Afganistan’da geri sayım: Türk askeri ne yapacak?
25 Ağustos 2021
NATO’nun 20 yıllık Afganistan misyonunun sona ermesinin ardından başlayan çekilme sürüyor. Tahliyeler için son tarih olarak belirlenen 31 Temmuz'a ise bir hafta kaldı. Ancak henüz ülkeler tahliyelerini tamamlayabilmiş değil.
Tahliyelerle ilgili belirsizlik sürerken, Kabil'deki uluslararası Hamid Karzai Havalimanı’nın güvenlik ve işletilmesiyle ilgili de henüz bir uzlaşı sağlanamadı. Türkiye, uzun bir süredir şartları yerine getirilirse görevi üstlenebileceğini belirtiyor. Ancak Taliban, “Türk askerinin varlığına gerek yok” açıklamasını yaptı.
Peki havalimanının güvenliği nasıl sağlanacak? Türk askeri Kabil’de kalacak mı? DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan uzmanlara göre havalimanı işler halde kalmalı ve iş birliği gerekli.
"Taliban için hayati önemde”
Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid düzenlediği basın toplantısında "Türk ordusunun ya da herhangi bir yabancı ordunun varlığına ihtiyaç yok. Kabil Havalimanı’nın güvenliğini kendimiz sağlayacağız" dedi.
Taliban’ın bu açıklamasından sonra ise Türkiye'den henüz resmi bir açıklama gelmedi.
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, Türkiye’nin Kabil’de kalması konusunda Taliban’la anlaşma sağlayabileceğini düşünmediğini belirtti.
Kabil Havalimanı, Afganistan'ın dünyaya açılan kapısı olması nedeniyle önemli bir role sahip. Bu nedenle havalimanının açık kalmasının hem ekonomik hem de diplomatik anlamda “Taliban için de hayati önemde” olduğunu vurgulayan Özülker, Taliban’ın "teknik açıdan bunu yapabilecek kabiliyeti olmadığını” ve "destek, yardım ihtiyacı” olabileceğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen ay KKTC’de yaptığı bir açıklamada Kabil Havalimanı’nın güvenlik ve işletmesinin üstlenilebilmesi için diplomatik, mali ve lojistik konusunda ABD’nin destek vermesi gerektiğini belirtmişti.
ABD'den ise henüz bu konularda net bir yanıt yok. ABD Savunma Bakanlığı PENTAGON ise yaptığı son açıklamada “ABD askerleri ayrıldığı zaman ABD, Kabil Havalimanından sorumlu olmayacak” dedi.
ABD’nin topyekün bir şekilde Afganistan’ı terk ettiğinin altını çizen Büyükelçi Özülker, ABD’den bulunulan taleplerin “yerine getirilmesinin mümkün olmadığını” söyledi.
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nden Dr. Merve Seren de Taliban’la bir anlaşma sağlansa da bunun “NATO veya BM çerçevesinde olmayacağını” söyledi.
Taliban'la alternatif çözümler mümkün mü?
Akıllara gelen bir diğer soru ise Kabil Havalimanının güvenlik ve işletilmesiyle ilgili alternatif çözümler var mı?
Taliban’ın Afganistan’da yeni bir yönetim kurması sonrası karşılaşabileceği en büyük zorluklardan biri olarak ekonomi gösteriliyor. Bu nedenle havalimanının hem teknik hem de ekonomik olarak işletilmesi için bir iş birliği yapılabileceği konuşuluyor.
Bu noktada “sürekli Türk askeri olarak bakıldığına” dikkat çeken Dr. Merve Seren'e göre alternatif çözümler olarak "Türkiye’den gidecek bir sivil şirkette, yani özel bir şirkette, belki özel bir güvenlik şirketi dahi” havalimanının güvenliğini ve işletmesini yürütebilir.
Seren, burada Türk askerinin “Taliban’la karşılıklı rızaya dayanan bir mevcudiyet göstermesinin” mümkün olduğunu da söyledi. Taliban’ın çeşitli aktörlerle yaptığı görüşmelere de değinen Seren, “kendi menfaat ve çıkarlarını idame ettirebilecek bir pragmatik bir duruş” sergilediğini belirtti.
Özülker de havalimanının “sivillerle de çalışır halde kalmasının” mümkün olduğu ve askerlerin ayrılabileceğini belirtti.
Taliban’la yapılan Doha görüşmelerinde varılan uzlaşmaya göre Afganistan’daki yabancı güçlerin hepsi ülkeden ayrılacak.
“Havalimanına saldırı olabilir”
Bu arada Afganistan konusunda bir basın toplantısı düzenleyen ABD Başkanı Joe Biden, IŞİD'in Afganistan'daki uzantısının havaalanına saldırı düzenleyebileceğini söyledi. "Her gün, askerlerimize daha çok risk oluşturuyor” diye Biden, ancak "bu sürecin 31 Ağustos'a kadar tamamlanması Taliban'ın bizimle iş birliğini sürdürmesine, tahliye edeceğim insanların havalimanına erişimini sağlamasına ve operasyonlarımızı engellememesine bağlı” ifadelerini kullandı.
Dünya liderlerinin hem birbirleriyle hem de Taliban’la geri çekilmeyle ilgili yürüttükleri diplomasi de sürüyor. 31 Ağustos öncesi bütün ülkeler tahliyeleri tamamlamaya çalışıyor.
Adnan Ağaç
© Deutsche Welle Türkçe