AYM'den tartışmalı Gar katliamı kararı
18 Aralık 2023
Anayasa Mahkemesi (AYM), 8 yıl önce 103 kişinin öldüğü Ankara Tren Garı katliamında ihmali bulunan kamu görevlilerinin ihmaline ilişkin soruşturmanın takipsizlikle kapatılması üzerine yapılan bireysel başvuruyu "kabul edilemez" buldu.
Böylece, Gar katliamında kamu görevlilerinin ihmaline ilişkin iç hukuk yolu tamamlanmış oldu. 10 Ekim Davası avukatlarından Senem Doğanoğlu, AYM'nin henüz gerekçeli kararını açıklamadığını belirterek, "Anlıyoruz ki 10 Ekim katliamının aydınlatılmasının önüne Türkiye'deki tüm idari ve yargı makamları duvar örmekte ısrarcı" dedi.
10 Ekim 2015 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin en büyük katliamlarından biri yaşandı. IŞİD üyesi iki canlı bomba, Emek, Barış ve Demokrasi mitingi için Ankara Tren Garı önünde toplanan binlerce kişinin arasında kendisini patlattı. Saldırı sonucunda 103 kişi hayatını kaybederken 500'ün üzerinde kişi yaralandı. Saldırıda rol alan IŞİD üyelerine dava açılırken, katliamda ihmali bulunan kamu görevlilerine ilişkin etkili bir soruşturma açılamadı.
O ihmaller neydi?
Katliamı gerçekleştiren canlı bombaları taşıyan araç, IŞİD'in Gaziantep emiri Yunus Durmaz'ın yardımcısı Halil İbrahim Durgun tarafından 9 Ekim akşamı yola çıkarıldı. Ankara dışından gelen araçların durdurulması ve arama konusunda mahkemeden karar alınmasına karşın Ankara Emniyet Müdürlüğü saat 00.00-9.00 arasında başkent girişlerinde arama uygulamasına ara verdi. Canlı bombaları taşıyan araç, yol kontrolü olmamasının rahatlığıyla Ankara'ya ulaştı. Ayrıca miting için 2 bin 44 polis görevlendirilmişken, toplanma alanı olan Gar çevresinde yalnızca 129 polis vardı. Gar Meydanı'ndaki toplanma alanına gelenler de aranmadı.
Canlı bombaları taşıyan araca eskortluk yapan IŞİD üyesi Yakup Şahin'in Gaziantep'in Nizip ilçesinde bir gübre bayisinden amonyum nitrat almaya çalışması, polise saldırıdan 11 gün önce ihbar edildi. Nizip Emniyeti, Şahin'in kimliğini tespit etti. 2 Ekim 2015'te bu durumu Gaziantep Emniyet Müdürlüğü'ne bildiren Nizip Emniyeti, gerekli araştırmaların yapılmasını istedi. Ancak Şahin hakkında yakalama kararı çıkarılmadı.
62 ayrı istihbarat notu geldi
10 Ekim katliamına gidilirken IŞİD'teki hareketlilik Emniyet Genel Müdürlüğü ve MİT tarafından tespit edildi. O dönem Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat ve Terörle Mücadele Daire Başkanlığı tarafından, IŞİD'in canlı bomba saldırısı düzenleyeceğine yönelik istihbarat alındı. İstihbaratta, "DEAŞ'ın (IŞİD) yapmaya karar verdiği büyük bir eylem için seçtiği grubu Suriye'deki bir kampta özel eğitime aldığı, eylemin uçak-gemi kaçırma ya da miting-kalabalık yerde çok sayıda canlı bomba patlatma şeklinde olabileceği" uyarısı yapıldı. Ancak yeterli tedbirler alınmadı.
İçişleri Bakanlığı'nın katliamdaki ihmallere ilişkin yürüttüğü soruşturma kapsamında Emniyet ve MİT'in eline, IŞİD'in terör saldırısı düzenleyeceğine ilişkin 62 ayrı istihbarat notu geçtiği tespit edildi. Son gelen ihbar ise katliamdan bir gün önce Ankara Emniyeti'ne ulaştı. Ancak Ankara Emniyeti Terör ve İstihbarat Şube Müdürlükleri, istihbarat notunu "önemsiz bularak" gerekli birimleri uyarmadı.
Canlı bombanın ailesiyle vedalaştığı biliniyordu
Emniyet'in canlı bomba listesinde yer alan ve "terör nitelikli kayıp şahıs" olarak aranan Yunus Emre Alagöz'ün yapılan telefon dinlemelerinde ailesiyle vedalaştığı dahi belirlendi. Üstelik Alagöz'ün kardeşi Şeyh Abdurrahman Alagöz, 20 Temmuz 2015'te Suruç katliamını yapan saldırgandı. Bu istihbaratlara rağmen Ankara Valiliği'nde 14 Eylül 2015'te yapılan güvenlik toplantısında miting iptal edilmedi. Miting öncesinde ise Emniyet yalnızca kendi personelini "canlı bomba saldırılarına karşı duyarlı olunması" yönünde uyarırken mitingi düzenleyenlere haber verilmedi.
Bir tek kamu görevlisi yargılanmadı
Ankara Tren Garı katliamının ardından ihmali olan kamu görevlileri yönünden hem idari hem de adli soruşturma yürütüldü. İçişleri Bakanlığı müfettişleri, hazırladığı 25 Şubat 2016 tarihli raporda dönemin Ankara Emniyet Müdürü, İstihbarat Şube Müdür Vekili, TEM Şube Müdürü, Eski Güvenlik Şube Müdür Vekili ve TEM Şubesi C Büro amirinin ihmalini tespit etti. Raporda, bu isimler hakkında soruşturma izni istendi. Ancak Ankara Valiliği soruşturma izni vermedi. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ise soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara itiraz etmeyince dosya dava açılamadan kapandı.
AYM'ye başvurdular
10 Ekim katliamı mağdurları, bunun üzerine 2016 yılında Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulundu. Başvuruda, katliamda ihmali bulunan kamu görevlilerinin yanı sıra, patlamadan sonra yaralı ve ölülerin olduğu yerde göz yaşartıcı gaz sıkan polislerin yargılanmaması, acil sağlık hizmetinin sunulmasında ihmaller yaşanması ve bunlara karşı etkili soruşturma yapılmaması da başvuru nedenleri arasında sıralandı.
Bu kapsamda yaşam hakkı, kötü muamele yasağı, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı ayrımcılık yasağının ihlal edildiği iddiaları mahkemeye taşındı.
AYM İkinci Bölüm'den olumsuz karar çıktı
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, 2016'da yapılan başvuruyu ancak yedi yıl sonra, 14 Aralık 2023 tarihinde gündemine aldı. Gar katliamı dosyasını AYM Genel Kurulu'na sevk etme gereği duymayan İkinci Bölüm, başvurunun "kabul edilemez olduğuna" karar verdi. Böylece Gar katliamında ihmali bulunan kamu görevlilerine ilişkin şikâyette iç hukuk yolu tükenmiş oldu.
Bu karardan sonra avukatların AİHM'e başvurları bekleniyor.
"10 Ekim katliamı önüne duvar örülüyor"
10 Ekim Davası avukatlarından Senem Doğanoğlu, AYM’nin henüz gerekçeli kararını açıklamadığını anımsatarak, "Anlıyoruz ki 10 Ekim katliamının aydınlatılmasının önüne Türkiye'deki tüm idari ve yargı makamları duvar örmekte ısrarcı. Açıkça, 'kamu görevlileri sorumludur' diyen müfettiş raporu bugün hâlâ kamudan gizleniyorken, AYM de bu koruma zırhını güçlendirdi. Türkiye yakın tarihinin en büyük katliamındaki devlet sorumluluğuna sonuç olarak Genel Kurulun bile karar vermediğini de görüyoruz. Bizim yargıya karşı mücadelemiz sürmeye devam edecek" değerlendirmesinde bulundu.