Apel do prezydentów Polski i RFN. Chodzi o podręcznik

„Stworzyliśmy wspólne dzieło, które jest podziwiane w kręgach fachowców na całym świecie. Niestety, tylko rządy Polski i Niemiec nie zwieńczyły własnego dzieła stosowną do rangi publiczną uroczystością, co przewidywało międzyrządowe porozumienie” – napisali Robert Traba i Michael G. Mueller w liście otwartym do prezydentów Andrzeja Dudy i Franka-Waltera Steinmeiera udostępnionym w poniedziałek Deutsche Welle.

Obaj historycy są byłymi współprzewodniczącymi Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów oraz współprzewodniczącymi Rady Ekspertów projektu polsko-niemieckiego podręcznika do historii.

Pomysł Steinmeiera i Sikorskiego

Sygnatariusze listu przypominają, że 14 lat temu Steinmeier, wówczas minister spraw zagranicznych Niemiec, wspólnie z ówczesnym szefem polskiej dyplomacji Radosławem Sikorskim dali impuls do stworzenia podręcznika historii europejskiej przeznaczonego dla szkół – „Europa. Nasza historia”.

Ostatni tom, dotyczący historii Europy w XX wieku jest gotowy od 2020 roku, ale nie został zatwierdzony jako regularny podręcznik w Polsce. „Ponieważ procedura zatwierdzenia w polskim Ministerstwie Edukacji i Nauki znacznie się opóźniała, a na dodatek resort edukacji upublicznił napisaną na polityczne zamówienie negatywną recenzję tomu, wydawca – Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne – został zmuszony do wycofania wniosku o formalne zatwierdzenie” – czytamy w liście.

Polski resort edukacji blokuje

Sygnatariusze dodają, że w grudniu 2021 roku polski resort edukacji jednostronnie rozwiązał gremia związane z projektem – Radę Ekspertów i Radę Zarządzającą, zrywając współpracę.  Niemiecka strona nie podjęła żadnej interwencji – zaznaczają historycy.

„Nie potrafimy pogodzić się z faktem, że sukces tego wyjątkowego pod wieloma względami przedsięwzięcia jest w ten sposób niszczony” – piszą Traba i Mueller. „Pisaliśmy go w duchu prawdy i potrzeby zrozumienia trudnej historii dla harmonijnych relacji obecnych i przyszłych pokoleń Polaków i Niemców” – zapewniają. Jak podkreślają, podręcznik zyskał uznanie nie tylko w Europie, ale i w Azji Wschodniej.    

„Bylibyśmy niezmiernie zobowiązani, gdyby Panowie Prezydenci dali nowy polityczny impuls do realnego i zgodnego z międzyrządowymi umowami zakończenia projektu. Jesteśmy przekonani, że taki publiczny akt otwierałby drogę do kontynuacji tak niegdyś owocnego dialogu polsko-niemieckiego o historii” – podkreślają na zakończenie apelu Traba i Mueller.

Podczas niedawnej wizyty w Berlinie (12.12.2022) prezydent Andrzej Duda powiedział, że prezydenci „są od tego, by budować dobrą relację między naszymi narodami”. „Jesteśmy tu, ponieważ obaj jesteśmy przekonani, że przyjaźń polsko-niemiecka jest ważna. Polska i Niemcy są przyjaciółmi i sąsiadami w Unii Europejskiej” – wtórował mu Steinmeier.

Kolejne tomy czteroczęściowej edycji ukazywały się sukcesywnie od 2016 roku. Podczas gdy pierwsze trzy tomy przeszły gładko proces dopuszczenia do użytku szkolnego i zostały wpisane na listę podręczników zatwierdzonych przez ministerstwo edukacji, tom czwarty, obejmujący okres od wybuchu II wojny światowej do czasów współczesnych, napotkał na sprzeciw ze strony polskich władz i może być wykorzystywany w Polsce tylko jako materiał pomocniczy.