Ochrona klimatu. Prawie wszystkie partie zwiększają tempo
23 września 2021
Na początek dobra wiadomość: Niemcy osiągnęły w ubiegłym roku ważny cel klimatyczny. Obietnicę, że w latach 1990-2020 emisja gazów szkodliwych dla klimatu zostanie zredukowana o 40 procent, udało się zrealizować, ale rząd Angeli Merkel nie odważył się tego uczcić.
Przez długi czas sukces ten stał pod znakiem zapytania, gdyż w latach poprzedzających rok 2020 emisje raczej rosły i dopiero zastój gospodarki w czasie pandemii koronawirusa doprowadził ostatecznie do realizacji planu.
Decydujący wyrok z Karlsruhe
Do ostatecznego przebudzenia rządu i niemieckich partii doprowadził 29 kwietnia tego roku Federalny Trybunał Konstytucyjny w Karlsruhe. − Ustawa klimatyczna, którą rząd przyjął w 2019 roku, nie była wystarczająca do spełnienia celów paryskiego porozumienia klimatycznego z 2015 roku − orzekł Trybunał po pozwie złożonym przez ekologów.
Porozumienie to zakłada, że temperatura na Ziemi nie powinna przeciętnie wzrosnąć o więcej niż dwa stopnie, a najlepiej 1,5 stopnia Celsjusza. Zdaniem naukowców ocieplenie o dwa stopnie byłoby jeszcze do opanowania.
Pospieszne poprawki
Rząd musiał w pośpiechu poprawić swój pakiet klimatyczny po tym, jak sędziowie w Karlsruhe skrytykowali przede wszystkim brak konkretnych kroków dotyczących okresu po 2030 roku, a szczególnie osiągnięcia docelowej neutralności klimatycznej do 2050 roku. Był to bolesny policzek dla koalicji rządowej CDU/CSU i SPD. Teraz rząd chce osiągnąć neutralność klimatyczną do 2045 roku, ale wciąż brakuje konkretnych działań, oprócz opłat za emisje CO2, podatku od paliw kopalnych, który jest pobierany w Niemczech od początku roku.
I wreszcie straszliwe powodzie, które miały miejsce latem w zachodnich Niemczech i spowodowały wiele ofiar śmiertelnych oraz poważne zniszczenia, sprawiły, że kwestia klimatu zyskała na znaczeniu również w obecnej kampanii wyborczej.
W badaniu brakuje „spójnych koncepcji”
A co partie mówią teraz o kwestiach klimatu w swoich programach? Dużo, ale prawdopodobnie nie uda się tak naprawdę za pomocą żadnego z programów osiągnąć celu klimatycznego z Paryża. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez Niemiecki Instytut Badań Gospodarczych (DIW).
Różnice między programami poszczególnych partii są wyraźne – konkludują badacze. Jednak żaden program nie przedstawia spójnych koncepcji, które pozwoliłyby w pełni zrealizować cele na rok 2030 określone w nowej ustawie o ochronie klimatu. Do tego czasu, czyli w ciągu dziewięciu lat, zgodnie ze swoimi zweryfikowanymi planami rząd chce zredukować emisje gazów cieplarnianych o 65 procent, w porównaniu z emisjami z 1990 r. To nie tylko brzmi bardzo ambitnie, ale takie też jest.
CDU/CSU: Energia słoneczna na dachach
Partie chadeckie CDU/CSU są zaangażowane w realizację celów klimatycznych i chcą znacznie rozszerzyć zakres energii odnawialnych, m.in. poprzez uproszczone programy fotowoltaiki na dachach. W gospodarce chadecy liczą na to, że neutralny dla klimatu wodór zastąpi węgiel w przemyśle. Jednak to, w jaki sposób można to osiągnąć, jest przedmiotem sporów nawet wśród wielu ekspertów gospodarczych.
Chwilowo CDU/CSU obstają przy swojej decyzji o wycofaniu się z energetyki węglowej do 2038 roku (co wielu ekspertów ds. środowiska uważa za zbyt spóźnione), choć Friedrich Merz, były przewodniczący klubu poselskiego chadeków, stwierdził niedawno, że wyobraża sobie nawet wcześniejszy termin. Podsumowując, pomysły CDU/CSU nie wystarczą do osiągnięcia międzynarodowego celu klimatycznego.
SPD: ekologiczna energia elektryczna do 2040 roku
Natomiast socjaldemokraci chcą, aby już w 2040 roku energia elektryczna w Niemczech pochodziła w całości z odnawialnych źródeł energii. Ma to zostać osiągnięte m.in. poprzez instalację systemów solarnych na wszystkich przystosowanych do tego dachach. SPD stawia także na wodór. Do 2030 roku Niemcy mają stać się „wiodącym rynkiem” w tej dziedzinie. Jednak, wodór, jeśli ma być neutralny dla klimatu, musiałby być produkowany z odnawialnych źródeł energii.
Według SPD podróżowanie pociągiem powinno stać się bardziej atrakcyjne niż latanie, należy promować samochody elektryczne i infrastrukturę dla nich, ale socjaldemokraci nie poświęcają w swojej koncepcji zbyt wiele uwagi kwestii zakazu lotów. Opowiadają się za ograniczeniem prędkości na niemieckich autostradach do 130 km/h. I na razie trzymają się wycofania węgla do 2038 roku, mimo że Olaf Scholz, kandydat na kanclerza, w debatach telewizyjnych sugerował wcześniejszą datę, np. 2034 rok. Ale to jeszcze nie jest przedmiotem obrad.
Zieloni: Koniec z węglem do 2030 roku
Dla Zielonych ochrona klimatu jest punktem ciężkości ich polityki, co widać również w programie wyborczym. W czasie kampanii partia ta trafiła na pierwsze strony gazet z żądaniem utworzenia w przyszłości ministerstwa ds. ochrony klimatu, które miałoby prawo wetowania ustaw sprzecznych z porozumieniem paryskim. Jeśli chodzi o cel na rok 2030, Zieloni opowiadają się za ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych o 70 procent, co oznacza, że są bardziej ambitni niż obecny rząd. Chcą też przyspieszyć proces wycofania się z węgla do 2030 roku.
Do 2030 r. dzięki lepszym usługom kolejowym zbędne mają stać się loty na krótkich dystansach. Zieloni chcą zainwestować w kolej 100 mld euro do 2035 roku. I oczywiście, masowo rozbudować energię odnawialną.
FDP stawia na handel uprawnieniami do emisji
Dla liberałów rynkowy instrument handlu emisjami stanowi rdzeń polityki klimatycznej. W ramach handlu emisjami w UE około 11.000 przedsiębiorstw z sektora energetycznego, dużych zakładów przemysłowych i linii lotniczych kupuje i sprzedaje prawa do emisji zanieczyszczeń. Ci, którzy są bardziej przyjaźni środowisku, zarabiają pieniądze, ci, którzy nie są, muszą płacić.
FDP chce rozszerzyć ten system na wszystkie sektory gospodarki. Odrzuca jednak zakazy jazdy i ograniczenia prędkości. A nowy cel rządu, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2045 roku, nie jest wyraźnie wymieniony w ich programie.
Lewica: neutralność klimatyczna już w 2035 roku
Partia Lewicy ma najambitniejsze cele klimatyczne. Do 2035 roku Niemcy mają być neutralne pod względem klimatycznym, a do 2030 roku emisje gazów cieplarnianych mają zostać zredukowane o 80 procent. Lewica nie uznaje handlu emisjami, który popiera FDP, za dobry środek ochrony klimatu i stawia na jasne reguły dla gospodarki. Chce upaństwowienia dużych przedsiębiorstw energetycznych. Z tym żądaniem jest ona jednak mocno osamotniona.
AfD: Zmiany klimatyczne nie są spowodowane przez człowieka
Dla prawicowych populistów z Alternatywy dla Niemiec (AfD) ochrona klimatu staje się coraz ważniejszą kwestią, ale raczej jako odrzucenie aktywnej ochrony. Partia nie wierzy w zmiany klimatyczne spowodowane przez człowieka i gazy cieplarniane, dlatego nie myśli wcale o walce z emisjami. Chce utrzymać energetykę węglową i domaga się wycofania Niemiec z porozumienia paryskiego. W dłuższej perspektywie jest też przeciwna rezygnacji z silników benzynowych i wysokoprężnych.
Głównym założeniem AfD w kwestii ochrony klimatu jest dostosowanie się do „całkowicie naturalnych” zmian klimatycznych, przede wszystkim poprzez lepsze przygotowanie na wypadek klęsk żywiołowych.