Spiegel: Rasti Relotius - Gënjeshtra dhe histori

Revista gjemane "Spiegel" shihet si simbol i gazetarisë gjermane. Themeluesi i saj, Rudolf Augstein luftoi në Gjermaninë e pasluftës për lirinë e shtypit, dhe madje u arrestua gjatë një problemi që revista pati në vitin 1962. Revista e tij pati vënë në dyshim fuqinë mbrojtëse të ushtrisë gjermane, prandaj ai u akuzua për tradhëti ndaj vendit. Pas kësaj ngjarjeje, revista që publikohet në Hamburg, u kthye në institucion në Gjermani.

Nëse tani flitet për një problem të Spiegelit, flitet për vetë revistën. Gazetari i saj, Claas Relotius, 33 vjeçar, një reporter që ka marrë disa çmime, ka shkruar reportazhe për revistën duke sajuar persona, vende, histori të tëra. Revista e ka zbuluar këtë vetë dhe e ka bërë rastin publik.

"Çdo fjalë dhe çdo shifër"

"Kjo më ka indinjuar pa masë", thotë gazetari Stefan Niggemeier, i cili ka punuar vetë për "Spiegel-in". Një skandal i tijë, thotë Niggmeier, nuk do më kishte çuditur sikur të kishte ndodhur tek revista „Focus" ose në gazetën bulevardeske "Bild". Por, thotë ai për Deutsche Welle-n: "Unë nuk kam menduar se një gjë e tillë do të kishte qenë e mundur tek kolegët e tij të „Spiegel-it", në sektorin e Dokumentacionit, ku karaktere të tëra të shfaqur në historitë e tij janë sajuar."

60 punonjës të sektorit të Dokumentacionit, kontrollojnë në „Spiegel" të gjitha tekstet, që autorët shkruajnë. Çdo fjalë, çdo shifër duhet verifikuar". "Unë kështu e kam përjetuar vetë", thotë Niggemeier, "kur të marrin në telefon dhe çdo fjalë që ke shkruar në artikull kontrollohet dhe bëhen pyetje, nga janë marrë shifrat dhe kush ka thënë çfarë? Kjo nuk është gjithnjë një gjë e këndshme". Para se të ndodhë ky kontroll i detajuar, artikulli lexohet nga shefi i sektorit dhe një kryeredaktor, nga punonjësit e korrigjimit dhe sektori juridik. Asnjë redaksi në mediat gjermane nuk e bën një mundim kaq të madh.

"99,99 përqind të pastër"

Por në rastin e Relotius-it, sistemi i sigurisë ka dështuar. "Pikërisht në historitë, që ka shkruar ky njeri është e vështirë të shohësh pas kuintave", thotë Frank Überall, kryetar i Shoqatës së gazetarëve gjermanë (DJV). "Është e vështirë të marrësh në telefon një grua në Siri dhe ta pyesësh nëse ka folur me „Spiegel-in" apo jo," thotë Überall në bisedë më Deutsche Welle-n: „Njeriu duhet të ketë besim që të gjithë e kanë mësuar profesionin dhe nuk shkelin parimet e tij."

Überall flet për një rast të vetëm: "Ai është vetëm një person, dhe 99, 99 përqind e kollegëve bëjnë punë të pastër." Megjithatë duhet bërë kujdes, „që kjo të mos kthehet në sëmundje infektive"- në fund të fundit Relotius ka shkruar edhe për media të tjera, mes të cilave "Welt" ose "NZZ am Sonntag".

Histori perfekte

Gazetari Niggemeier shikon në këtë rast një problem thelbësor: „Nuk është rastësi, që historitë që shkruante Claas Relotius kanë marrë shumë çmime. Ato kanë marrë çmime sepse kanë një dimension perfekt, përshkruajnë gjëra komplekse që ndodhin në botë, në mënyrë të ngjeshur dhe të përmbledhura në takime të vogla. Kjo nuk do të thotë se nuk punohet shumë, por ekziston një problem, që fusha e gazetarisë i celebron shumë artikuj të tillë."

Kjo pati bërë që Claas Relotius të donte të shkruante herë pas here historinë "perfekte”, edhe nëse në realitet ajo nuk ekzistonte. Reporterja e DW, Sandra Petersmann e njeh mirë një situatë të tillë. Ajo ka shkuar për Deutsche Welle-n në vende si Afganistani dhe Iraku. Së fundi ajo ka qenë në jug të Filipineve për të informuar për terrorin islamist. "Unë nuk e ndieja veten mirë të shkoja në Filipine për të raportuar dhe të mos kthehesha me asgjë të shkruar", thotë Petersmann. "Njeriu shkon me disa ide historishë në kokë, që do që t'i realizojë në vend. Por nëse situata atje është krejt tjetër nga ajo që ke menduar në fillim, atëherë duhet paraqitur ashtu siç është, në të gjitha nuancat." Nga kjo mbase nuk del historia më e mirë e shekullit, por del një histori e vërtetë, e përjetuar."

Deri tani asaj nuk i ka bërë presion askush, thotë Petersman, që të tregojë një histori udhëtimi. Nëse Claas Relotius e ka vënë vetë veten nën këtë presion, apo kolegët apo shefat ia kanë kërkuar, kjo gjë duhet sqaruar vetë nga „Spiegel". Revista vetë ka thënë se do të hetojë me punonjësit e vetë dhe ekspertë nga jashtë të gjitha dëshmitë për manipulime.

"Media e gënjeshtrave" sqarohet

Rasti Relotius ka hedhur ujë në mullirin e të gjithë atyre që e venë nën dyshim të përgjithshëm të gjithë median. Por mënyra si e ka trajtuar „Spiegel" këtë rast tregon se „media e gënjeshtrave" është një akuzë e gabuar, mendon gazetari Niggemeier, "sepse redaksia ka bërë çdo gjë për të përgatitur publikun". Nëse "Spiegel" e trajton si duhet këtë çështje, atëherë nuk ka pse të thyhet besimi ndaj markës „Spiegel", ose ndaj gazetarisë në pëegjithësi.