Czechy. Pierwsza pełnomocniczka ds. Romów
3 stycznia 2023
Republika Czeska podjęła ważny krok w celu rozwiązania złożonej sytuacji czeskich Romów. Jeszcze w grudniu 2022 roku rząd premiera Petra Fiali utworzył stanowisko komisarza rządu ds. społeczności romskiej i powołał 41-letnią Romnię Lucie Fukovą na pierwszą pełnomocniczkę ds. Romów.
– Rząd bardzo poważnie podchodzi do kwestii integracji mniejszości narodowych – powiedział DW rzecznik czeskiego rządu Vaclav Smolka. – Ponieważ działania integracyjne są bardzo rozdrobnione, rząd zdecydował się na stworzenie stanowiska pełnomocnika, który będzie pełnił przede wszystkim funkcję koordynatora między resortami – wyjaśnił Smolka.
Sama Fukova chce wykorzystać swoją pracę do tego, by fundusze, które Czechy i Unia Europejska przeznaczają na poprawę sytuacji społeczności romskiej, trafiały tam, gdzie ich miejsce. – Chcę znaleźć takie podejście do rozwiązań, które będzie zorientowane na rzeczywiste potrzeby Romów. Będę też intensywnie pracować nad poprawą postrzegania Romów w całym społeczeństwie – powiedziała Fukova portalowi internetowemu Romea.cz. – Czesi i Romowie nie znają się nawzajem, a uprzedzenia uniemożliwiają im wspólne życie.
Lucie Fukova należy do wciąż stosunkowo niewielkiej grupy romskiej elity, która posiada akademickie wykształcenie. Ukończyła antropologię społeczną na Uniwersytecie w Pardubicach i odbyła staż w Komisji Europejskiej, podczas którego pomagała w przygotowaniu akcesji Bułgarii i Rumunii do UE. W 2007 roku była czeskim koordynatorem Europejskiego Roku Równych Szans. W ostatnich latach pracowała jako doradca do spraw romskich w regionie Pardubic.
Fukova za jedno z najważniejszych zadań swojego urzędu uważa stworzenie odpowiednich warunków socjalnych, aby czescy Romowie mogli otrzymać wykształcenie i tym samym zapewnić sobie lepszy start w życiu. – Gdy rodzina osiągnęła pewien poziom, dobre warunki mieszkaniowe, dobrą pracę, to dzieciom w tej rodzinie łatwiej jest kontynuować naukę. To oczywiste – wyjaśniła Fukova w wywiadzie dla Czeskiego Radia tuż po nominacji.
„Będzie miała ciężko!”
Duża część społeczności romskiej postrzega powstanie biura jako pozytywny krok. – Czekaliśmy na to bardzo długo, więc jestem szczególnie szczęśliwa, że teraz się to udało – mówi DW Jana Horvathova, dyrektor Muzeum Kultury Romskiej w Brnie, jedynego na świecie muzeum romskiego założonego przez państwo.
– Przede wszystkim życzę Lucie Fukovej dużo siły i będę ją w pełni wspierać w jej pracy – mówi Horvathova, jedna z najbardziej znanych przedstawicielek Romów w Czechach. – To stanowisko jest na pewno potrzebne, ale nie oznacza automatycznego sukcesu. Pełnomocniczka będzie miała ciężką pracę, ponieważ oczekiwania wobec niej są duże, zwłaszcza w społeczności romskiej. Wiele będzie zależeć od tego, jak poważnie rząd czeski potraktuje jej głos.
Zdaniem Horvathovej integracja Romów powinna być przedmiotem troski całego społeczeństwa, a nie tylko Romów: – Mam nadzieję, że teraz niektóre sprawy pójdą łatwiej. Od trzech dekad prowadzimy kampanię na rzecz nauczania historii społeczności romskiej w czeskich szkołach. W szkołach podstawowych i średnich uczniowie nie uczą się o Romach praktycznie nic. A cała czeska opinia publiczna jest obciążona wieloma uprzedzeniami – mówi.
Tylko nieliczni przyznają się do bycia Romami
W ostatnim spisie powszechnym w Czechach w 2021 roku tylko 21 tys. osób zadeklarowało przynależność etniczną do społeczności romskiej. Jednak według oficjalnych szacunków rządu w kraju mieszka około 250 tysięcy Romów.
Oprócz uprzedzeń rasowych, z powodu których Romowie nadal znajdują się w niekorzystnej sytuacji, gdy szukają pracy lub mieszkania, kolejnym problemem jest ich sytuacja społeczna. Nowa komisarz Lucie Fukova zwraca uwagę na złą sytuację zdrowotną i wysoki odsetek uzależnionych od narkotyków. – W Czechach Romowie umierają średnio o 18 lat wcześniej niż nie-Romowie. To powinno stać się kwestią polityczną – powiedziała Fukova w niedawnym wywiadzie dla internetowego magazynu HateFree.
Powołując rządowego komisarza do spraw społeczności romskiej, Czechy wzorowały się na Słowacji, gdzie urząd ten istnieje od 2001 roku. Jednak wyniki jego pracy w sąsiednim kraju są raczej mieszane, a sytuacja Romów poprawia się tam tylko powoli. Według szacunków rządu słowackiego, Romowie stanowią około dziesięciu procent pięciomilionowej populacji kraju.