Знаменитиот професор Ѓорги Марјановиќ во врска со промената на името на државата кога тоа беше голема ерес, многу поголема отколку сега, напиша: „Викајте ме грне, само не ме кршете.“ Професорот, осведочен демократ, кој остана запамтен, не само на поранешните југословенски простори, со својата храброст прв да го крене јавно гласот да се укине вербалниот деликт, го изложивме на потсмев и навреди, демек Македонија не е грне за да се скрши. По речиси триесет години чукање по грнето деновиве изгледа големите патриоти успеаја да го скршат, не „грнето,“ туку Македонија.
Во претходната моја колумна на истата тема ја цитирав уше подраматичната порака на поранешниот американски државен секретар Кондолиза Рајс која многу подоцна од професор Марјановиќ во своите сеќавања ќе напише: „на еден состанок со мојата колешка Дора Бакојани, со која инаку бев во многу добар однос, изгубив контрола: ’тоа било пред две илјади години!’ реков вознемирено: ’кому му е грижа?’“
„Имам чувство дека вие Американците едноставно не разбирате“, се спротивстави таа. „Да во право си“, одговорив, „не разбирам“. Но таа не попушти, велејќи промената на политиката ќе ја урне грчката влада.
Од друга страна не можев да ја разберам ни ригидноста на Македонците. Претпоставувам дека се чуствував како Грузиец , кој му рекол на својот македонски колега: „Можете да не викате ’Глупава Мала Република Грузија’ доколку не` примите во НАТО.“
Не станавме глупава мала Македонија „туку Република Северна Македонија“, членка на НАТО, ама по цели 11 години кога тоа можеше да биде под многу поповолни услови. Сега сме глупава мала Македонија која не сака да биде членка на ЕУ со името Северна Македонија и со Бугари во Уставот,заедно со уште 11 други припадници на нации кои живеат во Македонија оти тоа е опасност од бугаризација и асмилација и оти за тоа да се случи немало 80 гласа во Собрането, туку само околу 70 пратеници ќе гласале „ЗА.“
Трагични последици на погрешните политики
Ова е непосредниот повод за неопходноста од денешна кратка историска дистанца за настаните за кои постојат пишани документи, јавноста да дознае нешто повеќе за тоа кои понуди и под кои услови што ги имала Македонија во целиот период на независностада стане членка на ЕУ, а кои се одбиени. Тоа би било добра основа да се види кусогледоста и трагичните последици на погрешните политики на тие што одлучувале, и тие што ја попречувале иднината на Македонија, жртви и заробеници на популизмот кои самите го создавале и од Македонците направиле аморфна маса за месење. Се разбира, широко отварајќи ги вратите за „царување“ на манипулациите, лагите, примитивизмот, провинцијализмот и незнањето и неспособноста, силно помогнати од политиката, медиумите и за жал од академски средини.
Тоа што го одбила Македонија под поповолни услови, не се објавени многу суштински детаљи, главно се пишува и јавно прикажува површно според сеќавања и партиските потреби во актуелни ситуации во битките за власт. Сите тие што одлучувале и што ги блокирале евроатлантските интеграции на Македонија во изминатите 25 години, и им нанеле огромни штети на државните интереси, сега се здружени да се остане таму кај што сме, во балканската крчма. Тоа се случува во време кога за првпат во изминатите пет- шест години една влада и една политичка гарнитура одлучи да направи храбри исчекори, да прифати компромисни решенија кои по десет-дваесет години, ќе станат сосема небитни ако Македонија стане полноправна членка на ЕУ.
Еве и зошто. За жал повторно пишувам по сеќавања без да имам пристап на сите документи кои некаде фаќаат дебел слој на прав. Да тргнеме од првото натурено кумство „Поранешна Југословенска Република Македонија,“ или како што не нарекуваа - ФИРОМ. Сите бевме ужаснати од тој тогаш доживеан понижувачки чин кој беше како привремено име за да не бидеме „ничија земја“, туку членка на ОН што беше од исклучително значење. Тогаш од Грција стаса во форма на закана предлогот дека Македонија не може да биде членка на ниту една меѓународна асоцијација или сојуз со името Република Македонија, туку само како ПЈРМ.
Безболно исчезнување како евтаназија
Гледано од денешен аспект, што ќе се случеше досега ако Македонија пред 20 и повеќе години станеше членка на НАТО и на ЕУ со името ПЈРМ. Дали ќе го изгубевме идентитетот и ќе станевме поранешни југословенски Македонци. БЈРМ воопшто не беше услов да се менува името во нашиот устав. Дополнителниот услов ерга омнес, за сите употреби, стаса многу подоцна. Каков развој во сите сфери до денес ќе имаше Македонија како членка на НАТО и на ЕУ цели 20 години. Кои проблеми ќе ги имавме со Бугарија, или со Грција, или со било кој наш сосед. Кој можеше денес да сопре една долгогодишна членка на ЕУ и на НАТО да воспостави односи со светот со своето уставно име отфрлајки ја бесмислицата на „бивша југословенска,“ држава која не постои. Кој ќе ни го проблематизираше идентитетот и потеколото, јазикот и историското минато ако имавме таква позиција. Колку бугарски пасоши ќе имаа Македоците. Ќе ја одбегневме самоубиствената антикоманија по која стасаа условите за ерга омнес. Одговорите на сите овие прашања може да се дадат ако се погледне состојбата во соседните земји кои станаа членки на ЕУ и на НАТО, а од кои Македонија беше понапред во многу нешта. Денес Македонија ќе беше една убава стокмена држава со целосна инфраструктура, со напредна демократија и пристојна економија, образование, здравство, земјоделство, усвоени европски стандарди над просекот на земјите членки на ЕУ. И што е најважно, со повиски кутурни дострели и зачувани јасни идентитетски посебности.
Подоцна се отворија шансите и со името Горна Македонија, па со Реублика Македонија – Скопје, па уште стотици предлози кои добро ги знаат нашите тогашни преговарачи и политички лидери, влади, премиери и претседатели. Уште колку ли изненадувања има ако се отворат фасциклите на веќе заборавениот њујоршки адвокат Метју Нимиц.
Еве уште една мала сторија на која сум сведок. Некаде 2007 - 2008 година тогашниот премиер Никола Груевски на мое големо изненадување ме викна на разговор. Бев изненаден затоа што редакцијата на Утрински весник кај што работев, тој јавно на митинг ја прогласи за непријателска. Изненадувањето беше уште поголемо на самата средба кога ме праша што мислам за името Република Македонија – Скопје. Реков, треба да се прифати, иако Грците веднаш ќе го одбијат. Тоа ќе ви овоможи подобра меѓународна позиција. Рече, проблемот е во тоа што нема да го одбијат, туку ќе го прифатат. Од каде ви е тоа сознание, прашав. Одговорот беше дека и` ветиле на канцеларката Ангела Меркел дека тоа е прифатливо. Премиерот Груевски беше исплашен да не се случи такво нешто, да не бидеме Република Македонија – Скопје.
Тоа не се случи, резултатот беше да не одиме заедно со Хрватска во сојуз во НАТО и членство во ЕУ. Се разбира, Груевски консултирал повеќе луѓе за да победи националната гордост, по што уследитрагичната антиквизација на Македонијаи маргинализација на словенството кое тогаш се сметаше како голема навреда на македонските национални чувства.
Амбиентот што го создаваа тогашните гарнитури политичари и медиуми ја заробија државата, од што не можеме да се ослободиме ни денес кога сме најблиску во остварување на стратегиските државни интереси.Ни проповедаат од ВМРО ДПМНЕ и од МАНУ претседателите Христијан Мицкоски и Љупчо Коцарев да бидеме горди што го скршија грнето, што му рековме НЕ на демократскиот свет и што го избравме најкусиот пат за исчезнување на Македонија. Што би рекла Латинка Перовиќ, не е ништо ново даисчезнуваат држави и народи и во современата историја. Еден таков крвав распад на поранешната држава преживевме без човечки жртви. Овој што ќе следи кај нас ако до есенва не се случи некое чудо на отрезнување, веројатно ќе биде безболен.
Како евтаназија.
Оваа колумна го изразува личното мислење на авторот и може да не се совпаѓа со редакцискиот став на македонската редакција на Дојче Веле или со ДВ во целина.