Amonyum nitrat neden çok tehlikeli?

Lübnan Başbakanı Hasan Diyab, Beyrut'ta meydana gelen şiddetli patlamaya yüksek miktardaki amonyum nitrat maddesinin neden olduğunu açıkladı.

Amonyum nitratın 2013 yılında Gürcistan'dan Mozambik'e doğru yola çıkan ve daha sonra bazı yasal eksiklikler nedeniyle Beyrut limanında alıkonan bir yük gemisinde bulunduğu belirtiliyor.

Yaklaşık 2 bin 750 ton amonyum nitratın gerekli güvenlik önlemleri alınmadan Beyrut limanında yıllardır depolanmış halde bulunduğu kaydediliyor.

Amonyum nitrat nedir?

Amonyum nitrat, amonyak ve nitrik asitten çok ucuza üretilebilecek bir beyaz, kristal tuzdur. Suda kolayca çözülebilir ve bitkilerin büyümesi için gereken besleyici elementleri sağladığı için genelde tarımda azotlu gübre olarak kullanılır.

Yüksek miktarda bir arada bulunan amonyum nitrat ısınabilir. Miktarının çok yüksek olduğu durumlarda ateş alma riski bulunur. 170 derecede çözülme başlar ve nitröz oksit üretilmeye başlanır. İlk güçlü tutuşma amonyum nitratın su, azot ve oksijene ayrışmasına neden olur – bu da maddenin yüksek patlayıcılığa sahip olmasının nedeni.

Sadece güvenli koşullarda kullanılmalı

Bu maddenin tehlikesi uzun zamandır bilindiği için çoğu ülkede amonyum nitrat yalnızca çok katı güvenlik tedbirleri altında kullanılabilir.

1921 yılında Almanya'nın Ludwigshafen kentinde 400 ton amonyum sülfat nitrat gübresi BASF'nin amonyak fabrikasında büyük patlamaya neden olmuş, birbirine çok yakın zamanda peş peşe gerçekleşen iki patlamada 559 kişi ölmüş, bin 977 kişi yaralanmış ve fabrika büyük ölçüde zarar görmüştü. Patlama 300 kilometre uzakta bulunan Münih kentinden duyulmuştu.

Bazı medya kaynakları da Beyrut'taki patlamanın da 200 kilometre uzakta bulunan Kıbrıs'tan duyulduğunu bildirdi.

Beyrut'tan gelen fotoğraflar 2015 yılında Çin'in liman kenti Tianjin'de meydana gelen şiddetli patlamayı hatırlatıyor. Burada diğer bazı tehlikeli kimyasallarla birlikte depolanan 800 ton amonyum nitratın neden olduğu patlamada 173 kişi hayatını kaybetmiş, bölgenin tamamı tahrip olmuştu.

Yine aynı şekilde amonyum nitrat kaynaklı meydana gelen patlamalarda 2013 yılında ABD'nin Teksas eyaletinde 14 ve 2001 yılında Fransa'nın Toulouse şehrinde 31 kişi hayatını kaybetmişti.

Teröristlerin kullandığı bir madde

Almanya'da çeşitli terörist yapılanmalar ucuz, erişimi kolay ve yüksek patlayıcı özelliği olan amonyum nitratı terörist saldırılarda kullanabilecekleri için bu maddenin kullanımı patlayıcı madde yasası ile düzenleniyor.

Bu maddenin saldırılarda kullanıldığı örnekler mevcut. Komplo teorisyeni Timothy McVeigh 1995 yılında amonyum nitrat içeren bir karışımı Oklahoma City kentinde federal binaya gerçekleştirdiği terör saldırısında kullanmıştı. 2011 yılında Norveç'in Oslo şehrinde aşırı sağcı terörist Anders Behring Breivik de gerçekleştirdiği bombalı saldırıda amonyum nitrat maddesini kullanmıştı.

 Alexander Freund

©Deutsche Welle Türkçe