Το Βερολίνο γιορτάζει 20 χρόνια διεύρυνσης της ΕΕ

Ήταν Πρωτομαγιά του 2004. Η μεγάλη διεύρυνση της ΕΕ ήταν γεγονός με νέα δέκα μέλη: οκτώ χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβενία, Σλοβακία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία μαζί με τη μικρή Μάλτα και την Κύπρο. Μια νέα αρχή για όλες αυτές τις χώρες εντός του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ελπίδες για ευημερία, εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών αλλά και νέες δεσμεύσεις.   

Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται αύριο από εκείνη την ιστορική ημέρα, για την οποία ο τότε Γερμανός υπ. Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ είχε πει ότι «έμπαιναν τα θεμέλια για μια νέα Ευρώπη, που ήταν συνώνυμη με το μέλλον όλων μας». Το  Βερολίνο τίμησε τη Δευτέρα με μια γιορτή τους πρεσβευτές των δέκα αυτών χωρών σε μια εκδήλωση στο τοπικό κοινοβούλιο, με καλεσμένους επίσης από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Κροατία, χώρες που εντάχθηκαν αργότερα στην ΕΕ αλλά και το Βέλγιο, που έχει την εξάμηνη προεδρία της ΕΕ και μάλιστα λίγο πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.

Η Κύπρος 20 χρόνια μετά την ένταξη στην ΕΕ 

«Για την Κυπριακή Δημοκρατία η ένταξη στην ΕΕ τον Μάιο του 2004 ήταν το πιο σημαντικό γεγονός από την ίδρυσή της. Σε αντίθεση με κάποιες άλλες χώρες, για τις οποίες η προεργασία για την ένταξη σήμαινε κυρίως έναν εκσυγχρονισμό της κοινωνίας, στη δική μας περίπτωση η ένταξη ήταν κάτι πολύ περισσότερο. Μια επιτυχία πολιτικής φύσεως για μια χώρα όπως η Κύπρος, η οποία ακόμη και σήμερα είναι υπό τουρκική κατοχή. Η ένταξη στην ΕΕ το 2004 σήμαινε για την Κύπρο μεγαλύτερη ασφάλεια και μια δυνατότερη φωνή για μια χώρα υπό κατοχή, στο πλαίσιο μιας μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικογένειας» αναφέρει στην DW η Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Βερολίνο Μαρία Παπακυριακού, την οποία συναντήσαμε στο πλαίσιο της εορταστικής εκδήλωσης. 

Η ίδια, αποτιμώντας την ευρωπαϊκή διαδρομή της χώρας της παρατηρεί ότι η Κύπρος «παρά την κατοχή, ευημερεί. Ίσως ακριβώς εξαιτίας της κατοχής από το 1974 μέχρι σήμερα, έχουμε μάθει να εργαζόμαστε σκληρά για να ξεπερνούμε τις δυσκολίες. Ακόμη και μετά την οικονομική κρίση του 2013 η Κύπρος έχει σήμερα μια οικονομία εύρωστη, με έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην ΕΕ, πολύ χαμηλό δείκτη ανεργίας». Ειδικά σήμερα, δεδομένων των νέων προκλήσεων, του πολέμου στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, «η Κύπρος έχει μια εξαιρετικά σημαντική γεωπολιτική, γεωστρατηγική θέση για την ΕΕ. Το να αντιλαμβανόμαστε εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας πόσο σημαντική είναι η Κύπρος για να συμφέροντα και για την ασφάλεια της ΕΕ είναι κάτι που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, χρειάστηκε όμως μεγάλο χρονικό διάστημα για να γίνει αντιληπτό».

Αυτός ακριβώς ο κομβικός γεωπολιτικός ρόλος αναδείχθηκε πρόσφατα και με την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα από την Κύπρο μέσω του θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου, καθώς και από τις πολιτικές προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας για διαμεσολαβητικό ρόλο. Η Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας εύχεται για το μέλλον«την επανένωση της Κύπρου σύντομα και μια λύση στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ». Η επίλυση τουΚυπριακού είναι πολύ σημαντική την ΕΕ, αναφέρει στην DW, τονίζοντας ότι δεν αφορά μόνο την Κύπρο και τους Κυπρίους αλλά όλη την ΕΕ.  

Όσο για την ΕΕ τονίζει ότι «είναι ευθύνη όλων μας να εξηγούμε στις νεότερες γενιές τη σημασία της ΕΕ, τι επίτευγμα ήταν και είναι αυτή η ευρωπαϊκή οικογένεια». Αυτή είναι η προσωπική της ευχή προτρέποντας όλους να ψηφίσουν στις επικείμενες ευρωεκλογές. Να επενδύουμε στην ΕΕ γιατί ήταν και είναι το μεγαλύτερο εγχείρημα ειρήνης και όπως λέει χαρακτηριστικά, δεν είναι αυτονόητη, πρέπει να την προφυλάξουμε με κάθε τρόπο. 

Ευχές από τη Μάλτα για επίλυση του Κυπριακού 

Μαζί με την Κύπρο στην ΕΕ το 2004 εντάχθηκε και η έτερη μικρή νησιωτική δημοκρατία της Μεσογείου, η Μάλτα, κάτι που τείνουμε να ξεχνάμε δεδομένου ότι η διεύρυνση του 2004 έχει μείνει κυρίως στην ιστορία ως «η μεγάλη διεύρυνση προς Ανατολάς», αναφέρει στην DW ο Πρέσβης της Μάλτας Βάννι Ζουερέμπ. «Η Μάλτα έχει σημειώσει θαυμαστή πρόοδο. Η οικονομία της Μάλτας έχει έκτοτε ανθήσει ακόμη και σε καιρούς κρίσης όπως την περίοδο της πανδημίας. Βλέπω όμως μεγάλη αλλαγή και στην κοινωνία. Η ένταξη στην ΕΕ οδήγησε σε ένα άνοιγμα της Μάλτας σε άλλες κουλτούρες και ειδικά οι νέοι ταξίδεψαν, συμμετείχαν σε εκπαιδευτικά προγράμματα και επέστρεψαν με νέες ιδέες». Για τον ίδιο η μεγαλύτερη πρόκληση για τη Μάλτα είναι να μετουσιώσει αυτή την αλλαγή σε βιώσιμη κληρονομιά για το μέλλον. 

Όσο για την γειτονική Κύπρο, ο ίδιος γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία της αλλά και τη σημασία της για την σταθερότητα στη Μεσόγειο και την Ευρώπη. «Έχουμε κοινά στοιχεία με την Κύπρο, μοιραζόμαστε κοινή ιστορία, το βρετανικό αποικιακό παρελθόν. Είναι λυπηρό ότι η Κύπρος δεν έχει καταφέρει ακόμη να επιλύσει το ζήτημα της (τουρκικής) κατοχής. Είναι τραγικό και θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στην ΕΕ έχουμε ένα κράτος-μέλος με ένα το τρίτο της επικράτειάς του να τελεί υπό κατοχή από μια άλλη χώρα.Κατά τη γνώμη μου αυτό θα έπρεπε να είχε επιλυθεί πριν ενταχθεί η Κύπρος στην ΕΕ. Δεν έγινε αυτό, εκκρεμεί και θα πρέπει να επιλυθεί. Φυσικά στηρίζουμε την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ελπίζω, ακόμη και στο πλαίσιο των συζητήσεων με την Τουρκία, να καταφέρουμε κάπως να λύσουμε οριστικά το Κυπριακό με τρόπο που να ικανοποιούνται όλα τα εμπλεκόμενα μέρη». 

Από την Κύπρο ως τη Λιθουανία η ίδια οικογένεια 

Στο τοπικό κοινοβούλιο του Βερολίνου συνομιλήσαμε και με διπλωμάτες από χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Σχολιάζοντας την επικαιρότητα, ο Γκιέντριους Λιντς διπλωμάτης στην πρεσβεία της Λιθουανίας στο Βερολίνο, αναφέρει ότι αναπόφευκτα σήμερα όσα συμβαίνουν στη μια γωνιά της ΕΕ, είτε πρόκειται για την Κύπρο ή τη Μάλτα, επηρεάζουν και τις χώρες της βόρειας ή ανατολικής Ευρώπης.  

«Ακόμη κι αν οι εξελίξεις στη Μεσόγειο δεν μας επηρεάζουν άμεσα γιατί  κάθε κράτος-μέλος έχει τους δικούς του γείτονες, εν τέλει μας αφορούν γιατί ανήκουμε όλοι στην ΕΕ. Όταν για παράδειγμα διετέλεσα στις Βρυξέλλες, ως διπλωμάτης είχα στενή συνεργασία με συναδέλφους από την Κύπρο ή τη Μάλτα. Είμαστε μαζί στην ΕΕ γιατί έχουμε κοινές ρίζες. Δεν θέλω να το πάω σε συναισθηματικό επίπεδο, αλλά όταν επιστρέφουμε στις κοινές ρίζες μας, αντιλαμβανόμαστε πόσο ίδιοι είμαστε. Και ειδικά σε επικίνδυνους καιρούς, όπως τους σημερινούς, αυτό φέρνει κοντά τους ανθρώπους» αναφέρει στην DW ο Λιθουανός διπλωμάτης.  

Όσο για την χώρα του, τη Λιθουανία, μας λέει ότι η διαφορά από το 2004 ως το 2024 είναι εμφανής κι αυτό το αποτυπώνεται στους οικονομικούς δείκτες της χώρας. «Αλλά δεν είναι μόνο η οικονομία. Οι άνθρωποι έχουν αλλάξει. Αισθάνονται ελεύθεροι, μιλούν ελεύθερα, έχουν αυτοπεποίθηση, μπαίνουν σε διεθνείς συνεργασίες με άλλες ευρωπαϊκές χώρες» σημειώνει. «Ήταν η καλύτερη επιλογή για εμάς και σε ό,τι αφορά την ασφάλειά μας». Για τον ίδιο η μεγαλύτερη πρόκληση για την ΕΕ είναι να διατηρήσει την αυτοπεποίθησή της, αλλά και το μεγάλο της πλεονέκτημα: ότι μπορεί να φέρνει όλους στο ίδιο τραπέζι του διαλόγου, ακόμη και σε χαλεπούς καιρούς.