İrlanda krizinin unutulanları

Bir yıl önce evi elinden alınan Andrew Bradshaw acısını hala atlatamamış. Bayan arkadaşıyla otomobile bindiği sırada sekiz minibüs ve polis otosu yolunu kesmiş. Karoseri ustası Bradshaw evinin cebren tahliyesi karşısında çaresiz kalmış. İpotek karşılığında bankadan aldığı krediyi uzun zamandır ödeyemiyormuş. Önce küçük Mullingar kentindeki evini işgal etmiş. Ama bankanın evi ona bırakmaya niyeti yokmuş. İki icra memuru Bradshaw'ı kolundan tutup evden çıkarmış, eve girmesini önlemek için de kapının önünde ve pencerelerde barikat kurmuşlar.

40 yaşında Bradshaw şimdi kız arkadaşının yanında kalıyor. "O olmasaydı, sokakta yatıp kalkardım" diyor.

İrlanda'da Bradshaw'ın akıbetini paylaşanların sayısı az değil. Mahkemelerde tahliye dosyaları birikmiş. Basında çıkan haberlere göre, günde en az 50 evin cebren tahliye edildiği oluyor. İrlanda'daki ekonomik düzelme herkese aynı ölçüde yaramıyor.

Trish Burnett 2011 yılında mağdurlarla bir araya gelip cebren tahliyeyle mücadele derneği kurmuş. Bütün İrlanda'da faaliyet gösteren dernek tahliye edilen konutların müzayedeyle satılmasını önlemeye çalışıyor. Burnett ekonomiden iyi haberler gelmesine rağmen halâ birçok İrlandalının evini, dairesini kaybettiğini söylüyor. Burnett "İrlanda düzelmiş olabilir, ama İrlandalıların düzeldiği söylenemez" diyor ve ekliyor: “İlk bakışta durumun düzeldiği ve tüketim harcamalarının arttığı söylenebilir. Ama krizin sillesini yiyenlerle konuştuğunuzda hiçbir düzelme olmadığını, evlerinin ellerinden alındığını ve kaderlerine boyun eğdiklerini anlıyorsunuz.”

Trish Burnett de 2010 yılında borcunu ödeyemediği için evini kaybetmiş. Tahliyelere duyulan öfke giderek artıyor. Permanent TSB adlı İrlanda bankası küresel finans krizinin en civcivli dönemlerinde ipotek faizlerini yanlış hesapladığı için 1300 müşterisinden yüksek faiz almış. Sırf bu yüzden evini barkını terk etmek zorunda kalanlar olmuş. Trish Burnett bankalara güvenmiyor.

Ekonomik canma kime yaradı?

Birkaç yıl önce bankaların ve devlet bütçesinin tehlikeye girdiği İrlanda şimdi Avrupa tasarruf politikasının örnek öğrencileri arasında yer alıyor. Geçen yılın ekim ayında Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble, ekonomik başarılarından dolayı İrlanda'ya imrendiğini söylemişti. Reformlar ve tasarruf kararları sayesinde konjonktür düzelmeye başladı.

Fakat finans krizinin artçı sancıları dinmiş değil. Birçok İrlandalı aşırı fiyatla satılan gayrı menkuller için yüksek borç altına girmişti. Gerçek değerinin üzerine çıkan emlak piyasası balon gibi şişmeye başladı. Balon patladığında bankalar gibi, kredi taksitini zamanında ödeyemeyenler de zor durumda kaldı. Ev sahibi evinden oldu. Andrew Bradshaw iş kazası geçirdiği için çalışacak durumda olmadığından borcunu ödeyemiyordu.

Madalyonun öteki yüzü

Dublin'de yaşayan finans uzmanı Constantin Gurdgiev İrlanda'nın makro ekonomik verilerinin mükemmel olduğunu belirtiyor.

Gurdgiev rakamların göz kamaştırıcı olmasına kanmamak gerektiğini ve büyümenin dörtte üçünün uluslararası tröstlerden ve vergi indiriminden yararlanmak için İrlanda'yı yer seçen şirketlerden kaynaklandığını söylüyor.

Finans uzmanının hesaplarına göre 4,6 milyon nüfuslu İrlanda'da 2008 yılındaki finans krizinden bu yana 27 bin ev ve daire açık arttırmayla satılmış. Gurdgiev 2015 yılının ilk çeyreğinde tahliyelik vakaların yeniden artmaya başladığını ve yakın gelecekte çok kötü gelişmelerin olabileceğini söylüyor. Bankaların ipotek kredilerini yeniden yapılandırmalarından sonra kredi müşterisinin durumu daha da zorlaştı. Birçok banka tahliye işlemlerini erteleterek gayrı menkul fiyatlarının artmasını bekliyor. Bankaların, boşaltılan dairelerin ilerde daha fazla para edeceği düşüncesiyle beklediğini ifade eden Dublinli işadamı, kredi müşterisinin de evden çıkarılacağı tarihe kadar yüksek taksit ödemek zorunda kaldığını belirtiyor.

Karoser ustası Andrew Bradshaw bankalarla mücadele etmekten usanmış. Evini kurtarabilmek için beş yıl uğraşmış ama başaramamış. Çalışarak kredi borcunu ödeyecek durumda olmayan Bradshaw, “Mücadele etmekten yoruldum. Önümüzdeki ay ya da gelecek yıl her şey değişebilir. Ama şimdilik bütün olanları unutup geçmişin defterini kapatmak ve hayatımı idame ettirebilmek istiyorum” diyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Andre Leslie