Србија: Проевропската опозиција пред договор за една листа

„Ние сме посветени на една листа“, грмеше во саботата Срѓан Миливојевиќ, пратеник на Демократската партија, говорејќи на протестот против насилството. Пред камионот од кој зборуваше имаше едвај илјада луѓе, бледа сенка на најголемите протести што Србија ги виде од 5 октомври.

„Немам право да се борам за мандати и позиции, бидејќи ова е борба за слобода“, рече Миливојевиќ. „Ќе разговараме, ќе се обидеме да не ве изневериме“.

Подоцна, за време на протестната прошетка, граѓанин му пријде на пратеникот на Зелено-левиот фронт Радомир Лазовиќ и му рече: „Ве молам обединете се!“ Лазовиќ и одговори: „Зборуваме госпоѓо, се обидуваме“.

Како што потврдуваат за ДВ повеќе извори од врвот на опозицијата, проевропските партии се блиску до договор за заедничка листа за парламентарните и другите избори кои - се претпоставува - ќе следат на 17 декември.

На тој список ќе се најдат таканаречените „технички организатори на протестите“, односно парламентарните партии од Партијата за слобода и правда на Драган Ѓилас, преку новоформираното Национално движење на Србија на Мики Алексиќ, до Зелено-левиот фронт и Еколошкото востание. 

Но, таму ќе биде и партијата СРЦЕ на Здравко Понош, а на листата треба да се најдат неколку кандидати на Социјалдемократската партија на Србија на Борис Тадиќ.

„Кога веќе се прави толку голем список на проевропски партии, ако некој истапи самостојно, тоа би било политичко самоубиство“, вели политикологот Бобан Стојановиќ.

„Граѓаните сакаат чувство дека се појавил актер кој може да победи“, изјави Стојановиќ за ДВ. „Просечниот гласач не може да се сети на сите партии. Тој сака листа што едноставно се нарекува „опозиција“. 

Теми за кампањата: Сиромаштија и насилство 

Деновиве зад затворени врати набрзина се разговара за меѓусебната поделба на мандатите каде се уште има незадоволни.

За „конфликтот“ пишува и „Српски телеграф“, кој проевропската колумна ја нарекува „гнила коалиција“. „Имаше кавга, внимавајте, поради распределбата на мандатите“, пишува весникот во неделата, тврдејќи дека тоа покажува дека опозицијата нема други заеднички точки освен желбата „да ја освои власта“. 

Ова ја покажува и линијата по која владата на Српската напредна странка ќе го напаѓа овој дел од опозицијата во наредните недели. На прославата на 15-тиот роденден на партијата за време на викендот, претседателот на партијата Милош Вучевиќ зборуваше за проевропската коалиција како за „тајкунска“ која „повторно“ ќе ја уништи Србија и ќе ја внесе во НАТО.

Кампањата ќе биде пеколна, несомнено. Некои велат повалкана од кога било. Белград е веќе излепен со плакати на кои некои опозициски лидери се претставуваат како „шиптари“ и „усташи“.

Повторно, кај опозиционерите владее одреден оптимизам. Тие велат дека  изборите не се во добар момент за Вучиќ поради општите поскапувања и тешката ситуација во Косово.

„Кога ќе се договориме за листата, веројатно ќе избереме три клучни теми на кампањата“, набројува еден од лидерите на опозицијата. „Првата сиромаштија. Второ, насилството, кое е и тема на протестот. И трето, корупцијата и организираниот криминал.“ Тешко е да се очекува преголемо „европејство“ во кампањата. 

Сметаат на најмалку 70 мандати 

Како што дознава ДВ, проевропската опозиција - чија листа најверојатно ќе се вика „Србија против насилството“ смета на најмалку 70 места во Собранието, па затоа посебно внимание се посветува на распоредот на првите 70 кандидати на листата.

За толкав број мандати потребно е да се добијат околу 25 проценти од гласовите на изборите. „Но, тоа е минимумот што го очекуваме. Мислам дека треба да преземеме повеќе. Инаку зошто се собираме“, вели еден извор од опозицијата.

Истражувањата со кои располагаат опозиционерите покажуваат дека оваа граѓанска опција подобро би била обединета отколку разединета. Синергетскиот ефект, велат тие, може да донесе до шест отсто дополнителни гласови.

Додуша, повеќето опозиционери само уморно се насмевнуваат кога ќе им се спомене неодамнешната анкета на организацијата ЦРТА, според која за коалицијата собрана околу протестот, ќе гласаат дури 41 отсто од луѓето. „Тоа би бил најголемиот синергетски ефект во историјата на светот“, цинично вели еден опозиционер.

Но, се чини дека преовладало убедувањето дека никој не треба да биде изоставен од таа „голема колона“, па суетата и озборувањето се турнати во втор план. 

Кој треба да биде на врвот на топ листите? 

Мириса на голема шанси за победа, а во Белград дури може да се каже дека опозицијата е фаворит. Неделникот „Време“ имаше увид во анкета според која само проевропската колона во Белград може да земе околу 45 отсто од гласовите.

Според извори на ДВ, се кршат копја околу кандидатот за градоначалник. Јасно е дека Зелено-левиот фронт и Партијата за слобода и правда, имаат предност како убедливо најпопуларни во Белград.

Прв кандидат би била Добрица Веселиновиќ, додека останатите го споменуваат професорот на ФОН, Владимир Обрадовиќ, кој стана пратеник на листата на ССП.

Очигледно парламентарната листа нема да има јасен носител, но во преден план ќе бидат истакнати повеќе „популарни“ политичари како Мариника Тепиќ и Мирослав Алексиќ.

Политикологот Бобан Стојановиќ смета дека со првите неколку луѓе на списокот треба да се постапува паметно. Тој ги наведува Мирослав Алексиќ и Александар Јовановиќ Ќута како луѓе кои се истакнале во периодот на протестот, а го додава и Здравка Понош, кој како претседателски кандидат лани доби повеќе гласови од коалициската листа.

„Со тројцата на истакнати позиции, може да се навлезе во електоратот на десниот центар, а веројатно и на Српската напредна партија“, вели Стојановиќ.

Кампањата ќе биде спринт 

Како што дознаваме, граѓанската опозиција веќе оваа недела би можела да ги реши сите спорни прашања и потоа да излезе во јавност. Некои мислат дека е попаметно да се чека да се распишат изборите бидејќи, велат, со Вучиќ никогаш не се знае.

Претседателот на Србија мора да го распушти парламентот најдоцна на 2 ноември за да може да се одржат парламентарни избори на 17 декември. Истиот ден се очекува да се гласа на покраинските избори во Војводина, на градските избори во Белград и во шеесетина други градови и општини каде водечките луѓе поднесоа оставки за да се отвори пат за вонредни избори.

Кампањата ќе биде спринт. „Тоа можеби е добра работа“, ни вели опозиционер од проевропската коалиција. „Да го фатиме моментумот врз основа на обединување. На крајот на краиштата, немаме време за меѓусебни несогласувања во толку краток временски период“.

За по изборите ќе останат поинакви дилеми во зависност од математиката. Дали овој дел од опозицијата може да соработува со дел од десничарите кои, се чини, нема да се соберат на една листа? 

„Ако опозицијата во целина - во Белград или во републиката - има мнозинство, но не би формираше влада, тоа ќе го убие потенцијалот на опозицијата за уште којзнае колку години. Затоа е важно на листите да има луѓе со интегритет, кои нема да прелетуваат“, вели Бобан Стојановиќ.

А, што ако Социјалистичката партија на Србија биде тег на вагата кој што може да повлече на една или на друга страна? Многумина од опозицијата засега не сакаат да размислуваат за тоа.