Polsko-Niemiecka konferencja: komplementy i krytyka

W siedzibie niemieckiego MSZ w Berlinie od czwartku trwa międzynarodowa konferencja „Stulecie niemieckiej polityki wobec Polski 1918-2018”, będąca kolejnym polsko-niemieckim wydarzeniem związanym z setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości.

Dwudniowe spotkanie otworzył, pomimo nieobecności swojego polskiego odpowiednika, szef niemieckiej dyplomacji Heiko Maas. Jego przemówienie pełne było komplementów i ofert współpracy wobec Polski. – Polska jest niezastąpionym liderem w Europie. Europa potrzebuje Polski – mówił Maas. Zapewniał, że Niemcy „chcą rozwijać Europę wspólnie z Polską, a nie bez Polski, czy wręcz przeciwko niej”. – Nic o was bez was – powiedział po polsku.

Polityk SPD dużo mówił o trudnej przeszłości i pojednaniu, ale jeszcze więcej miejsca poświęcił aktualnej współpracy. – Łączy nas o wiele więcej, niż nas dzieli. Mamy jeden cel: chcemy utrzymać jedność UE 27 krajów – podkreślił. Jego zdaniem Polska i Niemcy powinny odegrać kluczową rolę w nowej polityce europejskiej wobec Wschodu.

Ambasador krytykuje

Wystąpienie ambasadora RP Andrzeja Przyłębskiego zawierało szereg krytycznych akcentów. Odpowiadając Maasowi, polski dyplomata powiedział, że jego zdaniem „ostatnie sto lat niemieckiej polityki wobec Polski było katastrofą” – „epoką, w której niemiecka arogancja ujawniła się w całej swej podłości, a niemieckie interesy stały zawsze na pierwszym planie”. 

Przyłębski zarzucił stronie niemieckiej, że często redukuje II wojnę światową do Holokaustu, „tak, jakby Adolfowi Hitlerowi przede wszystkim lub wyłącznie chodziło o wymordowanie europejskich Żydów”. –  Polskie ofiary, a pierwsze padły zaraz po wybuchu wojny, zimą 1939 roku, są dziś niemal zupełnie zapomniane lub bagatelizowane, co wyraźnie pokazuje dyskusja o zbrodniach Wehrmachtu, a ostatnio o odszkodowaniach wojennych - powiedział polski dyplomata.

Ambasador skrytykował jako „z dzisiejszego punktu widzenia nie w pełni zadawalający” polsko-niemiecki traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 1991 roku. Jak dodał, niektóre punkty traktatu nie zostały do dziś zrealizowane. – Kontynuujemy jednak rozmowy – podkreślił przypominając, że na początku listopada odbyły się polsko-niemieckie konsultacje międzyrządowe.

Dyskusja o przyszłości

W dyskusji o przyszłości relacji polsko-niemieckich uczestniczyli współprzewodniczący polsko-niemieckiej grupy międzyparlamentarnej – Bartłomiej Wróblewski z PiS i Manuel Sarrazin z partii Zieloni.

Poseł PiS polemizował z rozpowszechnioną w Niemczech opinią, iż relacje polsko-niemieckie znajdują się w kryzysie. – Nasze relacje są dobre, lepsze niż retoryka w tych stosunkach i nie różnią się od relacji sprzed 15 lat, gdy po obu stronach rządziły lewicowe rządy – mówił Wróblewski. Jak podkreślił, relacje handlowe rozwijają się, a wartość obrotów przekroczyła 100 mld euro. Gęsta jest sieć kontaktów samorządowych, a setki tysięcy Polaków i Niemców, w tym tysiące młodych ludzi, odwiedzają się nawzajem – wyliczał. Wróblewski wytknął Niemcom, że mają do polski stosunek „paternalistyczny”. Zwrócił też uwagę na wzrastającą obojętność wobec sąsiada i spadające zaufanie.

Rozważając różne warianty rozwoju relacji w najbliższej dekadzie, Wróblewski powiedział, że pozostaną one na „przyzwoitym” poziomie tak, jak obecnie lub – w wersji optymistycznej – dojdzie do kroku naprzód, jeśli „nauczymy się wychodzić naprzeciw swoim oczekiwaniom”.

Zdaniem posła PiS potrzebny jest przełom, „wyraźny znak”, który mógłby polegać na rozwiązaniu problemów obciążających od dawna relacje, jak choćby gazociąg Nord Stream 2 czy statusu Polaków mieszkających w Niemczech. Innym rozwiązaniem mogłaby być realizacja dużego projektu gospodarczego, na przykład szybka kolej łącząca Berlin z Warszawą.

Scenariusze Sarrazina: Kaczyński ratuje Europę

Przedstawiając czarny scenariusz przyszłości stosunków polsko-niemieckich, Sarrazin wskazał na realną jego zdaniem groźbę rozpadu Unii Europejskiej na centrum, czyli strefę euro i pozostałe kraje Unii, te bez wspólnej waluty. Gdyby do tego doszło, polsko-niemiecka wymiana handlowa załamałaby się, ponieważ oba kraje chroniłyby swój rynek. W tej sytuacji Polska – kontynuował poseł Zielonych – przestawiłaby się na kooperację z Chinami i innymi krajami poza UE. Volkswagen mógłby wycofać produkcję ciężarówek z Wrześni i przenieść zakład do Niemiec.

A gdyby podczas ostrej zimy 2020/2021 Niemcom zabrakło prądu, Gazprom powiedziałby: dostarczymy wam przez Nord Stream 2 paliwo pod warunkiem, że zablokujecie europejską unię energetyczną. 

W rezultacie w 2028 roku Unia byłaby skończona i to nie z powodu sporów niemiecko-francuskich, lecz z powodu sporu Niemiec z Polską – powiedział Sarrazin. 

Rozważając pozytywny scenariusz, poseł Zielonych zauważył, że wobec problemów wewnętrznych w największych krajach Unii – Niemczech, Francji i Włoszech, znaczenie Polski może wzrosnąć. W zawierającym elementy satyryczne wystąpieniu Sarrazin zasugerował, że po wyborach parlamentarnych w 2019 roku w Polsce Jarosław Kaczyński postanowi uratować Europę i zdecyduje się na rządzenie z koalicją proeuropejską. Szef PiS proklamuje oś Polska-Hiszpania jako oś ratunku dla Europy.

– Ukraina w 2025 roku będzie przed rozpoczęciem rozmów akcesyjnych, a Polska w tym czasie przyjmie euro. Polska będzie liderem Europy forsując koncepcję Europy federalistycznej, w której narody nie znikną – snuł swoje rozważania Sarrazin. – Jeszcze Europa nie zginęła – zakończył swoje wystąpienie polityk Zielonych.

Ożywione kontakty

W dyskusji uczestniczyli też szefowa Instytutu Zachodniego w Poznaniu Justyna Schulz i analityk niemieckiej Fundacji Nauka i Polityka Kai-Olaf Lang.

W piątek uczestnicy konferencji będą dyskutować o poszczególnych etapach relacji polsko-niemieckich w minionym stuleciu.

W konferencji biorą udział politycy, naukowcy, działacze społeczni i dziennikarze z obu krajów. Dwudniowe spotkanie zorganizował niemiecki MSZ oraz Instytut Spraw Polskich (Deutsches Polen-Institut) z Darmstadt. 

W ostatnim czasie doszło do wyraźnego ożywienia kontaktów polsko-niemieckich. W połowie października z oficjalną wizytą w Berlinie przebywał prezydent Andrzej Duda. W tym czasie odbyło się też Forum Polsko-Niemieckie. Na początku listopada w Warszawie miały miejsce XV konsultacje międzyrządowe z udziałem szefów rządów – Angeli Merkel i Mateusza Morawieckiego oraz większości ministrów obu rządów. 13 grudnia do stolicy Niemiec przyjedzie szef polskiej dyplomacji Jacek Czaputowicz.