FAZ o pakcie Ribbentrop-Mołotow: przyjaźń scementowana krwią

Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow w ciągu 24 godzin podpisali traktat, który fundamentalnie zmienił układ sił w polityce europejskiej. „Nigdy przedtem umowa o porównywalnym znaczeniu nie została wynegocjowana w tak krótkim czasie” – pisze niemiecki historyk Martin Schulze Wessel na łamach poniedziałkowego wydania „Frankfurter Allgemeine Zeitung”.

Pakt był „największą bombą” w historii europejskiej dyplomacji – cytuje autor czołowego niemieckiego historyka Golo Manna.

Szok wynikał z faktu, iż pakt zawarły dwie dyktatury, które uważały się pod względem ideologicznym za śmiertelnych wrogów. Traktat Hitlera ze Stalinem znosił nieoczekiwanie ideologiczną sprzeczność między bolszewizmem a narodowym socjalizmem. Przekonani komuniści byli wstrząśnięci – zaznacza Schulze Wessel.

Zapowiedź wojny przeciwko Polsce

Pakt Ribbentrop-Mołotow był zapowiedzią wojny. Obaj dyktatorzy uzgodnili, oprócz współpracy gospodarczej, podział Europy Środkowo-Wschodniej. Dla Hitlera pakt oznaczał wolną rękę wobec Polski i odsuwał niebezpieczeństwo wojny na dwa fronty. W tym czasie Niemcy prowadziły „ukrytą wojnę” przeciwko Polsce, eskalując sytuację w Gdańsku – tłumaczy historyk.

Schulze-Wessel zwraca uwagę na kampanię propagandową prowadzoną ówcześnie przez niemieckie media przeciwko Polsce. Nie tylko tuba NSDAP „Der Stuermer”, lecz także cieszące się względną niezależnością gazety w rodzaju „Frankfurter Zeitung” włączyły się do tej akcji.

Zaraz po podpisaniu paktu, „FZ” opublikowała komentarz „Polska prowokacja”, w którym mowa była o „ślepym dążeniu do władzy”, „zaślepieniu” czy „polskim wyuzdaniu” i incydentach granicznych świadczących jakoby o tym, że Polska stanowi zagrożenie dla Europy.

Antypolonizm w natarciu

„Antypolonizm miał w Niemczech w okresie międzywojennym powodzenie ” – pisze Schulze Wessel. Antybolszewizm okazał się natomiast zjawiskiem ulotnym. Po podpisaniu paktu, w niemieckich mediach pojawiły się pochwały „rosyjskich cnót", mowa była o „pokrewieństwie dusz” obu narodów.

Rewizjonizm Niemiec wobec Polski i zbieżność niemieckiej i sowieckiej polityki skierowanej przeciwko interesom Polski stanowiły fundament polityki obu krajów – czytamy w „FAZ”.

Schulze Wessel przedstawia historię niemiecko-rosyjskich relacji od końca I wojny światowej, po której oba kraje znalazły się w obozie przegranych, do wybuchu II wojny światowej. Polemizuje z tezą, iż niemiecko-sowieckie porozumienie z Rapallo w 1922 roku było „porozumieniem wykluczonych” z ładu wersalskiego.

Republika Weimarska, pomimo ciążących na niej reparacji wojennych, wcale nie musiała być krajem wykluczonym z systemu międzynarodowego.

Stalin wybiera większe korzyści

Schulze Wessel opisuje zakończone fiaskiem rozmowy Stalina z mocarstwami zachodnimi wiosną 1939 roku i nieoczekiwany zwrot w kierunku Niemiec.

„Z punktu widzenia Stalina sojusz z Hitlerem dawał mu większe korzyści: Związek Sowiecki nie wchodził natychmiast do wojny i zyskiwał czas na dozbrojenie” – pisze historyk. Jak dodaje, dzięki tajnej umowie o podziale stref wpływów, Związek Sowiecki osiągał granice zbliżone do czasów carskiej Rosji z 1914 roku.

Po pokonaniu Polski przez Niemcy i Związek Sowiecki, Ribbentrop złożył Stalinowi w grudniu 1939 roku życzenia urodzinowe. Cztery miesiące po zawarciu paktu i 18 miesięcy przed niemieckim atakiem na ZSRR Stalin odpowiedział telegramem, w którym chwalił „scementowaną krwią przyjaźń między obu krajami”.