Europa bez Angeli Merkel. "Czas po niej"

Dla wielu obserwatorów w Brukseli zmierzch Angeli Merkel w Berlinie, którego pierwszym krokiem jest rezygnacja z szefostwa w CDU, nie jest zaskoczeniem. Już latem tego roku po nieudanym szczycie migracyjnym UE portal „Politico” spisał ją na straty. Jej asertywność ze względu na konflikty w niemieckiej koalicji rządowej złożonej z CDU, CSU i SPD bardzo ucierpiała – pisał „Politico”. Wtedy jeszcze daleko było do wyborów regionalnych w Bawarii i Hesji, w których partie rządzące odnotowały wielkie straty. Było jednak jasne, że kurs w polityce uchodźczej Merkel w 2015 roku doprowadził do wzrostu popularności populistów w wielu krajach UE. Nie była ona w stanie wyegzekwować solidarności w polityce migracyjnej i relokacji uchodźców. Ostatecznie opowiedziała się za zamknięciem granic zewnętrznych i stworzeniem ośrodków azylowych w Afryce Północnej.

Nie uronią łzy

W momencie, kiedy Angela Merkel przestanie być szefową niemieckiego rządu, w Polsce, na Węgrzech czy we Włoszech nie uroni się łzy. Wielu politykom nie podoba się też rola Merkel w przezwyciężeniu kryzysu finansowego w Grecji, na Cyprze, w Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, a teraz i we Włoszech. Uważają, że jest za bardzo zorientowana na oszczędzanie. – Europa bez Merkel jest oczywiście możliwa. Kiedy ma się rolę przewodnią, jak Niemcy, a do tego jeszcze urząd kanclerza, wywołuje to niezadowolenie niektórych krajów i rządów. Z odejścia Merkel ucieszy się nie tylko Europa Wschodnia, ale i po części Europa Południowa – stwierdza w wywiadzie dla Deutsche Welle Janis Emmanouilidis, kierujący think tankiem „European Policy Centre”.

Lider włoskiej skrajnej prawicy i minister spraw wewnętrznych Włoch Matteo Salvini wytknął Angeli Merkel, że nie doceniła kwestii uchodźców. Po wyborach w Hesji Salwini stwierdził jeszcze, że wynik wyborów jest dla Merkel niczym „uderzenie młota”.

Gwarant stabilności

W większości krajów UE Angela Merkel jest jednak ceniona, choćby dlatego, że jest szefową rządu, która pełni tę funkcję najdłużej – uważa Janis Emmanouilidis. – Docenia się stabilność panującą w Berlinie. Ta stabilność jest ważna z europejskiej perspektywy i z perspektywy większości krajów członkowskich. W czasach niepewności to wielki atut – stwierdza ekspert.

Do faktu, że „mamuśka” – jak nazywana jest Merkel w kręgach chadeków – może odejść w przewidywalnej przyszłości, musi się jednak Bruksela przyzwyczaić – uważa Janis Emmanouilidis. – Nawet jeśli po 13 latach trudno sobie wyobrazić politykę bez Merkel, to będzie także istniał czas po niej.

Kulawa kaczka

Decyzję na płaszczyźnie europejskiej w kwestii migracji, brexitu czy reformy strefy euro już od miesięcy są odkładane. Związane jest to bardziej z niemiecką kanclerz, która musi zająć się swoją rządową koalicją w Berlinie, niż z aktualnymi kryzysami UE. Wraz z ogłoszeniem rezygnacji z szefostwa w CDU i zapowiedzią, że jest to jej ostatnia kadencja jako kanclerz, Angela Merkel sama zrobiła z siebie „kulawą kaczkę”.

Niemniej jednak Niemcy pozostają największym i najsilniejszym pod względem finansowym krajem członkowskim UE. Unijni diplomaci zakładają, że przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w maju 2019 roku niemożliwym będzie osiągnięcie postępu w negocjacjach odnośnie wspólnego budżetu UE. Za ten ostatni odpowiedzialny jest niemiecki komisarz Günther Oettinger, którego do Brukseli wysłała właśnie Angela Merkel.

Niejasne jest także, w jaki sposób stopniowe wycofywanie się Angeli Merkel z polityki odbije się na kwestiach personalnych. W przyszłym tygodniu niemiecki konserwatysta Manfred Weber (z bawarskiej CSU) będzie chiał zostać czołowym kandydatem Europejskiej Partii Ludowej na stanowisko szefa Komisji Europejskiej. Weber cieszy się poparciem Angeli Merkel.

Nowy partner dla Macrona

Niepocieszony z odejścia Merkel z europejskiej sceny jest zapewne prezydent Francji Emmanuel Macron, który wspólnie z Merkel chciał realizować swój program reform unii walutowej. – Oznacza to zapewne, że będziemy mieli do czynienia z jakimś okresem niepewności. Z punktu widzenia Macrona nie jest to to, czego oczekiwał – uważa Janis Emmanouilidis. – Z drugiej strony widzieliśmy od początku wielkiej koalicji, że kanclerz i jej rząd nie reagowali na propozycje z Paryża. Nie wiadomo, jak będzie po odejściu Merkel. – tłumaczy ekspert. Dla Macrona może to być również pewna szansa.

Merkel sama skomentowała już spekulacje na temat jej ewentualnego przejścia do Brukseli. Oświadczyła, że nie zamierza ubiegać się o inne polityczne urzędy. W Brukseli mówiło się, że Merkel może zostać szefową Komisji Europejskiej lub Rady Europejskiej. Obydwa stanowiska zwolnią się w przyszłym roku.