Amnesty International: mniej kar śmierci. Pozytywne sygnały

O 4 proc. mniej egzekucji na świecie. Czy można mówić o globalnym trendzie? Oluwatosin Popoola określa to raczej jako pewien nowy aspekt. Ekspert ds. kary śmierci w Amnesty International wskazuje, że w szczególności trzy kraje w czołówce statystyk wykonały w ub. roku mniej wyroków śmierci: Iran, Arabia Saudyjska i Pakistan. W Iranie, w którym w ostatnich latach dochodziło do zamieszek i demonstracji, odnotowano o 11 procent mniej egzekucji. A w Pakistanie nastąpił wręcz ich spadek o 31 procent.

Liczby, które mogą ulec zmianie

Przyczyny spadku wykonanych egzekucji są wg raportu AI wielorakie. "Na przykład w Iranie reformy prawa zmieniły podejście do przestępczości narkotykowej" - powiedział Popoola w wywiadzie dla DW. Trudniej jest wytłumaczyć trend w Pakistanie i Arabii Saudyjskiej. Oczywiste jest tylko, że „w 2017 r. po rekordowo wysokiej liczbie wykonanych tam egzekucji w poprzednim roku, ich liczba ponownie spadła". Mniej egzekucji AI odnotowała również w Egipcie - spadek o 20 procent.

Organizacja podkreśla jednak, że dane, którymi dysponuje, należy oceniać ostrożnie, bo są to minimalne liczby, czyli takie, które można ustalić bez wątpliwości. Należy się spodziewać, że liczba niezgłoszonych egzekucji w poszczególnych krajach może być wyższa. Wyroki śmierci wykonano w 2017 r. w ogółem 23 krajach.

Przeczytaj także: Świat przeciwko karze śmierci. Raport Amnesty International

Nieudokumentowane egzekucje w Chinach

W najnowszym raporcie Amnasty International jest jedna duża ciemna plama: Chiny. Wykonane tam egzekucje nie zostały wzięte pod uwagę, pisze organizacja we wstępie raportu. Chiny nadal są na czele państw, w których wykonuje się egzekucje.

"Jednakże prawdziwa skala stosowania kary śmierci nie jest znana, ponieważ odpowiednie dane są zaklasyfikowane jako tajne. Liczba wykonanych na całym świecie wyroków śmierci - 993 w 2017 r. - nie uwzględnia tysięcy egzekucji przypuszczalnie wykonanych w Chinach."

Jeśli pominiemy Chiny, to większość, bo 84 proc. poświadczonych egzekucji, przypada na cztery kraje: Iran, Arabia Saudyjska, Irak i Pakistan.

W Iraku kara śmierci jest stosowana jako odwet za przeprowadzenie ataków terrorystycznych, mówi Oluwatosin Popoola. "Po atakach grup zbrojnych, w tym IS, państwo przeprowadziło szereg zbiorowych egzekucji. A we wrześniu dziesiątki ludzi zostało straconych za planowanie zamachów samobójczych."

Niektóre kraje pojawiły się nawet w zeszłym roku w statystykach stosowania kary śmierci na nowo: Bahrajn, Kuwejt, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Jordania.

Przeczytaj także: Wiktor Orban prowokuje debatę o karze śmierci

Pozytywny rozwój w Afryce Subsaharyjskiej

Amnesty International odnotowała pozytywne zmiany szczególnie w Afryce Subsaharyjskiej. Gwinea zniosła karę śmierci. Gambia zobowiązała się do jej zawieszenia, aby znieść ją w następnym kroku. Ten region, jak mówi Oluwatosin Popoola, jest obecnie "centrum" spadku poziomu liczby wykonywanych wyroków śmierci.

Na całym świecie odnotowano także spadek liczby wydawanych wyroków śmierci: w 2016 r. było ich ponad 3100, w 2017 już tylko 2600. Nie można jednak zapominać, że Amnesty International udokumentowała prawie 22 000 osób, które wegetują w celach śmierci.

Przeczytaj także: Turcja przywróci karę śmierci? Ostry sprzeciw partnerów z UE

Kara śmierci nie zapobiega przestępczości

W swoim raporcie Amnesty International cytuje sekretarza generalnego ONZ António Guterresa: "Kara śmierci niewiele pomaga ofiarom i nie zapobiega przestępczości”.

I rzeczywiście nie ma przekonujących dowodów na to, że kara śmierci bardziej odstrasza sprawców niż inne kary, wyjaśnia Oluwatosin Popoola. - Można to zaobserwować na przykładzie krajów, które zniosły karę śmierci, na przykład w Kanadzie. Tam współczynnik zabójstw w 2016 r. był prawie o połowę mniejszy niż w 1976 r. – czyli w roku, w którym została zniesiona kara śmierci – podkreśla ekspert AI.

Przeczytaj także: 

Wiktor Orban prowokuje debatę o karze śmierci

Amnesty International: "Zniesienie w zasięgu ręki"

Teraz trzeba wpływać na ograniczenie kary śmierci w krajach, w których jest ona nadal wykonywana - mówi Popoola. Ma on zresztą na podorędziu konkretne propozycje: kraje, w których nadal obowiązuje kara śmierci, mogą wprowadzać oficjalne moratorium, które znosi egzekucje. Możliwe jest także przekształcanie kar śmierci w kary więzienia i przenoszenie więźniów z celi śmierci do zwykłej celi. - Albo unieważni się regulacje prawne dotyczące kary śmierci, które są sprzeczne z prawem międzynarodowym dotyczącym praw człowieka – mówi ekspert AI.

Ogólnie rzecz biorąc, Amnesty International ocenia dane z 2017 roku jako pozytywne sygnały. - Ten ważny rozwój potwierdza, że świat znalazł się w punkcie zwrotnym i zniesienie tej niezwykle okrutnej, nieludzkiej i poniżającej kary jest w zasięgu – uważa Popoola.

Kersten Knipp /Barbara Cöllen