Τσεχική προεδρία με φιλοδοξίες στην ΕΕ

Δύο πρώην πρυτάνεις αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη από τον Ιούλιο του 2022. Πρόκειται για τον πολιτικό επιστήμονα Πετρ Φιάλα, πρύτανη του πανεπιστημίου του Μπρυν στην περίοδο 2004-2011, καθώς και τον μουσικολόγο Μίκουλας Μπεκ, διάδοχό του στο πανεπιστήμιο για την περίοδο 2011-2019 και σημερινό υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τσεχικής Δημοκρατίας. Οι δύο άνδρες διατηρούν μέχρι σήμερα φιλική σχέση. Υπό την καθοδήγησή τους το πανεπιστήμιο του Μπρυν είχε αναδειχθεί σε ένα από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Τσεχίας, με δημοφιλία ανάλογη με το Βερολίνο ή τη Βιέννη σε διεθνείς πίνακες αξιολόγησης.

Φιάλα και Μπεκ θα προσπαθήσουν να επιδείξουν ανάλογες επιτυχίες στον στίβο της πολιτικής. Από την 1η Ιουλίου η Τσεχία ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ και θέλει να προβληθει΄ως μία δυτική χώρα, όχι ως ένα κομμάτι της Ανατολικής Ευρώπης, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. «Θα χαιρόμουν ιδιαίτερα, αν η προεδρία μας έχει ως αποτέλεσμα να μην δίνουμε την εικόνα μίας χώρας που προσπαθεί να φτάσει τις προδιαγραφές της Δύσης, αλλά μίας χώρας που αποτελεί αυτονόητο κομμάτι τις Δύσης, χωρίς προϋποθέσεις και υποσημειώσεις» λέει ο Μίκουλας Μπεκ στην DW. «Για να γίνει αυτό, αρκεί να ασκήσουμε με επαγγελματισμό τα καθήκοντά μας». Ακόμη και από μικρά πράγματα, όπως η συνέπεια στις ώρες έναρξης των συνεδριάσεων, θα κριθεί εάν η Τσεχία μπορεί να διαδραματίσει ρόλο αντίστοιχο με εκείνον της Δανίας ή της Σουηδίας, τονίζει ο Μίκουλας Μπεκ.

Κορυφαία προτεραιότητα η Ουκρανία

Η νέα, εμφανώς φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση της Πράγας συνειδητοποιεί ότι πολλά εξαρτώνται από τις εξελίξεις στην Ουκρανία. «Δεν είναι ένα θέμα που εκτοπίζει όλα τα άλλα, είναι μία ακόμη σοβαρή εκκρεμότητα που προστίθεται σε όλες τις άλλες», τονίζει ο Τσέχος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων. Μετά την Πολωνία, η Τσεχία είναι άλλωστε η χώρα που παρέχει τη μεγαλύτερη δυνατή στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Σε αυτή περιλαμβάνονται τεθωρακισμένα και στρατιωτικά ελικόπτερα. Παράλληλα. η Τσεχία φιλοξενεί στο έδαφός της 350.000 Ουκρανούς πρόσφυγες.

Για τον επόμενο χειμώνα απόλυτη προτεραιότητα θα έχει η αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, που έχει προκαλέσει η Μόσχα. «Από εκεί θα κριθεί η αξιοπιστία της ίδιας της ΕΕ, πρόκειται για μία πρόκληση ακόμη μεγαλύτερη από την καταπολέμηση της πανδημίας του κορωνοϊού», εκτιμά ο Μίκουλας Μπεκ. Κατά την άποψή του, βασική προϋπόθεση για μία επιτυχημένη ενεργειακή στρατηγική θα είναι η εξασφάλιση της κατάλληλης ποσότητας πλωτών τέρμιναλ για αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Πέντε προτεραιότητες για τον πρωθυπουργό Φιάλα

Στα μέσα Ιουνίου ο πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα είχε παρουσιάσει αναλυτικά στους δημοσιογράφους τις πέντε κύριες προτεραιότητες της τσεχικής προεδρίας: ενεργειακή ασφάλεια, διευθέτηση της προσφυγικής κρίσης και ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο, ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας στην Ευρώπη και στον κυβερνοχώρο, στρατηγική οχύρωση της ευρωπαϊκής οικονομίας, ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών. «Η Ευρώπη ως αποστολή» είναι το κεντρικό σύνθημα της τσεχικής προεδρίας, εμπνευσμένο από τον φιλοευρωπαίο πρώην πρόεδρο της χώρας Βάτσλαβ Χάβελ.

Ο Φιάλα, φιλοευρωπαίος και πιστός καθολικός σε μία χώρα, στην οποία μόλις το 12,7% του πληθυσμού δηλώνει ότι ανήκει σε κάποια γνωστή θρησκεία, ανέλαβε την πρωθυπουργία τον Νοέμβριο του 2021 ως επικεφαλής του κεντροδεξιού συνασπισμού Spolu («Μαζί»), διαδεχόμενος τον λαϊκιστή και ευρω-σκεπτικιστή Αντρέι Μπάμπις. «Αποστολή της τσεχικής προεδρίας δεν είναι να προωθήσουμε τα συμφέροντα της Τσεχίας», λέει ο ίδιος. «Η αποστολή μας είναι να εργαστούμε για την επίτευξη συμβιβασμών στο όνομα της ευρωπαϊκής ενότητας».

Αν και η γαλλική προεδρία κατάφερε να κλείσει το ζήτημα της απόδοσης καθεστώτος «υποψήφιας χώρας» σε Ουκρανία και Μολδαβία, η τσεχική προεδρία παραμένει στον δικό της προγραμματισμό, ο οποίος προβλέπει μία κολοσσιαία Σύνοδο Κορυφής στην Πράγα τον Οκτώβριο με τη συμμετοχή όλων των κρατών-μελών, αλλά και πολλών χωρών που δεν είναι μέλη, όπως η Ουκρανία ή και η Ισλανδία. Θα είναι η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή σύνοδος που έχει γίνει ποτέ. Με αυτή τη διοργάνωση, η κυβέρνηση της Πράγας συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε στην περασμένη τσεχική προεδρία το 2009, όταν υπεγράφη στην Πράγα η ιδρυτική πράξη για την Ανατολική Εταιρική Σχέση. Στόχος ήταν η ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων με έξι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και του Νοτίου Καυκάσου: την Ουκρανία, τη Μολδαβία, τη Γεωργία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Λευκορωσία (η οποία πάντως έχει αναστείλει τη συμμετοχή της από τον Ιούνιο του 2021).

Σκάνδαλο της ...τελευταίας στιγμής

Λίγο πριν αρχίσει η τσεχική προεδρία πάντως, εμφανίστηκαν σκιές σκανδάλου που επιβαρύνουν την κυβέρνηση Φιάλα. Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής ενδείξεις το σκάνδαλο αφορά στελέχη του πολιτικού κόμματος STAN, του δεύτερου μεγαλύτερου από τα πέντε που συναπαρτίζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό. Η υπόθεση θυμίζει την παραίτηση της κυβέρνησης του Μίρεκ Τοπολάνεκ το 2009, εν μέσω της τσεχικής προεδρίας στην ΕΕ. Αυτή τη φορά την ευθύνη ανέλαβε ο υπουργός Παιδείας και αντιπρόεδρος του STAN Πετρ Γκάζντικ, ο οποίος έσπευσε να υποβάλει την παραίτησή του, προκειμένου «να μην τεθεί σε κίνδυνο η συνοχή του κυβερνητικού συνασπισμού λίγο πριν την έναρξη της προεδρίας στην ΕΕ», όπως ο ίδιος ανέφερε. Σε αντίθεση όμως με τον Τοπολάνεκ, ο οποίος δεν διέθετε επαρκή κοινοβουλευτική πλειοψηφία το 2009, ο Πετρ Φιάλα έχει σήμερα μία σταθερή πλειοψηφία 108 επί συνόλου 200 εδρών.

Λούμπος Παλάτα

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου