Ankara’dan AİHM için yeni liste

Türkiye, 13 Mart 2018 tarihinde Strasbourg’da Avrupa Konseyi’ne sunduğu listede Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Selami Kuran, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Prof. Dr. Necati Polat ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden (AYBÜ) Dr. Selma Öztürk Pınar’ı aday göstermişti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yargıçlarının seçiminden sorumlu Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) komisyonu, Pınar’ın AİHM yargıçlığı için yeterli özelliklere sahip olmadığına karar verdi. Bunun üzerine geçen ay adaylıktan çekilen Pınar’ın yerine yeni bir adaylık sınavı açıldı. Açılan sınavı AYBÜ'de öğretim üyeliği yapan Yrd. Doç. Dr. Neslihan Karataş Durmuş kazandı.

Türk hükümeti Kuran, Polat ve Durmuş’tan oluşan üç kişilik aday listesini bu hafta Strasbourg’da Avrupa Konseyi’ne iletti. Liste ilk olarak Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi bünyesinde uzmanlardan oluşan bir panel tarafından incelenecek. Görüşleri sadece “tavsiye” niteliği taşıyan bu panel, bir önceki listede de adları bulunan Kuran ve Polat’ın AİHM yargıçlığı için “ehil” oldukları ve mülakata alınabilecekleri sonucuna varmıştı. Panelin Durmuş’a da onay vermesi halinde adaylar AKPM’nin AİHM yargıçları seçme komisyonu önünde mülakata girecek.

Adayların özgeçmişi

Adayların en kıdemlisi olan Kuran, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölüm Başkanlığı görevini yürütüyor. Daha önce aynı üniversitesinin insan hakları merkezi ve AB hukuku bölüm başkanlıkları görevlerinde bulundu. Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Zürih Üniversitesi Hukuk ve Siyasal Bilimler Fakültesi’nde yaptı. Alman-Türk Hukukçular Birliği kurucu üyesi. İstanbul Üniversitesi mezunu Polat, Nottingham Üniversitesi’nde doktora yaptı ve uluslararası ilişkiler uzmanı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olan Durmuş ise doktorasını Paris Sorbonne Üniversitesi’nde vergi hukuku üzerine yaptı. Haziran 2014’ten bu yana AYBÜ’de Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Anabilim Dalı’nda yardımcı doçentlik yapıyor.

Haziran ortalarında AKPM komisyonu ya adayları ehil bulup AKPM genel kuruluna havale edecek ya da yetersiz olduklarına kanaat getirip Türk hükümetinden yeni bir liste isteyecek. Adayların yeterli bulunması hâlinde AKPM’nin 26-27 Haziran tarihlerinde Strasbourg’da yapılacak genel kurul toplantılarında nihai oylama yapılacak. Avrupa Konseyi yetkilileri, takvim sıkışıklığı nedeniyle mülakatların Eylül 2018'e sarkabileceğini belirtiyor. AİHM yargıçları, Avrupa Konseyi üyesi 47 ülkenin ulusal parlamentolarından gelen vekillerden oluşan AKPM tarafından oy çoğunluğuyla seçiliyor.

AİHM yargıç kriterleri

AİHM yargıcı seçilebilmek için 35-60 yaş diliminde olmak, AİHM’nin resmi dilleri olan Fransızca ve İngilizce dillerinden birini akıcı, diğerini en az orta düzeyde bilmek, hukuk fakültesinden veya hukuk bilgisine programlarına yer veren siyasal bilgiler ile iktisadi ve idari bilimler fakültelerinden mezun olmak, Türk hukuk sistemini ve uluslararası kamu hukuku bilgisine sahip olmak, herhangi bir mahkûmiyeti bulunmamak, insan hakları alanında çalışma yapmış olmak, AİHM yargıçlığına seçilme halinde bağımsızlık ve tarafsızlık ilkesiyle bağdaşmayan bir işle meşgul olmamak ve öğretim üyesi olanlar için en az doçent unvanı kazanmış olmak gibi kriterler aranıyor. 

AİHM’e 2008 yılında yargıç seçilen Işıl Karakaş’ın görev süresinin normal şartlarda 30 Nisan 2017 tarihinde sona ermesi gerekiyordu. Ancak yeni yargıç için Türk hükümetinin sunduğu adaylar yetersiz bulununca Karakaş’ın görev süresi otomatik olarak uzamıştı. Ülkelerin gönderdiği listedeki üç adaydan en az birinin kadın olması gerekiyor. Türkiye’nin Ağustos 2017 ve Mart 2018’de Strasbourg’a gönderdiği son iki listedeki kadın adaylardan biri Hollanda’da büyümüş ve aynı zamanda Hollanda vatandaşı, diğeri ise Almanya doğumlu ve aynı zamanda Alman vatandaşıydı.

Kayhan Karaca / Strasbourg

© Deutsche Welle Türkçe