρια του κόμματος Monika Griefhahn υποδεικνύοντας όμως άλλες δυνατότητες αντιμετώπισης του ζητήματος:

Μικτή ιστορική επιτροπή Ελλάδας-Γερμανίας;

“Εδώ και πολύ καιρό συζητάμε το θέμα της ίδρυσης ενός γερμανοϊταλικού ιδρύματος για τη νεολαία με στόχους την προώθηση της συμφιλίωση και ενός κοινού μέλλοντος. Τον περασμένο Δεκέμβριο η γερμανική και η ιταλική κυβέρνηση συμφώνησαν να ιδρύσουν ένα τέτοιο ίδρυμα. Αναφορικά με την Ελλάδα θα ήταν σίγουρα αναγκαίο να υπάρξει μια χειρονομία εκ μέρους μας. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών εξετάζει αυτό το διάστημα πως μπορεί να συζητηθεί αυτό το θέμα επί της ουσίας και με την ελληνική κυβέρνηση.”

Ένα από τα θέματα προς συζήτηση με την ελληνική κυβέρνηση ενδέχεται να είναι και η συγκρότηση μιας μικτής ιστορικής επιτροπής, η οποία,όπως στην περίπτωση της Ιταλίας, θα κατέγραφε τα εγκλήματα που διέπραξαν οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής στην Ελλάδα, υποστηρίζει ο εισηγητής των Πρασίνων Wolfgang Wieland. Μετά το τέλος όμως των σχετικών εργασιών της επιτροπής θα πρέπει να υπάρξει ένα είδος αποζημιώσεων:

“Θα πρόκειται για παροχές, όπως λένε οι νομικοί χωρίς ΄νομικό καθήκον'. Οι παροχές αυτές θα παρέχονταν για να αποφευχθούν και άλλες προσφυγές σε δικαστήρια.”

Ως πρότυπο για μια τέτοια διευθέτηση ο κ. Wieland βλέπει το ταμείο που είχε συγκροτηθεί για την αποζημίωση των ξένων εργατών καταναγκαστικής εργασίας.