Nowa propozycja lokalizacji „Pomnika Polaków” w Berlinie

Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie zaproponowało, aby planowane miejsce pamięci i spotkań o polskich ofiarach wojny i niemieckiej okupacji powstało na terenie byłego więzienia Moabit położonego w pobliżu centralnego berlińskiego dworca kolejowego Hauptbahnhof.

Informację o decyzji Towarzystwa reprezentującego obywateli Niemiec działających od blisko pół wieku na rzecz zbliżenia i porozumienia z Polską przekazał w sobotę Deutsche Welle prezes Christian Schroeter.   

30 października 2020 r., po wieloletnich dyskusjach niemiecki parlament podjął decyzję o powstaniu w Berlinie miejsca pamięci i spotkań poświęconego Polakom – ofiarom drugiej wojny światowej i niemieckiej okupacji 1939-1945. Kształt i lokalizacja tego projektu nie zostały przez Bundestag przesądzone. W ubiegłą środę (10.02.21) odbyło się pierwsze posiedzenie grupy ekspertów, którzy mają wypracować projekt miejsca pamięci.

Argument za Moabitem - Mierosławski

Zdaniem Schroetera teren, na którym obecnie znajduje się „Park historii”, nadaje się na lokalizację projektu ze względu na polskie akcenty w historii zbudowanego w latach 40. XIX w. więzienia. W pomieszczeniach więziennego kościoła w 1847 r. odbył się proces przywódcy Powstania Wielkopolskiego Ludwika Mierosławskiego i jego towarzyszy oskarżonych o zdradę stanu w związku z wydarzeniami Wiosny Ludów.  W marcu 1848 r. skazani Polacy zostali ułaskawieni i zwolnieni z więzienia.

W oświadczeniu prasowym Towarzystwo Niemiecko-Polskie przypomniało fragment przemówienia Mierosławskiego wygłoszonego po uwolnieniu. „To nie ty, dumny niemiecki narodzie, wykułeś kajdany dla mojego nieszczęśliwego narodu; twoi książęta to uczynili; uczestnicząc w zaborach Polski okryli się wieczną hańbą (…) Wasza wolność jest naszą wolnością, a nasza wolność waszą!”     

Schroeter podkreślił, że słowa polskiego rewolucjonisty są zgodne z intencją niemieckich posłów, którzy poparli uchwałę Bundestagu.

Więzienie Moabit było po 1945 r. wykorzystywane przez zachodnich Aliantów jako areszt, a w latach 50. zostało zburzone. Długo służyło jako parking.

Idealna lokalizacja

Zdaniem Towarzystwa znajdujący się w eksponowanym miejscu Berlina teren nadaje się „idealnie” na planowane miejsce pamięci.  „Teren jest łatwo osiągalny dla odwiedzających z Berlina, Niemiec i Polski, nie jest zabudowany i oferuje wystarczająco dużo miejsca na miejsce pamięci” – czytamy w oświadczeniu.  

Inicjatorzy projektu „Pomnik Polaków” (Polen-Denkmal) w 2017 r. proponowali jako lokalizację Plac Askański w okolicach Placu Poczdamskiego, naprzeciwko Ośrodka Dokumentacyjnego poświęconego wypędzeniom i przymusowym wysiedleniom w Europie. W tym miejscu ma jednak powstać Muzeum Migracji.    

Niemiecki Bundestag wezwał w październiku do utworzenia w eksponowanym miejscu w Berlinie miejsca pamięci poświęconego polskim ofiarom wojny. Ma ono służyć nie tylko upamiętnieniu, ale poznawaniu się Polaków i Niemców. Ma być miejscem spotkań, wymiany i konfrontacji z historią - postanowili niemieccy parlamentarzyści.

Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie powstało w 1973 roku w Berlinie Zachodnim. Celem organizacji było propagowanie wiedzy o Polsce, szczególnie o polskiej kulturze. Obecnie Towarzystwo ma ok. 300 członków i działa aktywnie w środowisku polsko-niemieckim w stolicy Niemiec.