Migrena: Nowe leki w walce z bólem
30 sierpnia 2024
Uderzające, pulsujące bóle głowy, nadwrażliwość na światło oraz na dźwięki i zapachy, ponadto nudności, a nawet wymioty; migrena może objawiać się w bardzo różny sposób u różnych pacjentów.
Lista możliwych czynników ją wyzwalających jest równie zróżnicowana, co sprawia, że są trudne do leczenia. W ciągu ostatnich dziesięciu lat pojawiły się jednak nowe metody terapeutyczne.
Upośledzona jakość życia
Erich Kaestner napisał w książce „Kropki i Anton” w 1931 roku: „Migreny to bóle głowy, nawet jeśli ich nie masz”. W rzeczywistości migreny przez długi czas nie były uznawane za poważną chorobę.
– Migrena jest jedną z najczęstszych chorób neurologicznych, która może również prowadzić do poważnych ograniczeń jakości życia – podkreśla Christian Maihoefner, rzecznik Komisji Bólu Niemieckiego Towarzystwa Neurologicznego (DGN).
Ciężka migrena może mieć podobne konsekwencje ekonomiczne i zdrowotne jak udar mózgu. Według Instytutu Roberta Kocha (RKI) w Niemczech cierpi na nią 14,8 procent kobiet i 6 procent mężczyzn. Kolejne 13,7 procent kobiet i 12 procent mężczyzn prawdopodobnie cierpi na migrenę, co wynika z badania przeprowadzonego w 2020 roku.
Nadużywanie środków przeciwbólowych
Wiele cierpiących osób ucieka się do klasycznych środków przeciwbólowych takich, jak ibuprofen, paracetamol lub aspiryna, które są również zalecane w wytycznych różnych stowarzyszeń medycznych. Jednak Gudrun Goßrau, sekretarz generalna Niemieckiego Towarzystwa Migreny i Bólu Głowy (DMKG), ostrzega, że ich nadużywanie może także wywołać bóle głowy: „Zasadniczo nie należy ich przyjmować dłużej niż przez dziewięć dni w miesiącu”.
– Nieleczona migrena mogą stać się przewlekła – ostrzega neurolog, która kieruje poradnią bólu głowy w klinice uniwersyteckiej w Dreźnie. Te środki przeciwbólowe często zawodzą, szczególnie w przypadku ciężkich migren.
– W takich przypadkach można zastosować specjalne leki na migrenę, tryptany – wyjaśnia Christian Maihoefner, ordynator kliniki neurologii w Fuerth. Są one obecnie dostępne w różnych formach: „Tryptany można podawać w postaci zastrzyków, tabletek, a teraz nawet w postaci aerozolu do nosa”. Ta ostatnia forma jest korzystna w przypadku migreny z nudnościami.
– Nowa klasa składników aktywnych stała się ostatnio dostępna w postaci ditanów; szczególnie dla osób, które powinny unikać tryptanów z powodu chorób układu krążenia lub przebytego udaru mózgu – dodaje rzecznik Komisji Bólu Niemieckiego Towarzystwa Neurologicznego (DGN). Do tej pory w Niemczech dopuszczono do obrotu tylko jeden taki lek.
Przełom w profilaktyce
Ditany działają w podobny sposób jak tryptany, ponieważ – mówiąc najprościej – zapobiegają uwalnianiu przez nerwy substancji wywołujących migrenę. Nasze zrozumienie tych czynników neurologicznych wyzwalających migrenę znacznie się ostatnio poprawiło. – Obecnie przypuszczamy, że pewną rolę odgrywają procesy zapalne w oponach mózgowych; niektóre włókna nerwowe mogą wywoływać stan zapalny, przy czym szczególnie ważny jest tak zwany receptor CGRP – wyjaśnia Christian Maihoefner.
CGRP zapewnia rozszerzenie naczyń w oponach mózgowych, co z kolei stymuluje przetwarzanie bólu przez ważne włókna nerwowe. – Identyfikacja kluczowej roli tego neuropeptydu umożliwiła przełom w profilaktycznej terapii migreny, a mianowicie opracowanie tak zwanych przeciwciał CGRP – dodaje ordynator.
Obecnie w Niemczech zatwierdzone są cztery leki, które albo blokują receptor CGRP, albo przechwytują sam neuroprzekaźnik.
Beta-blokery, leki przeciwdepresyjne i, w niektórych przypadkach, leki na padaczkę są również stosowane jako środek zapobiegawczy. Jednak te ostatnie mogą mieć szkodliwy wpływ na płodność. Niektórzy pacjenci zgłaszają pozytywne doświadczenia z magnezem lub witaminą B2. Zastrzyki z toksyny botulinowej mogą być również przepisywane w przypadku przewlekłych migren, które występują częściej niż 15 dni w miesiącu.
Wyspy relaksacyjne, ćwiczenia, czujność
Przed użyciem leków profilaktycznych należy jednak wypróbować opcje nielekowe. – Metody relaksacyjne takie, jak trening autogenny lub progresywna relaksacja mięśni, odgrywają tutaj ważną rolę, podobnie jak medytacje i ćwiczenie uwagi – wyjaśnia Christian Maihoefner.
Pomocne mogą być również sporty wytrzymałościowe w postaci pływania, joggingu lub nordic walking. Gudrun Gossrau podkreśla znaczenie codziennej rutyny: – Jedzenie o tej samej porze, spanie o tej samej porze i w wystarczającej ilości, niewypełnianie dnia zbyt wieloma zajęciami; to wszystko jest szczególnie ważne w przypadku nawracających migren.
Sekretarz generalna Niemieckiego Towarzystwa Migreny i Bólu Głowy (DMKG) zwraca także uwagę na znajomość skutków stosowanych lekarstw: tryptany są stosowane zbyt rzadko z obawy przed skutkami ubocznymi, mężczyźni są niedostatecznie leczeni – głównie dlatego, że migreny są uważane za chorobę kobiet – a poza tym zaniedbuje się ich występowanie w młodym wieku. Tymczasem, według DMKG, prawie 10 procent dzieci i nastolatków jest dotkniętych tą chorobą.
Zapomniana powszechna choroba
Gudrun Gossrau spodziewa się rozwoju w dziedzinie dalszych przeciwciał, a także odkryć dotyczących związku między migreną a odżywianiem, w szczególności poziomem cukru we krwi. Leki z klasy gepantów mogą również wkrótce pojawić się na rynku w Niemczech.
Te małe cząsteczki są podawane doustnie, blokują receptor CRGP i stanowią kolejną opcję w coraz bardziej zindywidualizowanym arsenale terapii migreny. Według ekspertki warto byłoby również bardziej szczegółowo zbadać różnice między migreną z aurą i bez aury, a także wziąć pod uwagę epigenetykę.
– Wymaga to jednak powołania naprawdę dużych grup badawczych i dużych nakładów finansowych – mówi ta neurolog. Trudno jest jednak uzyskać finansowanie badań nad migreną lub bólami głowy w ogóle: – Niestety, powszechne choroby takie, jak migrena i bóle głowy, są nadal często zapominane.
(DPA/jak)