Доналд Трамп: Америка на прво место по вторпат

Доналд Џ. Трамп е поранешен и и ќе биде нов претседател на САД. Тој победи во клучните сојузни држави и така  ги доби изборите во оваа 2024 година.  Неговиот прв мандат како претседател беше од 2017 до 2021 година.

Поддржувачите го гледаат како спасител и херој  подготвен да ги брани нивните вредности против либералите во САД. Критичарите, пак, посочуваат дека тој е осуден криминалец и со неверување ја следеа неговата кампања, изразувајќи шокираност од, како што ја нарекуваат, радикалната политика, однесувањето непристојно за државник и импулсивно користење на социјалните мрежи, како за време на должноста, така и надвор од неа.

За време на изборната кампања во 2024 година, Трамп предизвика контроверзии со тврдењето дека мигрантите од Хаити во Спрингфилд, Охајо, краделе мачки и кучиња од соседите за да ги јадат, што подоцна се покажа дека не е точно.

Иако е тешко да се предвиди што им претстои на САД и на остатокот од светот за време на вториот мандат на Трамп, погледот наназад на неговиот прв мандат може да даде идеја за тоа што следува.

„Украдени избори“, упадот во Капитол и кривични тужби против Трамп

Кога Трамп одби да го признае поразот од Џозеф Бајден на претседателските избори во 2020 година и тврдеше дека изборите му се „украдени“, многу конзервативци му поверуваа. Иако бројните ревизии докажаа дека тоа тврдење е лажно, Трамп продолжи да тврди дека Демократите извршиле изборна измама, и покрај фактот што сите судови ги отфрлија обвинувањата.

На 6 јануари 2021 година, десничарските екстремисти и поддржувачите на Трамп го нападнаа Капитол во Вашингтон за да спречат формална потврда на победата на Бајден. Тој ден Трамп одржа говор пред илјадници поддржувачи, повторувајќи ги своите лажни тврдења и велејќи: „Ако не се борите како луди, повеќе нема да имате земја“. Набљудувачите го окарактеризираа ова и неговите постојани лаги за изборни измами како поттикнување на насилните толпи да тргнат во акција.

Пет лица ги загубија животите за време или набргу по  нападот на Капитол,  а повеќе од 100 луѓе беа повредени. Една недела пред крајот на неговиот прв мандат, на 13 јануари 2021 година, Претставничкиот дом гласаше за импичмент на Трамп за поттикнување бунт. Десет републикански претставници гласаа за импичмент, што е најголем број гласови за импичмент од партијата на претседателот. Сенатот го ослободи следниот месец, но во 2023 година Трамп беше обвинет за четири кривични дела поврзани со неговото одбивање да ги прифати резултатите од изборите во 2020 година.

Неговиот правен тим поднесе жалба, а случајот отиде до  Врховниот суд на САД, кој пресуди дека претседателите уживаат имунитет од гонење за нивните постапки на функцијата. Обвинителите повторно го поднесоа обвинението со малку изменети наводи. Процесот е во тек.

Трамп, исто така, се соочи со  голем број други правни предизвици  пред претседателските избори во 2024 година, вклучително и неколку судења за измами поврзани со тоа како го водел семејниот бизнис со неговите синови и судења поврзани со неговото однесување по поразот на изборите во 2020 година.

Трамп беше обвинет и осуден по 34 точки од обвинението за фалсификување деловни досиеја за да ги прикрие плаќањата на поранешната порно ѕвезда Сторми Даниелс. И по судењето тој остана на тврдењето за својата невиност. Судијата го одложи изрекувањето на казната до по изборите, па не е јасно дали Трамп, како претседател, ќе биде осуден или ќе одлежи затворска казна.

Тој е обвинет и дека чувал доверливи владини документи во неговиот дом во Мар-а-Лаго во Флорида кога повеќе не бил претседател.

Покрај тоа, тој мораше да ѝ плати милиони долари отштета на поранешната новинарка Е. Џин Керол, откако поротата го прогласи за виновен за сексуален напад во доцните 1990-ти, а подоцна и за клевета, бидејќи тој рече дека репортерката лажела за инцидентот.

Поддржувачите го ценат фокусот на Трамп - „Америка на прво место“

Пред сè, поддржувачите на Трамп го ценат неговото ветување дека ќе ја стави „Америка на прво место“. Трамп беше  критички настроен кон НАТО,  се повлече од меѓународните организации како Светската здравствена организација и го напушти Парискиот климатски договор. За време на претседателот Бајден, САД повторно се приклучија, но Трамп планира ново повлекување.

Неговиот едностран пристап ги налути европските сојузници за време на неговиот претходен мандат, но ги задоволи многу американски конзервативци.

Поддржувачите, исто така, ги поздравија неговите даночни олеснувања за богатите.

„Лажни вести“ и строга имиграциска политика

За време на неговото претседателствување, Трамп имаше затегнати односи со медиумите, кои забележаа рекорден број негови лажни тврдења. Тој често ги отфрлаше фактите што не ги сакаше како „лажни вести“.

Трамп спроведува остра имиграциска политика и постојано дава расистички изјави. Во кампањата во 2016 година, тој ги нарече мексиканските имигранти „силувачи“ и „криминалци“. Тој вети дека ќе изгради ѕид долж границата со Мексико за кој Мексико ќе плати, што никогаш не се случи. До крајот на неговиот прв мандат во 2021 година, беа изградени 732 километри од ѕидот, на граница од 3.145 километри, што ги чинеше американските даночни обврзници околу 16 милијарди долари.

Цврстиот став на Трамп за имиграцијата имаше далекусежни последици. Мигрантите од Латинска Америка се најдоа заробени на границата со САД, со децата одвоени од нивните родители. Снимките од мали деца затворени во ќелии предизвикаа бес во земјата и ширум светот. Администрацијата на Трамп тврдеше дека овие мерки се неопходни за да се потисне бранот илегални имигранти, нагласувајќи дека приведените мигранти во центрите биле добро згрижени.

Прв импичмент и пандемијата на коронавирус

На 18 декември 2019 година, против Трамп беше покрената постапка за импичмент, што го прави трет претседател во историјата на САД кој се соочил со таква постапка.

Во телефонски разговор, Трамп побарал од претседателот на Украина да покрене правна постапка против Хантер Бајден, синот на Џозеф Бајден. Хантер Бајден беше во управниот одбор на една украинска енергетска компанија додека неговиот татко беше потпретседател во администрацијата на Барак Обама. Судскиот процес за импичмент се фокусираше на тврдењето дека Трамп ја блокирал воената помош за Украина за да изврши притисок врз Киев да ја помогне неговата кандидатура за реизбор во 2020 година преку истрагата за Џозеф и Хантер Бајден.

Во меѓувреме, претседателот Бајден ги отфрли сите наводи. Претставничкиот дом усвои две точки за импичмент на Трамп: злоупотреба на моќта и опструкција на Конгресот. Сепак, Трамп беше ослободен во Сенатот, во кој тогаш доминираа Републиканците, и не беше сменет од функцијата.

Пандемијата на коронавирус  остави свој белег и на мандатот на Трамп. Стапката на смртност од Ковид-19 во САД беше значително повисока отколку во другите богати земји.  Трамп ја минимизираше сериозноста на ситуацијата  и даде приоритет на брзото економско закрепнување, наместо да ги следи советите на медицинските експерти. Критичарите тврдат дека неговиот пристап придонел за смртта на стотици илјади Американци. Во интервју во август 2020 година, Трамп призна дека луѓето навистина умираат, велејќи: „Така е како што е".

Бизнисмен и забавувач, а не политичар

Четириесет и седмиот претседател на САД е роден на 14 јуни 1946 година во њујоршкиот кварт Квинс. Дедото на Трамп од страна на таткото емигрирал во САД кон крајот на 19 век од германскиот град Калштат. Доналд Трамп ја посетувал познатата школа за бизнис Вартон во Филаделфија, каде што дипломирал економија во 1968 година.

Во 1970-тите и 1980-тите, тој го прошири семејниот бизнис со недвижности, развивајќи проекти како кулата Трамп во Менхетен, каде што живееше пред да се пресели на Флорида.

Трамп се прослави и како водител на американското реално шоу The Apprentice од 2004 до 2015. Во шоуто, кое се одржуваше еднаш месечно, натпреварувачите се бореа да добијат едногодишен договор вреден 250.000 долари во една од компаниите на Трамп. По секоја рунда, Трамп исфрлаше еден од натпреварувачите од игра со зборовите: „Ти си отпуштен“.

Три брака, пет деца

Во 2005 година, Трамп се ожени со Меланија Кнавес, поранешна словенечка манекенка. Двојката го има синот Барон Трамп.

Пред Меланија, Трамп беше во брак со актерката Марла Мејплс, која сама ја одгледа нивната ќерка Тифани.

Има три деца од првиот брак со покојната Ивана Зелничкова: Доналд Јуниор, Иванка и Ерик. Иванка Трамп, неговата ќерка, е позната како негова миленичка и често тесно соработуваше со нејзиниот татко на различни проекти. Иванка и нејзиниот сопруг Џаред Кушнер беа и како советници за време на првиот претседателски мандат на Трамп.

Трудот се исплатеше

На Националната конвенција на Републиканците во 2024 година, Трамп, спротивно на неговите претходни напади врз оние од полибералниот крај на политичкиот спектар, ја нагласи пораката за единство.

„Како Американци, ние сме обврзани со заедничка судбина и споделуваме заедничка судбина“, рече Трамп во својот говор. Или ќе се кренеме заедно, или ќе се распаднеме. Се кандидирам да бидам претседател на цела Америка“.

Неговите напори се исплатеа. Останува да се види дали неговата администрација навистина ќе направи напори да ги обедини високо поларизираните Соединети Американски Држави.