Ankara-Moskova hattı gerildi
11 Ekim 2012
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 14-15 Ekim tarihlerinde Ankara’ya yapacağı ziyareti son anda ertelemesi, hemen sonrasında Türkiye’nin Moskova’dan kalkan bir Suriye yolcu uçağını zorla indirmesi ardında pek çok yanıtsız soru bıraktı.
Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov, Moskova’da yayımlanan Vedomosti gazetesine yaptığı açıklamada, ziyaretin Putin’in yoğun gündemi nedeniyle ertelendiğini ve mutlaka yapılacağını bildirdi, ancak tarih vermedi. İngilizce yayımlanan Hürriyet Daily News gazetesi ise üst düzey bir Türk diplomata dayandırdığı haberinde ertelemenin tümüyle “bürokratik” nedenlerden kaynaklandığını söyledi. Putin’in Ankara ziyareti sırasında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’la iki ülke arasında yeni bir mekanizma olan Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK) toplantısına başkanlık etmesi, ayrıca Rus Sberbank’ın Denizbank’ı satın almasıyla ilgili nihai anlaşmanın törenine katılması bekleniyordu. Çarşamba günü Moskova’dan gelen süprriz haberde iki liderin telefon görüşmesi yaptığı ve ziyaretin kasım ayına kaydırılması konusunda anlaştığı duyuruldu.
Suriye meselesi
Son dakikada yapılan bu erteleme ister istemez son dönemde iki ülke arasında çok ciddi bir görüş ayrılığına yol açan Suriye meselesini ve bu çerçevede ortaya yeni sorunların çıkıp çıkmadığı sorusunu gündeme getirdi. Suriye’de iç savaşın başlamasından bu yana geçen bir buçuk yılda Ankara ile Moskova taban tabana zıt pozisyonları savunuyor ve bu durum koparma noktasına gelmese de ilişkileri gölgeliyor.
Putin’in Ankara’ya gelişini son anda ertelemesinin yarattığı spekülasyonun sürdüğü sırada Türk savaş uçaklarının Moskova’dan kalkan bir Suriye yolcu uçağını silah taşıdığı gerekçesiyle inişe zorlaması soru işaretlerine yeni halkalar ekledi. Tahmin edilebileceği gibi bu durum Rusya başkentinde hoşnutsuzluk yarattı ve Moskova gelişmelerle ilgili olarak Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan bilgi talep etti.
'Uçakta silah yoktu'
Rusya’nın Ortadoğu uzmanlarından Said Gafurov, Moskova’da yayımlanan Kommersant gazetesine yaptığı açıklamada, Türkiye’nin Suriye uçağını indirmesinin “iç politikaya yönelik bir girişim” olabileceğini savundu ve “ Türk hükümeti Suriye’de zafer kazanacağı küçük bir savaş çıkarmak istiyor ama ordu buna karşı çıkıyor”dedi. Rusya’nın silah ihracatından sorumlu kuruluşun bir yetkilisi aynı gazeteye, “Uçakta silah yoktu. Suriye’ye silah göndermek istesek herhalde bunu sivil bir uçakla yapmazdık. Kaldı ki, Rusya ile Suriye arasındaki askeri-teknik işbirliği kesilmiş değil”dedi. Bazı Türk gazeteciler ise sosyal medyada, Türkiye’nin Suriye’ye karşı saldırıya hazırlandığını, Putin’in ziyaretini bu nedenle ertelediğini ileri sürdü.
Putin’in Ankara ziyaretinin ertelenmesi ve hemen saatler sonra Moskova’dan kalkan uçağın indirilmesi Türkiye-Rusya hattında işlerin yolunda gitmediği yorumlarına yol açıyor. İki ülke arasında bilinen görüş ayrılığına karşın geçen hafta Akçakale’ye top mermisi düşmesinden sonra Birleşmiş Millet Güvenlik Konseyi’nde Rusya’nın Suriye’yi kınayan bir kararı ilk kez veto etmemesi Putin’in ziyareti öncesi Ankara’ya yönelik bir “jest” olarak değerlendirilmişti.
Ziyaretin ertelenmesinin gerçek nedenini araştıran Vedomosti gazetesi Kremlin’deki kaynaklardan kararın perde arkasında tahmin edildiği gibi Suriye konusunun yattığını doğrulattı. Kremlin’den üst düzey bir yetkili, Türkiye ile Suriye arasındaki gerilimin arttığı bir dönemde Putin’in ziyaretinin iki tarafta da farklı yorumlara yol açabileceğini, bu nedenle ertelendiğini söyledi.
Pek çok nedenle Suriye yönetimini destekleyen Rusya, farklı alanlarda işbirliği yaptığı Türkiye’yi de karşısına almak istemiyor. Suriye Moskova için büyük stratejik önem taşısa da, 2015 yılı için 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi koyan Türkiye ile Rusya’nın birbirlerinden vazgeçmesi zor görünüyor.
Yine de, sürpriz ertelemenin hemen ardından uçak olayının yaşanmasının Türkiye ile Rusya arasındaki tansiyonu arttırdığı ve Çarşamba gecesinden itibaren Putin’in Ankara ziyaretinin kasım ayında da yapılmaması olasılığının ortaya çıktığı düşünülüyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Haber-Analiz: Cenk Başlamış
Editör: Nihat Halıcı