Φουκουσίμα, 7 χρόνια μετά

Ο Μασάο Ουσιμπόρι δεν έχει εύκολη δουλειά. Ο επικεφαλής της περιφέρειας που έχει γίνει σύμβολο της καταστροφής πολεμά επί 7 χρόνια για να επαναφέρει την κανονικότητα στην περιοχή ευθύνης του μετά από τον πυρηνικό όλεθρο. «Πριν από την καταστροφή η Φουκουσίμα ήταν μια όμορφη περιοχή», λέει ο 53χρονος. Όμως η ενδεκάτη Μαρτίου, η ημερομηνία της τριπλής τραγωδίας στη χώρα, με το σεισμό, στη συνέχεια το τσουνάμι και μετά το πυρηνικό δυστύχημα άλλαξε δραματικά τη μοίρα της Φουκουσίμα.

Δυσπιστία για τα αγροτικά προϊόντα

18.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις πλημμύρες. Όμως η επιτομή της καταστροφής ήταν το πυρηνικό δυστύχημα, ακόμη κι αν δεν κόστισε άμεσα ανθρώπινες ζωές. Από τότε οι Ιάπωνες αποφεύγουν τα προϊόντα της περιοχής, που κάποτε ήταν ο σιτοβολώνας της χώρας. Ανεξαρτήτως είδους, είτε πρόκειται για ρύζι, κρέας ή φρούτα, οι τιμές των προϊόντων ακόμη και 7 χρόνια μετά δεν έχουν επιστρέψει στα κανονικά τους επίπεδα. «Η κακιά φήμη τους δεν έχει αποκατασταθεί» παραδέχεται ο Ουσιμπόρι, «αλλά αδίκως, γιατί ό,τι προέρχεται από τη γη για πώληση στις αγορές είναι απολύτως ασφαλές». Ο υπουργός Ανοικοδόμησης Μασαγιόσι Γιοσίνο επιμένει ότι η Ιαπωνία τηρεί τα παγκόσμια αυστηρά στάνταρ όταν πρόκειται για μετρήσεις ακτινοβολίας. Υπάρχουν λίγες εξαιρέσεις όπως τα μανιτάρια και τα κάστανα που τα ποσοστά είναι οριακά, αλλά όλα τα υπόλοιπα είδη εδώ και τρία χρόνια δεν έχουν ξεπεράσει τα επιτρεπτά όρια. Αυτό επετεύχθη χάρη στις γιγαντιαίες προσπάθειες απολύμανσης που έχουν συμβάλει στο να πέσει κατά 74% η ακτινοβολία σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2011 σε ακτίνα 80 χιλιομέτρων γύρω από τα μολυσμένα  ερείπια.

Σήμερα οι τιμές  σε πόλεις της περιφέρειας Φουκουσίμα όπως η Ιβάκι ή ακόμη και η ομώνυμη πρωτεύουσα βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο όπως σε άλλες πόλεις του κόσμου. Στην πόλη Ιβάκι έχουν μετρηθεί 0,06 μικροσίβερτ την ώρα, όταν οι αντίστοιχες τιμές στο Βερολίνο είναι 0,08 μικροσίβερτ.  Αλλά και η κυβέρνηση έχει άρει μερικώς τα σχέδια εκκένωσης. Από 12% βρίσκονται ακόμη υπό καθεστώς απαγόρευσης μόνο ποσοστό 2,7% της επιφάνειας της Φουκουσίμα. Το περίεργο είναι ότι μόνο ένας μικρός αριθμός των άλλοτε κατοίκων της θέλουν να επιστρέψουν στις εστίες τους. Εκφράζεται μάλιστα η κατηγορία ότι η κυβέρνηση έχει διακόψει την οικονομική βοήθεια για να αναγκάσει τους ανθρώπους να επιστρέψουν και να εμφανίσει εικόνα επιστροφής στην καθημερινότητα εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020 στο Τόκιο.

Βιομηχανικό κέντρο η Φουκουσίμα

Τα πρώτα παιγνίδια μπέιζμπολ θα γίνουν στην επαρχία Φουκουσίμα. «Είναι μια καλή ευκαιρία να δείξουμε στον κόσμο ότι οι άνθρωποι άφησαν πίσω τους την καταστροφή» είπε πρόσφατα η Μάκι Κομπαγιάσι, επικεφαλής της Ολυμπιακής Οργανωτικής Επιτροπής, απορρίπτοντας φόβους για υψηλές τιμές ακτινοβολίας. «Τέτοιος λόγος δεν υπάρχει». Και έτσι η κυβέρνηση κρατά ψηλά τη «σημαία της διαφήμισης» για να προσελκύσει στην Φουκουσίμα όσο περισσότερους ξένους γίνεται. Περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν τους πρώην κατοίκους κοντά στα μολυσμένα ερείπια των αντιδραστήρων να μην επιστρέψουν εσπευσμένα στις εστίες τους. Η Greenpeace μέτρησε τιμές ακτινοβολίας, για παράδειγμα στις κοινότητες Λιτάτε και Νάμιε, εκατό φορές πάνω από τα ισχύοντα επιτρεπτά όρια. Παρόλα αυτά η κυβέρνηση ήρε τις οδηγίες εκκένωσης για τις δύο αυτές κοινότητες πριν ένα χρόνο. Ωστόσο, μόνο ένα μικρό ποσοστό των κατοίκων που διέφυγε από εκεί επέστρεψε στις οικίες τους. Βέβαια όχι μόνο φοβούμενοι την ακτινοβολία, αλλά διότι πολλοί ξεκίνησαν στο μεταξύ μιαν άλλη ζωή εκεί που πήγαν, λέει ο περιφερειάρχης Ουσιμπόρι, και κάνει λόγο για μια δραματική μείωση του αριθμού των κατοίκων στην επαρχία του.

Παρόλα αυτά το κράτος ρίχνει τεράστια ποσά φορολογουμένων για την ανοικοδόμηση των υποδομών στις πρώην αποκλεισμένες περιοχές. Η ιδέα πίσω από την απόφαση είναι ότι εφόσον οι πρώην κάτοικοι δεν θέλουν να επιστρέψουν, να έρθουν άλλοι. Για αυτό τον λόγο η κυβέρνηση δημιούργησε το σχέδιο Fukushima Innovation Coast Framework, με νέες βιομηχανίες, για να δημιουργηθεί χώρος με νέες τεχνολογίες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και Know how για το πώς μπορεί να αποσυναρμολογηθεί ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Και φυσικά ρομπότ, που χρειάζονται για να εξουδετερώσουν τα μολυσμένα με ακτινοβολία ερείπια του πυρηνικού σταθμού. Η κατάσταση λέγεται ότι είναι σταθερή, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουν προχωρήσει οι εργασίες συλλογής της άκρως επικίνδυνης καύσιμης ύλης  των αντιδραστήρων. Για να γίνει θα πρέπει να περάσουν δεκαετίες.  

Λάρς Νικολάιζεν / dpa / Ειρήνη Αναστασοπούλου