Апсењето на косовските полицајци - ново ниво на кризата
15 јуни 2023
Припадници на специјалните единици на Србија уапсија тројца косовски полицајци. Српската полиција тврди дека тоа се случило откако, како што се наведува, биле лоцирани на српска територија. РТВ Србија објави и снимка од апсењето која ја доставиле специјалните единици. Веста ја пренесоа и сите белградски медиуми заедно со фотографиите на кои се гледааттројцата припадници на косовската полицијасо фантомки на глава и лепенки преку очите додека лежат врзани, а покрај нив има автоматски пушки, опрема за радио врска и навигација и друга полициска опрема. Веднаш потоа на вонредна прес конференција шефот на Канцеларијата за Косово и Метохија во српската влада, Петар Петковиќ, тројцата уапсени ги нарече „терористичка банда”. Многу брзо уследи и реакција на владата на Косово. Премиерот Албин Курти изјави дека српската полиција влегла на територијата на Косово и киднапирала тројца полицајци на задача. „Навлегувањето на српските сили на територијата на Косово претставува агресија и има за цел дестабилизација”, изјави Курти.
Меѓусебни обвинувања
Меѓутоа Петковиќ тврди дека полицајците се приведени на територијата на општина Рашка во Србија, која се граничи со Косово. „Апсолутно сме подготвени да ги приложиме сите докази и повикуваме да се отвори ако е потребно и меѓународна истрага, Американците и Британците да достават сателитски снимки, дека јасно се гледа ова што го кажуваме, а тоа е дека српската полиција ни милиметар не преминала преку административната линија”, порача Петковиќ.
Ден пред апсењето на тројцата полицајци, косовската полиција на северот на Косово го приведе Милун Миленковиќ, познат како Луне, кого го обвинуваат дека бил организатор на нападите врз припадниците на КФОР за време на протестите во Звечан на крајот на мај, кога беа повредени повеќе од 30 припадници на меѓународната воена мисија под водство на НАТО. На самиот ден на протестите косовската полиција приведе и двајца Срби. Властите во Белград, како и претставниците на Србите на северот, бараат тие да бидат ослободени. Петковиќ вели дека косовската полиција толку го тепала Миленковиќ што морала да го крие за да не му се видат повредите. Тоа нема да се случи со косовските полицајци кои се уапсени, вели Петковиќ. „Тие ниту ќе бидат малтретирани, ни удирани, ни претепани. Нашата полиција постапува според законите”, рече Петковиќ, воедно обвинувајќи го и премиерот Курти. „Идејата на неговата политика е етнички чисто Косово и протерување на Србите од Косово и Метохија.”
Одговор на Приштина: забрана за увоз од Србија на Косово
По повод апсењето на тројцата косовски полицајци синоќа се огласи и претседателот на Србија, Александар Вучиќ. Во интервју за РТС тој изјави дека полицајците се уапсени околу 1,8 километри во територијата која ја контролираат српските сили.
„Доаѓаме до крстопат, дали сакаме и натаму да имаме мир или не, не благодарение на наша намера да немаме мир, туку благодарение на еден човек на Балканот кој сака да предизвикува војна и судири по секоја цена - станува збор за Албин Курти”.
Од друга страна косовскиот премиер вели дека сето тоа е план на Белград и одмазда за апсењето на Милун Миленковиќ во Митровица. „Полицајците се киднапирани на 300 метра во косовска територија во пограничното подрачје на северот”, тврди Курти. Веднаш по инцидентот владата на Косово, како што пренесуваат медиумите, донесла одлука да забрани увоз на стока од Србија во Косово.
„Вучиќ се натпреварува со Курти"
Реакции на Косово имаше од сите страни. Претседателката Вјоса Османи, која вчера на денот на апсењето престојуваше во официјална посета на Берлин, ја обвини Србија дека сака да го дестабилизира регионот и да ги заштити криминалците.
Од друга страна опозицијата ја критикува владата, па така претседателот на Демократскиот сојуз на Косово Љумир Абдиџику од премиерот бара да преземе одговорност за апсење на тројцата полицајци.
„Нивното ослободување зависи од нашите меѓународни партнери, а популистите сметаат дека соработката со нив е слабост. Затоа бараме институционална одговорност од премиерот”, порача Абдиџику. Премиерот беше мета на критика и на другите опозициски партии.
Аналитичарот од Приштина, Халил Матоши, за ДВ укажува на тоа дека таквите настани се намерни и дека имаат политичка позадина. „Курти и неговите соработници дозволија понижување на косовските полицајци”, вели Матоши. Косовските полицајци се заробеници по налог на Вучиќ, кој се натореварува со Курти кој ќе направи поголемо лудило. Оваа заседа и ваквото ѕвечкање со оружје се прави за да се позиционираат страните и да покажат кој е посилен на преговарачката маса пред имплементацијата на Охридскиот договор”, вели аналитичарот од Приштина.
Што чекаат КФОР и ЕУ?
Матоши ја критикува владата на Курти и смета дека Косово поради последните и погрешни потези се соочува со големи последици за една погрешна политика и така го уништува угледот на Косово. „Ако САД и ЕУ не преземат брзо силни мерки за имплементирање на договорот постигнат во Охрид кој е обврзувачки, се сомневам дека Курти има некаков план Б или излезна стратегија од оваа ситуација”, вели Матоши за ДВ.
Директорот на невладината организација АКТИВ од Северна Митровица, Миодраг Миличевиќ, вели дека стравува како целата ситуација ќе влијае на северот на Косово и смета дека цената ќе ја платат граѓаните кои живеат таму. „Ситуацијата може да остави длабоки последици на и онака нарушените односи меѓу Србите и Албанците”, вели тој.
Миличевиќ ги критикува двете страни и укажува на тоа дека дијалогот е единствениот начин и дека „го чуди и прашање е како ќе реагира меѓународната заедница и колку брзо. Реакцијата до сега е и премногу бавна, а тоа е прашање и за КФОР и за Еулекс. Како е можно да нема жестока реакција од Брисел? Го нема ни Мирослав Лајчак, како претставник од ЕУ за преговорите. Не се огласуваат со денови, а сето ова мораше д се реши во процес на дијалог”, вели Миличевиќ.
Изборите да ги организира ОБСЕ
„Ова ми делува како вовед во конфликт и ќе имаме среќа ако го преживееме без директни судири меѓу заедниците, односно Србите и Албанците”, предупредува директорот на невладината АКТИВ. „Курти не разбира дека дијалогот е единствениот пат. Србите на северот се уморни. Негативно реагираа и на Српската листа. Луѓето очекуваат да се појави некој кој ќе се погрижи за нив и за реалните проблеми. Национализмот е сѐ повеќе во пораст и тоа може да има големи последици”, вели Миличевиќ.
Тој нагласува дека во овој момент никако не смее да се намали бројот на припадниците на КФОР. „Прво мора да се повлече полицијата од северот, да се продолжи дијалогот за условите на изборите кои овој пат мора да ги организира ОБСЕ. И многу е важно ситуацијата да не се врати на нивото на директни судири меѓу заедниците”, заклучува Миличевиќ. „Оваа приказна мора да се врати на политичкиот терен. Под итно.”