Aile birleşimi için vize başvurularında bekleme çilesi
30 Ağustos 2024
"Gördünüz mü, Ankara için bekleme süresi 11,5 ay yapıldı"
"Ankara'ya ne oldu arkadaşlar?"
"Bi anlasak..."
Bu ifadeler, aile birleşimi yoluyla Türkiye'den Almanya'ya gitmek üzere başvuru yapmayı bekleyen, bunun için aracı şirket iDATA üzerinden randevu alanların kurduğu Telegram grubunda 28 Ağustos tarihli bir yazışmadan. Gruptakiler, Türkiye'nin pek çok kentinden Almanya'daki eşinin, çocuğunun veya ebeveyninin yanına gitmek isteyenlerden oluşuyor. Gruptaki binlerce kişi, vize alma süreciyle ilgili tecrübelerini paylaşıyor, sorusu varsa yöneltip, diğerlerinden tavsiye istiyor.
Bütün üyelerin ortak şikâyeti aile birleşimi yoluyla Almanya'ya gitmek üzere vizeye başvurmak için beklenen uzun süre.
Almanya Büyükelçiliği'nin vize işlemlerine dair yayınladığı aktüel açıklamaya göre, Ankara, İstanbul ve İzmir'de bulunan konsolosluklarda bu vize için bekleme süreleri 3 ile 11,5 ay arasında. Açıklamada, "Türkiye'deki üç dış temsilcilikte randevuların alınmasından vize başvurularının sonuçlanmasına kadar uzun bir bekleme süresi söz konusudur" deniyor.
Eşi Mayıs 2023'te nitelikli iş gücü göçü kapsamında Mavi Kart alarak Münih'e giden ve mühendis olarak çalışan Duygu isyan ediyor: "Biz süreci kısaltmak için elimizden geleni yapmaya çabalarken, canımız Ankara Konsolosluğu'muz, geçen hafta internet sitesinde yer alan '3-11 ay arasında randevu verilir' yazısını bu hafta '3-11,5 ay arası randevu verilir' şeklinde değiştirdi. Bu bizler için 15 gün daha bekleme demek" diye eleştiriyor.
Uzun yıllardır Türkiye'de ilaçların faz çalışmalarında Klinik Araştırmalar Koordinatörlüğü de yapan Trabzonlu biyolog, "16 aydır eşim orda. Ben de tam 10 aydır burada Ankara Konsolosluğu randevu versin de gidelim, belgelerimizi verelim diye bekliyorum" diyor ve kendisi ile binlerce mağdurun belirsizlik içinde kaldığını söylüyor.
Bekleme süreleri arttı mı?
Muhalefetteki Sol Parti üyesi Gökay Akbulut'un konuyla ilgili soru önergelerine Alman hükümetinin verdiği cevaplara göre; 2022 Ağustos itibarı ile aile birleşimi ile Almanya'ya gitmek için başvuran bir kişinin vize randevusu alabilmek için bekleme süresi Ankara'da 28 hafta, İstanbul'da 5-13 hafta, İzmir'de de 20 haftaydı.
Mayıs 2023'te verdiği bilgide ise federal hükümet, bekleme süresinin o dönem için Ankara'da 22-40 hafta, İstanbul'da 26 hafta, İzmir'de de 48 hafta olduğunu kaydetti.
Bu yılın Mart ayında yapılan açıklamada ise İzmir'de biraz iyileşme olup bekleme süresi 25 haftaya düşerken, Ankara ve İstanbul'da vize randevusu için bekleme süresinin arttığı dikkati çekti. İstanbul'da bekleme süresi 40 haftaya, Ankara'da ise bir yıldan daha fazlaya çıktı. Böylece Ankara, Beyrut, Erbil ve Dakar'ı geçerek Tahran, İslamabad ve Dakka gibi bekleme süresinin uzun olduğu yerler arasına girdi.
Resmi kaynaklar, bekleme süresi bir yılı aşan yerlerdeki verilerin güvenilirliğini yitirdiğini belirtiyor, zira bu yerlerde hata veya çifte başvuru riski arttığından bekleme sürelerine dair güvenilir veri saptamak güçleşiyor.
Söz konusu bekleme süreleri sadece açıklamanın yapıldığı döneme dair tabloyu ortaya koyuyor ve bunda kısa süreli dalgalanmalar da yaşanabiliyor. Öte yandan Türkiye'deki temsilciliklerde sürenin genel olarak uzadığı dikkat çekiyor.
Ne kadar aile birleşimi vizesi verildi?
Ulusal Vize kapsamında olan ve 90 günü aşan, Almanya'da uzun süreli oturumun hedeflendiği aile birleşimi vizesiyle eşler, ebeveynler, çocuklar ya da diğer aile üyeleri Almanya'da yaşayan yakının yanına gidebiliyor.
Almanya Dışişleri Bakanlığı'nın DW Türkçe'ye verdiği bilgiye göre, 2023'te aile birleşimi yoluyla Almanya'ya gitmek için Türkiye'den 20 bin 312 kişiye vize verildi. Bu rakam 2022'de 14 bin 193, pandeminin etkisinin sürdüğü 2021'de 11 bin 780, pandemi nedeniyle seyahat kısıtlamalarının uygulandığı 2020'de de 8 bin 968 oldu.
2014'ten beri aile birleşimi vizesinin en çok verildiği dönem ise 31 bin 994 ile 2016 ve 32 bin 222 ile 2017 oldu. Son on yılda aile birleşimi amaçlı Türkiye'de verilen toplam Ulusal Vize sayısı da 173 bin.
Almanya Büyükelçiliği'nin internet sayfasındaki açıklamaya göre Türkiye'den yapılan başvurulardaki artış, vize sürecindeki uzun bekleme sürelerinin temel nedeni. İnternet sayfasında "Randevu talebinin fazla olması ve başvuru sayısının artması, ne yazık ki bekleme sürelerinin oluşmasına neden olmaktadır. Bekleme süresinin kısalmasını istemenizi anlayışla karşılıyoruz. Durumu iyileştirmeye yönelik önlemler halihazırda alınmış bulunmaktadır" açıklaması yer alıyor, ancak somut olarak hangi iyileştirmelerin yapıldığına dair detay verilmiyor. Bu arada bekleme listesine mümkün olduğunca erken kaydolunması tavsiye ediliyor.
Öte yandan Dışişleri Bakanlığı, kalifiye iş gücü göçü çerçevesinde yapılan vize başvurularının ise vize hızlandırma planı çerçevesinde önceliklendirildiğini vurguluyor.
Bu yolla nitelikli göçmenleri Almanya'ya çekmek hedeflenirken, bunun diğer vize işlemlerine nasıl yansıdığı konusunda ise ayrıntı verilmiyor. Sadece vize işlemlerindeki yoğunluk durumuna göre, bir havuzda toplanan ilave personelin geçici olarak söz konusu bölge için görevlendirildiği belirtiliyor.
Dijital vize sistemine geçilmeli
Konunun yakın takipçisi, Sol Parti'li Gökay Akbulut ise bekleme sürelerinin uzamasının sadece artan başvuru sayısıyla açıklanamayacağı görüşünde: "Uzun bekleme sürelerinin nedeni yapısal. Ailelerin başvurularıyla ilgilenecek bölümlere ayrılan kaynak baştan zaten az oluyor. Bunun başka türlü işleyebildiğini, nitelikli iş gücü göçü ile gelmek isteyenlere uygulanan 'hızlandırılmış vize' de gördük."
Akbulut'a göre, acilen, başvuruların hızla incelenebileceği modern bir dijital vize başvuru sistemine geçilmesi gerekiyor. Büyükelçilik ve konsolosluklardaki personel sayısının artırılması da önemli. Akbulut ayrıca şeffaflık talep ediyor. Ailelerin, vize başvuru sürecinin hangi aşamada olduğu görebilmesi ve hangi kriterlerin vize karar işlemlerinde rol oynadığı konusunda bilgi alabilmesi gerektiğini savunuyor.
Ayrı düşen çocuklu ailelerin durumu daha da zor
Şeffaflık, aile birleşimiyle Almanya'ya gitmek üzere bekleyenlerin de en önde gelen taleplerinden. Hepsi sürecin belirsizliğinden şikayetçi.
2023 Temmuz'unda evlenen ve eşiyle henüz aynı çatı altında yaşayamayan Duygu, Alman temsilciliklerinde muhatap bulamadıklarını tekrarlayıp, "iDATA ya da Ankara Konsolosluğu, hangisini arasak kızıp sinirlenip 'Bekleyeceksiniz' diye söylenip telefonları yüzümüze kapatıyorlar" diye aktarıyor.
Çocuklu aileler ise bu süreçte üzerlerindeki maddi ve manevi yükün arttığından şikayetçi. Durumunu DW Türkçe'ye anlatan ve adının açıklanmasını istemeyen bir öğretmen, 9 ay önce Almanya'ya iltica ettiğini, kabul aldığını, akabinde 3 yıllık da oturuma kavuştuğunu belirtiyor. 19 Aralık 2023'te Anadolu'da bir kentte kalan eşi ile 13 ve 9 yaşındaki iki çocuğunun Almanya'ya yanına gelmesi için başvurmasına rağmen şimdiye kadar randevu alamadıklarını kaydediyor ve yavaşlama olduğunu söylüyor:
"1 Ekim 2023 tarihli bir başvuruya 2 Temmuz 2024 tarihine vize randevusu verdiler. 18 Ekim 2023 tarihli başvuruya 29 Ağustos 2024'e randevu verdiler. 1-18 Ekim 2023 başvurularını, yani 18 günlük talebi 2 ayda zor tamamladılar. Bunun bir de vize başvurusu yaptıktan sonra çıkmasını beklemesi var."
DW Türkçe'ye mağduriyetini aktaranlardan bir diğeri de Deniz. "Aramızda hasta, hamile ve bebekleri olan insanlar da var. Durumla ilgili bir iyileşme de yok. Süreç insani şekilde ilerlemiyor" diyor ve hem Almanya'da yaşayan eşin hem Türkiye'de kalan eş ve çocukların içine düştüğü zor durumu tekrarlıyor.
Üniversite mezunu Deniz uzun yıllardır havacılık sektöründe çalışmış. Eşinin Almanya'ya gitmesi sonrasında bebeğiyle yalnız kalan genç kadın, karşı karşıya kaldığı yükün altından tek başına kalkmakta zorlanınca İstanbul'dan Ordu'da yaşayan ailesinin yanına taşınmış. "Başvuru yaptığımda kızım 6 aylıktı. Şimdi 18'inci ayına girdi ve babasından uzakta büyüyor. Hem kızıma yetmek hem de çalışmak zorundayım. Artık gerçekten tükendim. Ve benim gibi yüzlerce insan var" sözleriyle tepkisini dile getiriyor.
Vizelere ilişkin bilgiler yeterince şeffaf değil
Vize konusunda Alman hükümetinin son yıllarda giderek daha da az şeffaf olduğu dikkati çekiyor. Özellikle yapılan başvuru ve ret sayıları ile ret gerekçeleri veya vize işlem merkezlerinin adres ve iletişim bilgilerine ulaşmak güçleşti.
Konuyla ilgili geçen yıl verilen bir önergeye cevabında Almanya Dışişleri Bakanlığı, özellikle retler konusundaki bilgilerin sınırlı şekilde kamuoyuna sunulduğunu belirtti ve bunu "devletin selametini tehlikeye sokmamak" ile açıkladı.
Soru önergesinde yanıtta, Dışişleri "Vize bölümlerinin ret sayılarının gerektiği şekilde değerlendirilmemesi ikili ilişkilerde gerilimlere yol açabiliyor. (...) Son aylarda örneğin Türk vatandaşlarının Almanya ve Avrupa ülkelerine vize başvurularının diğer ülke vatandaşlarına göre daha sık reddedildiği tezi medya tarafından haberleştirildi ve bu ikili ilişkilerde soruna neden oldu. Mesela Alman hükümetinin Türk vatandaşlarının vize başvurularını siyasi gerekçelerden dolayı sertleştirdiği iddia edildi" ifadelerine yer verdi.
Vize sürecinin uzamasında Almanya'da 27 Haziran'da yürürlüğe giren vatandaşlık reformunun da etkili olduğu tahmin ediliyor. Uzun süreli vize başvurularının incelenme sürecine Almanya'da ikamet edilmesi hedeflenen bölgedeki yabancılar dairesi de müdahil. Ancak bu kurumlar 1 Temmuz itibarı ile artan yoğun vatandaşlığa geçiş başvurularına bile yetişememekten şikayetçi.