Zrabowana sztuka. Nowa regulacja przyspieszy zwrot

Setki tysięcy dzieł sztuki, książek i instrumentów muzycznych zostało zagrabionych przez nazistowskie Niemcy w latach 1933-1945. Wiele tysięcy z nich wciąż znajduje się w zbiorach niemieckich muzeów. Do tej pory Niemcy utrudniały potomkom byłych właścicieli ich odzyskanie. Teraz ma się to zmienić.

Arbitraż w miejsce komisji

Niemiecki rząd, kraje związkowe, władze samorządowe i organizacje porozumiały się co do przyspieszonego postępowania w sprawie zwrotu zagrabionego przez nazistów mienia. Działającą w tym celu komisję ma zastąpić do końca tego roku organ arbitrażowy. Decyzje będą prawnie wiążące i będą mogły podlegać weryfikacji przez kolejną instancję – wynika z opublikowanej w środę 13 marca decyzji.

W przeciwieństwie do dotychczas obowiązującej regulacji w spornych przypadkach instytucja ta będzie mogła być powoływana jednostronnie. Pomoże to m.in. w rozwiązaniu sporu o obraz Pabla Picassa „Madame Soler” z 1905 roku. Bawarska Państwowa Kolekcja Obrazów sprzeciwiała się apelacji do komisji, na taką apelację naciskają z kolei spadkobiercy żydowskiego kolekcjonera sztuki Paula von Mendelssohna-Bartholdy'ego.

Tylko 24 restytucje 

Niezależna Komisja Doradcza ds. Zagrabionego Mienia Nazistowskiego została powołana w 2003 roku. Jej zadaniem jest pośredniczenie w przypadkach restytucji takich dóbr kultury.

Jednak dotychczasowe regulacje umożliwiały jednej ze stron blokowanie procesu restytucji. Wystarczyło, że któreś z niemieckich muzeów nie zgadzało się na zwrot dzieła prawowitym właścicielom lub spadkobiercom. Dlatego też w ciągu 20 lat swego istnienia Komisja pośredniczyła zaledwie w 24 przypadkach restytucji zrabowanych dzieł.

Setki tysiące zrabowanych dzieł

Szacuje się, że Trzecia Rzesza zagrabiła około 600 tys. dzieł sztuki. Zmiana regulacji ułatwi teraz procedurę zwrotu. – To ważny krok w kierunku przyspieszonego i przejrzystego procesu restytucji – skomentował nowe przepisy przewodniczący Konferencji Ministrów Kultury, minister kultury Hesji Timon Gremmels. Podkreślił, że nowa regulacja jest bardziej sprawiedliwa i uwzględnia interesy poszkodowanych.

Również dla niemieckiej minister stanu ds. kultury i mediów Claudii Roth podjęta decyzja jest „dużym i ważnym krokiem, aby znacznie poprawić proces restytucji zagrabionej przez nazistów sztuki”. Do tego – jak zaznaczyła – wzmocni się badania proweniencyjne.

Nie wiadomo jeszcze, w jaki sposób będzie powoływany organ arbitrażowy i jak obsadzany. Wiadomo jednak, że nie będzie to sąd, ale będzie miał większe kompetencje od dotychczasowej Komisji, która może jedynie wydawać zalecenia”. Decyzje nowego organu mają być prawnie wiążące i podlegać kontroli wyższej instancji.

(DPA/dom)

Chcesz skomentować nasze artykuły? Dołącz do nas na facebooku! >>