Morawiecki z wizytą u Merkel. Ma być miło

Przed wizytą polskiego premiera w Niemczech nie brakowało przyjaznych gestów płynących z Berlina w stronę Warszawy. Kanclerz Angela Merkel poświęciła relacjom polsko-niemieckim cały cotygodniowy podcast, w którym podkreśliła, że to Niemcy są odpowiedzialni za to, co wydarzyło się podczas Holocaustu. Wcześniej w podobnym tonie wypowiadał się minister spraw zagranicznych Sigmar Gabriel. Dużo miejsca relacjom z Polską poświęcono też w nowej umowie koalicyjnej przyszłego niemieckiego rządu. Zaznaczono w niej, że niemiecko-polskie partnerstwo ma szczególne znaczenie.

Niemcy szukają partnera

- Niemcy wyciągają do Polski dłoń, bo mają duże zapotrzebowanie na partnerstwo z Polską na przykład w polityce europejskiej – mówi politolog z Fundacji Nauka i Polityka (SWP) Kai-Olaf Lang. Jego zdaniem Berlin potrzebuje partnera do uzupełnienia tandemu z Francją, aby wspólnie stawić czoła wyzwaniom przed jakimi stoi Unia Europejska. Problem w tym, że Polska nie wydaje się być szczególnie zainteresowana odgrywaniem aktywnej roli w polityce europejskiej. Warszawa w ostatnim czasie raczej izolowała się na arenie międzynarodowej. – Rekonstrukcja polskiego rządu, zmiana retoryki i sygnały gotowości do dialogu z Komisją Europejską budzą jednak nowe oczekiwania i pozwalają mieć nadzieję na zmianę. Niedawna wizyta ministra Czaputowicza w Niemczech i dzisiejsza wizyta premiera Morawieckiego świadczą zaś o tym, że Warszawa szuka kontaktu z Berlinem – ocenia Lang.

Nie brakuje trudnych tematów 

Z horyzontu nie zniknęły jednak drażliwe tematy obciążające wzajemne relacje. Premier Mateusz Morawiecki zapewne poruszy w Berlinie sprawę budowy gazociągu Nord Stream 2, który – jak mówił w wywiadzie dla Die Welt – jest niepotrzebny i szkodliwy. Polski premier i niemiecka kanclerz prawdopodobnie będą rozmawiać też o problemie migracji, ale trudno tutaj spodziewać się przełomu. Morawiecki, który właśnie wrócił z podróży do Libanu, będzie pewnie przekonywać, że Polska pomaga uchodźcom na Bliskim Wschodzie. Merkel, że Europejczycy powinni bardziej solidarnie brać na siebie ciężar kryzysu migracyjnego. Zdaniem Kaia-Olafa Langa ani Merkel ani Morawiecki nie będą jednak stawiać żadnej z drażliwych spraw na ostrzu noża. - Myślę, że obie strony mają interes w tym, żeby ta wizyta przyczyniła się do zbliżenia i umocnienia wzajemnych relacji – powiedział.

Nie zaostrzać sporu 

Podobnego zdania jest politolog z Fundacji Genshagen Stephen Bastos, który ocenia, że wzajemne stosunki osiągnęły dość niski poziom, a ryzyko konfliktu pozostaje wysokie, ale żadna ze stron nie chce teraz eskalować konfliktu. – Widać, że nowy polski rząd zrozumiał, że raczej sobie nie pomaga ciągle prowokując i dolewając oliwy do ognia. Morawiecki i Czaputowicz starają się naprawić szkody, które wyrządzono – powiedział.

Ale nawet jeśli premier Morawiecki i minister Czaputowicz starają się nieco wygładzić nadszarpnięty wizerunek Polski w Niemczech, to plany te krzyżują działania innych polityków PiS. Szerokim echem odbija się właśnie w niemieckich mediach inicjatywa marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego, który – w związku z niedawną nowelizacją ustawy o IPN - wezwał Polaków mieszkających za granicą do zgłaszania polskim ambasadom i konsulatom „przejawów antypolonizmu, krzywdzących sformułowań i opinii” na temat Polski w czasie drugiej wojny światowej. Niemieckie media, które podobne apele jednoznacznie kojarzą z erdoganowską Turcją, zareagowały bardzo sceptycznie.

Podczas wizyty w Berlinie z pewnością nie zostanie pominięta jedna z najtrudniejszych obecnie spraw, czyli uruchomienie przez Komisje Europejską procedury przeciwko Polsce z art. 7. Dotychczasowe wypowiedzi Morawieckiego pozwalają jednak przypuszczać, jaką linię obrony przyjmie. Polski premier będzie przekonywał, że reforma wymiaru sądownictwa w Polsce jest konieczna i wcale nie oznacza końca praworządności w kraju.

Co z reperacjami?

Wywołany przez Jarosława Kaczyńskiego temat reparacji wojennych wydaje się być gorącym kartoflem, którego Morawiecki nie może tak po prostu wyrzucić. Przekonał się o tym minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz, który przed styczniową wizytą w Berlinie wyraził w rozmowie z niemieckimi dziennikarzami nadzieję, że reparacje nie będą obciążeniem dla relacji Warszawy i Berlina. Jak donosiły media w Polsce, minister podpadł tą wypowiedzią prezesowi Kaczyńskiemu. Co zrobi Morawiecki? Zapewne będzie lawirował. Tak jak we wczorajszym wywiadzie dla "Die Welt", w którym mówił, że sprawą zajmuje się grupa robocza.

Po rozmowach z kanclerz Angelą Merkel premier Matuesz Morawiecki wygłosi w Fundacji Koerbera wykład na temat przyszłości Europy. Czy polski premier zaproponuje wizję Europy, która zainteresowałaby partnerów w największych krajach Unii? Czy raczej będzie to tylko przemówienie hamujące zapędy największych euroentuzjastów?

Stephen Bastos mówi, że relacjom polsko-niemieckim przydałby się taki wspólny temat przewodni. – Obecnie stosunkom tym brakuje jasnego kompasu, jasnego planu, który pozwalałby się orientować – powiedział.

Wojciech Szymański/Berlin