Скок од 33 места за слободата на медиумите во С. Македонија

Северна Македонија има скок од 33 места во споредба со лани на глобалниот индекс за слободата на медиумите на „Репортери без граници“. Земјата е рангирана на 57. место од вкупно 180 земји, додека во 2021 година беше 90-та на листата.

„Репортери без граници“ годинава користат нова методологија со која слободата на медиумите се дефинира како „ефикасна можност за новинарите, како поединци и како групи, да избираат, произведуваат и шират вести и информации од јавен интерес, независно од политички, економски, правни и социјални мешања, како и без закани за нивната физичка и ментална безбедност“. Со новата методологија се опфатени пет нови индикатори: политички контекст, правна рамка, економски контекст, социокултурен контекст и безбедност. 

Медиуми 

„Иако новинарите не работат во непријателско опкружување, раширените дезинформации и недостатокот на професионализам придонесуваат за опаѓање на довербата на општеството во медиумите, што ги изложува независните медиуми на закани и напади“, се наведува во извештајот. Во него се додава дека иако телевизијата е доминантен извор на информации, онлајн медиумите играат важна улога. „Сепак, мора да се направи разлика помеѓу професионални онлајн редакции кои вработуваат професионални новинари и објавуваат оригинална содржина, и поединечни портали кои вршат плагијат и препишуваат таква содржина. Исто така, постои голем јаз меѓу гледаноста и довербата - најгледаните ТВ станици имаат низок индекс на доверба“, посочуваат од „Репортери без граници“. 

За политичкиот контекст се укажува дека транспарентноста на институциите е слаба и дека поради силната политичка поларизација врз медиумите има притисок од властите, политичарите и бизисмените, а двете најголеми партии креирале паралелни медиумски ситеми со кои го вршат своето политичко и економско влијание. 

Самоцензура 

Во извештајот се посочува дека судската злоупотреба на Законот за граѓанска одговорност за клевета поттикнува самоцензура во медиумите. Тужбите се користат како алатка за заплашување и притисок врз независните медиуми.

„Иако одредени видови медиумска концентрација се забранети со закон, редакциите на некои од главните ТВ канали се изложени на економски притисоци од нивните сопственици. Државното финансирање е ограничено и нетранспарентно, а независните медиуми во голема мера се потпираат на донаторите. Странските грантови засновани на проекти придонесуваат само за опстанок, но не и за понатамошен развој. Има тргување со влијанија помеѓу маркетиншките агенции и одредени медиумски куќи“, се вели во извештајот.

Најголем напредок во регионот има Црна Гора за 41 место, Бугарија за 21, Косово за 17 и Србија за 14 места, а најголем пад Грција за 38, Албанија за 20, Словенија за 18 места. Најдобра е ситуацијата во Норвешка, Данска и Шведска, кои служат како демократски модел каде има слобода на изразување, додека ситуацијата е „многу лоша“ во 28 земји во светот.