Скопје подготвено, но растат тензиите околу иднината на ОБСЕ

Се финализира адаптацијата на салата „Борис Трајковски“ за потребите на Министерскиот совет наОБСЕ што ќе се одржи следната недела во Скопје, обезбедени се возила за околу 67 делегации, а министерот за надворешни работи Бујар Османи ги одбројува деновите до почетокот на состанокот, кој го нарече „најзначајниот меѓународен собир одржан во РСМ во нејзината историја“.

„Со секој изминат ден се приближуваме до моментот кој ќе ја обликува иднината на меѓународната соработка. Министерскиот совет е круната на претседавањето на Северна Македонија со најголемата светска регионална безбедносна организација - ОБСЕ. Останува финалето - да се покажеме како добри домаќини и успешни организатори на Министерскиот совет на ОБСЕ. Министерскиот совет не е само настан, туку е потврда дека Северна Македонија е сериозен партнер во меѓународните односи и директен учесник во носењето на геополитичките одлуки“, објави Османи.

Тој презентира и видео во кое се наведени сите негови посети и средби во 2023 година, откако Северна Македонија претседава со ОБСЕ.

„Изминатата година Северна Македонија како претседавач со ОБСЕ одигра клучна улога на меѓународната политичка сцена. Водејќи го ОБСЕ во исклучително тешки услови, нашата работа е оценета со највисоки оценки од меѓународните партнери“, објави шефот на македонската дипломатија.

Русија ги нарушува принципите

На состанокот кој ќе се одржува од 29 ноември до 1 декември, се очекува доаѓање на делегации на околу 67 земји, земји-учеснички на ОБСЕ и на земјите од Медитеранската и Азиската група кои се партнери за соработка. Иако беше најавено дека до четврток (23.11.) ќе се знае дали на министерскиот состанок ќе дојде и рускиот министер за надворешни работи, Сергеј Лавров, неизвесноста остана и таа не се однесува само на руското присуство, туку - и на судбината на организација.

„Москва зеде уште една жртва со нејзината инвазија на Украина: најголемото безбедносно тело во светот“, оценува бриселскиот портал „Политико“ во текст под наслов „Се зголемуваат тензиите околу иднината на најголемото безбедносно тело во светот“.

Во него се наведува дека од 2021 година ОБСЕ е во застој, бидејќи Русија одбива да одобри Естонија (која е кандидат за претседавач од 2020 година) да го преземе претседавањето со организацијата во 2024 година, а неделава и Русија и Белорусија ја повториле нивната неподготвеност да го дозволат тоа.

Но, тоа е сами едниот аспект на проблемите.

„Со години Москва ја спречува организацијата да го усвои нејзиниот буџет, да одржува официјални настани и да ги прошири своите странски мисии, што доведе до крај на сите странски мисии на ОБСЕ во Украина, која е подложена на руска агресија“, изјави во вторникот (21.11) естонскиот министер за надворешни работи, Маргус Цакна.

„Бидејќи Русија ги нарушува сите основни принципи на ОБСЕ со нејзината крвава и агресивна војна, неприфатливо е да бидеме подложени на барањата и уцените на Москва“, додаде тој.

Зошто би доаѓал?

Македонската министерка за одбрана Славјанка Петровска пред три дена се осврна на аспектот за присуството на Лавров.

„Нема потврда за доаѓањето на Лавров, меѓутоа со оглед на однесувањето на руската надворешна политика, нивното мешање во внатрешните работи на државите, меѓутоа пред сè нивниот однос кон Украина, не гледам зошто тој би доаѓал овде“, рече Петровска.

Според министерката, изминатиот период Северна Македонија како претседавач на ОБСЕ вложила максимум напори за успешно да се заврши претседавањето и ОБСЕ да ја исполни својата мисија. „Не зависи секогаш сè од нас. И останатите земји членки, во случајов и Русија како членка на ОБСЕ, треба да покаже дека навистина знае да ги негува и да ги вреднува вредностите на ОБСЕ“, изјави Петровска на МТВ.

Москва смета дека ОБСЕ е должна да обезбеди присуство на Лавров на состанокот во Скопје.

„Организацијата за европска безбедност и соработка (ОБСЕ) е должна да обезбеди министерот за надворешни работи на Русија, Сергеј Лавров, да може да присуствува на следниот министерски состанок на оваа организација во Скопје. Ако ОБСЕ има за цел да обезбеди дека оваа организација сепак е платформа за дијалог, тогаш мора да направи сѐ за да ѝ даде можност на секоја земја членка да учествува во настаните“, ја пренесе српска „Политика“ изјавата на портпаролката на руското МНР, Марија Захарова, за руската агенција Тас.

Отстапка или не?

ОБСЕ е организација создадена за време на Студената војна и обединува 57 земји-членки од Европа, Северна Америка и Азија (со исклучок на Кина и Индија), а нејзиниот мандат вклучува следење на изборите и поддршка на мировните разговори.

„Со нејзиниот систем кој бара едногласност, ОБСЕ е меѓу меѓународните тела изложени на стремежот на Кремљ за преобликување на глобалниот поредок во светлина на нејзината војна во Украина. Руската инвазија го загрози основниот концепт на безбедност заснована на соработка, отелотворена од ОБСЕ“, пишува „Политико“.

Според медиумот, некои од земјите сметале дека ако која било друга земја го презеде претседавањето, тоа би се сметало за отстапка пред Москва. Дипломати кои побарале да останат анонимни, изјавиле дека биле предложени различни варијанти за справување со ситуацијата. Тие вклучуваат и варијанта Северна Македонија да остане претседавач со ОБСЕ и во 2024 година, или барем во поголемиот дел од годината.

„Продолжување на претседавањето на Северна Македонија нема да се смета за руска победа“, изјавил за „Политико“ летонскиот претседател Ринкевичс, објаснувајќи дека „уште пред Русија да ја нападне Украина, било очигледно дека Русите ќе го блокираат претседавањето со Естонија“.

Некои дипломати сметале дека Русија изгледа отворена кон идејата земји кои не се во НАТО да го преземат претседавањето, а други дека постоел сѐ поголем консензус оти решението би можело да биде Малта.

Според неименуван дипломат, продолжувањето на претседавањето на Северна Македонија сè уште не значи дека ОБСЕ ќе може да продолжи со работа.

Изборот на претседавач не е единствениот проблем со кој се соочува ОБСЕ. Во декември истекнува мандатот и на четворицата извршни лидери во Организацијата, во прашање е и буџетот кој не е одобрен од 2021 година, како и повеќе актуелни теренски операции на организацијата. Османи неодамна изјави дека теоретски постои можност во Скопје да се изгаснат светлата на Организацијата, но не верува дека тоа ќе се случи.