Το Νομπέλ Ειρήνης 2022 με υψηλό συμβολισμό

Είναι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρεις χώρες, οι δύο εκ των οποίων βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, η Ρωσία και η Ουκρανία. Το πιο φημισμένο βραβείο Ειρήνης στον κόσμο, το Νομπέλ Ειρήνης, απονέμεται φέτος στον φυλακισμένο δικηγόρο από τη Λευκορωσία Άλες Μπιαλιάτσκι, τη ρωσική οργάνωση Memorial και το ουκρανικό Κέντρο Πολιτικών Ελευθεριών. Μια απόφαση της Νορβηγικής Ακαδημίας στον απόηχο του ρωσικού επιθετικού πολέμου στην Ουκρανία. "Οι νικητές του φετινού βραβείου εκπροσώπησαν την κοινωνία των πολιτών στις χώρες τους", δήλωσε η πρόεδρος της επιτροπής Μπέριτ Ράις Άντερσον ανακοινώνοντας τους νικητές. "Για πολλά χρόνια έκαναν εκστρατείες για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών και του δικαιώματος να ασκούν κριτική σε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία".

Φυλακισμένος για ...φοροδιαφυγή

Με την οργάνωσή του Viasna (Άνοιξη) ο Άλες Μπιαλιάτσκι είναι το πρόσωπο εκείνο που υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια χώρα που τείνει όλο και περισσότερο στον ολοκληρωτισμό. Συνελήφθη για «φοροδιαφυγή», αλλά η σύλληψη θεωρείται πράξη εκδίκησης από τον πρόεδρο Λουκασένκο, ο οποίος έχει φιμώσει κάθε μορφή κριτικής με συλλήψεις και χρήση βίας, μετά το τεράστιο κίνημα της μετεκλογικής περιόδου διαμαρτυρίιών το καλοκαίρι του 2020 που κλόνισε το καθεστώς του. Για εβδομάδες, δεκάδες χιλιάδες Λευκορώσοι βγήκαν με θάρρος στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την επανεκλογή του για έκτη συνεχόμενη θητεία. Στο πλευρό τους, η οργάνωση Viasna. Μετρούσε τις συλλήψεις, τις κατηγορίες για βασανιστήρια στη φυλακή και τους τραυματίες. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Άλες Μπελιάτσκι βρίσκεται στη φυλακή. Η προηγούμενη φυλάκισή του για σχεδόν τρία χρόνια, από το 2011 έως το 2014, είχε επίσης „ενορχηστρωθεί" για φορολογικούς λόγους.

Η νέα σύλληψη, πάλι για  φορολογικούς λόγους, ήρθε λίγους μήνες μετά τις προεδρικές εκλογές που είχαν ήδη προκαλέσει σοβαρές αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης που κατεστάλησαν με τη χρήση βίας. Να σημειώσουμε ότι ο Μπελιάτσκι προτάθηκε ήδη το 2012 για το Νομπέλ Ειρήνης από την τότε Σλοβάκα πρωθυπουργό Ιβέτα Ραντίτσοβα.  

Η συνείδηση της άλλης Ρωσίας

 Η εμβληματική ρωσική οργάνωση Memorial έχει φέρει στο φως επί τρεις δεκαετίες τις σταλινικές εκκαθαρίσεις και στη συνέχεια τις καταστολές στη σύγχρονη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν προτού πέσει η ίδια θύμα. Τον περασμένο χειμώνα, η ρωσική δικαιοσύνη είχε κηρύξει τη διάλυση της οργάνωσης Memorial για παραβιάσεις ενός αμφιλεγόμενου νόμου για τους «ξένους πράκτορες», μια απόφαση που συγκλόνισε τη Δύση, όπως και τη Ρωσία και πυροδότησε χιονοστιβάδα καταδικαστικών αποφάσεων. Η διάλυση αυτού του πυλώνα της ρωσικής κοινωνίας των πολιτών, σύμβολο του εκδημοκρατισμού της δεκαετίας του 1990 μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, προηγήθηκε της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία κατά μερικές εβδομάδες. Έκτοτε, το Κρεμλίνο έχει εντείνει ακόμη περισσότερο την καταστολή εκείνων των φωνών που καταγγέλλουν τη στρατιωτική του εκστρατεία, με χιλιάδες πρόστιμα και βαριές ποινές φυλάκισης. Ιδρύθηκε το 1989 και δεν σταμάτησε καθόλου μέχρι τη διάλυσή της να καταγγέλλει το Κρεμλίνο προκαλώντας την έχθρα πολλών αξιωματούχων και προκαλώντας πράξεις αντιποίνων που έφτασαν μέχρι και δολοφονίες.                                                     

Το «Κέντρο για τις Πολιτικές Ελευθερίες» (Center for Civil Liberties) ιδρύθηκε το 2007 και έχει έδρα στο Κίεβο. Στόχος του είναι η ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της Δημοκρατίας στην Ουκρανία. Φέτος έλαβε κι άλλο ένα βραβείο, το Right Livelihood Award. Έγινε ευρύτερα γνωστό το 2013, όταν τεκμηρίωσε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρέχοντας νομική βοήθεια κατά την βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων του Euromaidan. „Αυτό το βραβείο δεν απευθύνεται στον Βλάντιμιρ Πούτιν, ούτε για τα γενέθλιά του, ούτε υπό κάποια άλλη έννοια, εκτός από την κυβέρνησή του, όπως και την κυβέρνηση της Λευκορωσίας, μια ολοκληρωτική κυβέρνηση που καταστέλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα" είπε η πρόεδρος της Επιτροπής των βραβείων στην ερώτηση των δημοσιογράφων εάν πρόκειται για ένα "δηλητηριασμένο δώρο" στον Πούτιν την ημέρα των γενεθλίων του.

Ειρήνη Αναστασοπούλου /afp / dpa