Niemcy. Będzie łatwiej o obywatelstwo
19 stycznia 2024
Wedle ustawy uchwalonej w piątek (19.01.) przez niemiecki parlament, w przyszłości cudzoziemcy będą mieć możliwość ubiegania się o niemiecki paszport po zaledwie pięciu latach pobytu w Niemczech zamiast po ośmiu; naturalizacja ma być możliwa nawet po trzech latach w przypadku „szczególnych osiągnięć integracyjnych".
Powodem reformy ustawy o przyznawaniu obywatelstwa są zmiany demograficzne. Dzięki niej obywatelami będą się mogli stać cudzoziemcy, którzy ze względu na przywiązania do korzeni nie chcieli zrezygnować z rodzimego paszportu. Jednocześnie niemieckimi obywatelami nie będą mogli stać się ci, którzy nie uznają w pełni demokratycznego ustroju w Niemczech, w tym na przykład antysemici czy homofobi.
Oto przegląd najważniejszych zmian:
1.Okres naturalizacji
W przyszłości cudzoziemcy, którzy mieszkają legalnie w Niemczech, będą mogli ubiegać się o niemiecki paszport już po pięciu latach pobytu. Do tej pory termin ten wynosił zazwyczaj osiem lat. W przypadku „szczególnych osiągnięć integracyjnych" naturalizacja powinna być możliwa już po trzech latach. Za takie „szczególne osiągniecia" uznana może być na przykład dobra znajomość języka, zaangażowanie społeczne czy bardzo dobre wyniki w szkole lub w pracy.
2.Podwójne obywatelstwo
Do tej pory obowiązywała zasada - z kilkoma wyjątkami, np. dla obywateli UE, Szwajcarii, czy Norwegii - że każdy, kto przyjmuje obywatelstwo niemieckie, musi zrzec się swojego starego obywatelstwa. W przyszłości posiadanie paszportów dwóch krajów będzie, co do zasady, możliwe. Projekt wskazuje, że wielu imigrantów do tej pory niechętnie zrzekało się swojego starego obywatelstwa - przede wszystkim ze względu na emocjonalne więzi z krajem pochodzenia lub krajem rodziców.
3.Obywatelstwo niepełnoletnich
W przyszłości wszystkie dzieci cudzoziemców, urodzone już w Niemczech, otrzymają niemieckie obywatelstwo bez ograniczeń, jeśli przynajmniej jedno z rodziców mieszka legalnie w Niemczech od ponad pięciu lat. Wcześniej termin ten wynosił osiem lat. Zasadniczo dzieci urodzone w Niemczech mogą uzyskać i na stałe zachować obywatelstwo niemieckie oraz obywatelstwo swoich rodziców.
4.Zobowiązanie do przestrzegania zasad niemieckiej Ustawy Zasadniczej
Już wcześniej wymagane zobowiązanie do przestrzegania zasady demokratycznego porządku podstawowego zostało w nowym prawie doprecyzowane. Projekt wyjaśnia, że „wszystkie czyny motywowane antysemicko, rasistowsko, dyskryminacją z powodu płci, czy orientacji seksualnej, albo z innego powodu dyskryminujące ludzi" są niezgodne z gwarancją prawa do poszanowania godności ludzkiej zawartą w niemieckiej Ustawie Zasadniczej.
5. Zobowiązanie do ochrony życia żydowskiego
Na skutek antysemickich i antyizraelskich demonstracji w Niemczech po ataku Hamasu na Izrael, do dokumentu wprowadzono kolejny zapis. Wymaga on od obywateli Niemiec uznania „szczególnej historycznej odpowiedzialności Niemiec za narodowosocjalistyczne rządy niesprawiedliwości i ich konsekwencje, w szczególności dla życia żydowskiego".
W związku z atakiem Rosji na Ukrainę odniesiono się również do „zakazu prowadzenia wojny napastniczej". Postawy sprzeczne z tym zakazem powinny uniemożliwić naturalizację.
6.Znajomość języka niemieckiego
Zasadniczo wymogiem uzyskania obywatelstwa niemieckiego jest dobra znajomość języka niemieckiego, potwierdzona specjalnym egzaminem (czy też niemiecką maturą, albo dyplomem ukończenia studiów w tym języku, na niemieckiej uczelni). Po reformie wprowadzone zostaną szczególne uproszczenia dla członków tzw. pokolenia gastarbeiterów (z lat '50-'80 XX wieku), którzy często mieszkają w Niemczech od dziesięcioleci. W przyszłości ci starsi migranci nie będą już musieli zdawać pisemnego testu z języka niemieckiego, aby uzyskać naturalizację. Nie powinni oni również zdawać pisemnego testu naturalizacyjnego. Uproszczenia mają na celu uznanie „życiowych osiągnięć" tego starszego pokolenia.
7.Utrzymanie
Zasadniczo obywatelstwo niemieckie powinno być przyznawane tylko tym osobom, które są w stanie utrzymać siebie i osoby pozostające na ich utrzymaniu z własnych środków. Istnieją jednak wyjątki, na przykład dla byłych „gastarbeiterów", którzy przybyli do Niemiec przed 1974 r. lub byłych robotników kontraktowych z NRD.
8. Cofnięcie naturalizacji
Art. 35 obowiązującej ustawy dopuszcza już możliwość unieważnienia naturalizacji: obywatelstwo można stracić w ciągu 10 lat od jego otrzymania w przypadku stwierdzenia podstępnego wprowadzenia w błąd lub celowego podania nieprawdziwych danych w procedurze naturalizacji. Projekt reformy przewiduje, że od teraz również nieprawdziwe deklaracje poparcia dla wolnego i demokratycznego ustroju mogą prowadzić do cofnięcia naturalizacji.
10. Dane liczbowe i wejście w życie
Niemieckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych szacuje liczbę cudzoziemców mieszkających w Niemczech na około dwanaście milionów. Spośród nich około 5,3 miliona mieszka w Niemczech od co najmniej dziesięciu lat. Ustawa ma wejść w życie trzy miesiące po jej ogłoszeniu, czyli prawdopodobnie w kwietniu.
AFP/hre