Batı, Rusya'yı Swift'ten çıkarma konusunda kararsız

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği (AB) Ukrayna'ya saldıran Rusya'ya bir dizi ekonomik yaptırım kararları aldı. ABD, ekonomik yaptırımlarla, önde gelen Rus bankalarını uluslararası piyasalarda izole etmeyi, ayrıca teknoloji sektörüne ihracatını da sıkı bir denetim altına almayı amaçlıyor.

AB'nin gündeminde ise Rusya'ya yönelik enerji, finans ve ulaşım sektörlerini kapsayan yeni yaptırım kararları var.

Rusya'nın uluslararası hızlı bankacılık bilgi transferi sistemi Swift'ten dışlanması ise henüz gündemde değil.

Uzmanlara göre Rusya'nın Swift sisteminden çıkarılması Avrupa Birliği'ndeki birçok banka için de olumsuz sonuçlar doğuracak.

Nitekim Alman Hükümeti Sözcüsü Steffen Hebestreit Cuma günü Berlin'de yaptığı açıklamada, Rusya'ya yönelik yaptırımların ivedi olarak yürürlüğe gireceğini belirtirken, Rusya'nın Swift sisteminden çıkarılması konusunda sadece Almanya'nın değil, İtalya ve Fransa da itirazlarının olduğunu kaydetti. Hebestreit, böylesi bir önlemin uzun bir hazırlık gerektirdiğini belirterek, uygulanması halinde Avrupa'da da önemli etkilerinin olacağını söyledi.

Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire de Çuma sabahı yaptığı açıklamada, Rusya'nın uluslararası ödeme sisteminden çıkarılmasının bir seçenek olduğunu, ancak bunun "son çare" olarak görülmesi gerektiğini söyledi.

Ukrayna, Moskova'nın saldırılarına yanıt olarak Rusya'nın Swift sisteminden çıkarılmasını talep ediyor.

Ancak Dünya Ekonomisi Enstitüsü uzmanlarından Stefan Kooths, bu tür bir yaptırımın sadece Rusya için değil, Batı ekonomileri için de olumsuz sonuçları olabileceği konusunda uyarıyor. Ekonomi uzmanı, Rusya'nın Swift dışında bırakılmasını, "Batı'nın Moskova'ya karşı ekonomik olarak en keskin kılıcı olacaktır. Ancak bu aynı zamanda iki ucu keskin bir kılıç, çünkü dışlanmanın sadece Rusya ekonomisi için değil, diğer birçok ülke için de acı verici sonuçları olacaktır" diyor.

Peki şu sıralarda üzerinde çokça tartışılan Swift sistemi nedir?

"Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication" yani kısaca Swift, dünya genelindeki bankaların bağlı olduğu uluslararası finans dünyasının iletişim kanalı olarak hizmet veren bir yapılanma. 1973'de Belçika'da kuruldu. Halen dünya genelinde 200'den fazla ülkede 11 bini aşkın bankayı birbirine bağlıyor. Organizasyon bankaların kooperatif mülkiyetinde bulunuyor ve Avrupa Birliği yasalarına tabi olarak faaliyet gösteriyor.

Swift, finans dünyasında merkezi bir rol oynuyor. Zira sınır ötesine para havale etmek ancak Swift aracılığıyla mümkün. Bankalar, gerçekleştirdikleri havaleler hakkında birbirlerini bilgilendirmek için kuruluşun standart iletişim mesajlaşma sistemini kullanıyor. Swift mesajları, sadece havaleyi yapan kişi ile alacaklının kimlik ve hesap numaraları hakkında bilgiler içeriyor, buna karşın havale bankalar tarafından bağımsız olarak gerçekleşiyor. Sistem dahilinde, bankalar arasında günde yaklaşık 42 milyon Swift mesajı  gönderiliyor. Bu da uluslararası para transferleri hakkında temel veri kaynağı oluştuyor. 

Swift'ten dışlanma nasıl olur?

Swift, bağımsız bir kuruluş olduğu için ne ABD ne de AB tarafından doğrudan Rusya'yı dışlamaya zorlanamaz. Ancak siyasi niyet olduğunda bunun bir yolunu bulmak da mümkün. Örneğin 2012'de ABD Kongresi, İran bankalarıyla Swift işlemlerini sürdürmesi durumunda bu kuruluşun yöneticilerine karşı mali yaptırımlar uygulamaya karar verdi. Avrupa Birliği liderleri de bu karara uyacaklarını açıklayınca Swift üzerindeki baskı arttı. Nitekim İran bankaları Swift sisteminin dışında bırakıldı. Böylece İran'ın petrol ihracatı ve dış ticareti açısından bunun ağır ekonomik sonuçları görüldü. Dışlanma 2016 yılına kadar sürdü. Kasım 2019'dan bu yana bazı İran bankaları yeniden Swift sisteminden çıkarıldı. 

Dışlanmanın etkisi nedir?

Swift sisteminden çıkarılma, o ülkenin ekonomisinde yıkıcı etkilere yol açar. Bankalar artık diğer ülkelerdeki bankalarla iletişim kuramazlar. Şirketler yabancı ülkelerden gelen siparişleri, ödeme yapılamayacağı için kabul edemezler. Uluslararası finans piyasalarına erişimin zorluğu, ödeme ve mal akışlarını yavaşlatır, hatta tamamen durdurabilir. Swift sisteminden çıkarılan ülkede iş yapan şirketler için büyük maliyetler ve potansiyel olarak yüksek kredi temerrütleri söz konusu olabilir. Yaptırım bu boyutlarıyla söz konusu ülkenin ekonomisini ciddi şekilde etkiler. Ancak bu yaptırımlar sadece o ülkenin şirketlerini değil, burada faaliyet gösteren yabancı şirketleri de olumsuz etkiler.

Rusya'nın dışlanmasının sonuçları ne olur?

Rusya'nın Swift'ten dışlanması talepleri yeni değil. 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmesinden sonra bu adım düşünülmüştü. Ancak o dönemde Rusya'nın kendisini daha da kapatabileceği ve örneğin Çin'e daha sıkı bağlanabileceği endişesi vardı.  Zira her iki ülke de bağımsız olabilmek için kendi ödeme sistemlerini kurmuş durumda. Rus finansal iletişim sistemi SPFS yaklaşık 400 Rus bankası arasındaki iletişimi sağlıyor. Bu bağlamda Swift prosedüründen dışlanma, Rusya'nın bu yöndeki girişimine aciliyet kazandırabilir.

AFP,dpa/TY,EC

© Deutsche Welle Türkçe