Cumhuriyet'in 100'üncü yılına "sönük kutlama" eleştirileri
24 Ekim 2023
Cumhuriyet'in ilan edildiği 29 Ekim'in 100. yılının coşkuyla kutlanması için üç yıl önce başlatılan çalışmaların geldiği nokta eleştirilerin odağında. 29 Ekim'e sayılı günler kala "coşkulu" olması planlanan birçok etkinlik Gazze'deki savaş gerekçe gösterilerek iptal ediliyor.
Oysa Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş tarihi 29 Ekim'in 100'üncü yılı için çalışmalar üç yıl önce bir Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile başlatılmıştı. Erdoğan imzası ile 23 Ekim 2020 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan genelgede, İletişim Başkanlığı koordinasyonunda tüm kutlamaların organize edilmesi ve özel bir kurul oluşturularak çalışmaların planlanması istenmişti. Cumhuriyet'in 100'üncü yılının yurt içi ve dışındaki tüm temsilciliklerde "coşkuyla" kutlanması talep edilen genelgede, İletişim Başkanlığı'na bunun için özel bir bütçe ayrılacağına işaret edilmişti. Genelgede etkinliklerde 100'üncü yıla özel tasarlanan logonun kullanılması da istenmişti.
Ancak Ankara Beştepe'deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde henüz bir resepsiyon düzenleneceğine dair duyurulan bir planlama bulunmuyor.
100'üncü yılda neler yapılacak?
İletişim Başkanlığınca açıklanan etkinliklere göre Cumhuriyetin 100'üncü yıldönümü için dijital sergiler, ışık ve su gösterileri yapılacak. İstanbul Boğazı'nda İHA, havai fişek ve ışık gösterileri planlanırken tarihi mekanlarda 100'üncü Yıl Marşı çalınması isteniyor. Taksim Meydanı'nın İstiklal Caddesi girişinde Türkiye Yüzyılı resmi logosundan esinlenerek hazırlanan "Türkiye Yüzyılı Enstalasyonu" ile 100'üncü yıl içerikleri dev ekrandan vatandaşlara izletilecek.
Etkinliklerde "Türkiye Yüzyılı" vurgusu yapılması ise özellikle istendi. Ancak AKP'nin seçim beyannamesinin temelini oluşturan "Türkiye Yüzyılı Belgesi"nin tanıtımında yer alan logonun birçok kamu kurumu tarafından kullanılmasına muhalefet tepki gösteriyor.
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Sözcüsü Faik Öztrak, kamu kurumlarının yazışmalarında hem 100. Yıl logosu hem de Türkiye Yüzyılı sloganının yer almasına "Logonun AK Parti'nin logosu olduğuna dair resmi açıklamalar var. Bir partinin logosunun devletin yazışmalarında, programlarında ne işi var?" sözleriyle eleştirdi.
İYİ Parti Sözcüsü Kürşad Zorlu da 100'üncü yıl kutlamalarının sönük ve amacından uzak bir şekilde gerçekleştiğini savundu. Zorlu, İletişim Başkanlığı'nın açıkladığı programın kutlamadan ziyade anma etkinliği olduğunu söyledi ve programlarda Atatürk adının geçmemesini eleştirdi. Zorlu, "Oysa böyle bir hafta içerisinde tüm diplomatik temsilcilikler sürece yoğun şekilde dahil edilmeli, yurtdışından devlet başkanı düzeyinde davetlerle, Cumhuriyet'in nasıl kazanıldığı ve onun bize bıraktığı kazanımlar dünyaya anlatılmalı. Büyük bir coşku ve inançla kutlamamız gereken Cumhuriyet'in 100. yılı programları, siyasi iktidarın kendi propagandasını yapabildiği ölçüde gerçekleştirilir durumda" yorumunu yaptı.
İletişim Başkanlığı'nın duyurduğu etkinliklerde dikkat çeken bir başlık daha bulunuyor. İstanbul Üsküdar Meydanı'nda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Hayallerim vardı. Bu hayalleri tek tek gerçekleştirmenin mutluluğunu yaşıyorum" sözlerinden yola çıkılarak hazırlanan Recep Tayyip Erdoğan Özel Sergisi. Bu sergide son 20 yılda Erdoğan liderliğinde hayata geçirilen projeler anlatılacak.
Okullarda ertelenen etkinlikler
DW Türkçe'nin edindiği bilgiye göre Ankara'da birçok özel okul kendi bölgesinde "fener alayı" adı verilen meşaleli ve bayraklı yürüyüşler ve konserler planladı. Ancak bu etkinlikler hafta başında Ankara Valiliği'nin yazısı ile Gazze'deki savaş gerekçe gösterilerek iptal edildi. Ayrıca Ankara'da birçok derneğin 28 ve 29 Ekim'de planladıkları kutlama etkinlikleri de yapılmayacak. AKP'li belediyelerle ortak yapılan bazı kamp, söyleşi, konser gibi etkinlikler de Gazze'deki durum gerekçe gösterilerek ileri tarihe ertelendi.
Ankara'da etkinlik ve kutlamaların ana adresi Ankara Büyükşehir Belediyesi oldu. AKP'li ilçe belediyelerince iptal edilen birçok etkinliği Ankara Büyükşehir üstlenirken sivil toplum kuruluşlarının ise etkinliklerine devam etmesi istendi. Ankara Büyükşehir, 23-30 Ekim haftası boyunca gün boyu çeşitli etkinlikler organize edecek. İstanbul Büyükşehir Belediyesi de hafta boyu 29 Ekim etkinliklerine ev sahipliği yapacak.
Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün kutlama değil "anma" olarak planladığı 29 Ekim programı da tepkiye yol açtı. Programda yer alacak beş liseden dördünün imam hatip lisesi olması dikkat çekerken etkinlikte Kur'an-ı Kerim tilaveti ve Türkiye Yüzyılı temalı oratoryonun yanı sıra "Cumhuriyetimizin 100. Yılında 100 Hatim Duası" yapılacağı belirtildi. Bu etkinliği Eğitim-Sen, "eğitim sisteminin bir süredir bilimsel değil dini kurallara göre yeniden biçimlendirilmeye çalışıldığı" ifadesiyle eleştirdi. Eğitim-Sen'in açıklamasında, "Toplumsal yaşamın bütün alanlarında olduğu gibi, eğitim sisteminde de 'tek din, tek mezhep' anlayışına dayalı siyasal-ideolojik kuşatma yaşanmaktadır" denildi.
Katar Elçiliği resepsiyonu iptal etti
Erdoğan'ın genelgesinde yurtdışında da etkinliklerin "coşkulu" yapılması isteniyordu. Yurtdışında büyükelçilikler resepsiyonlarını sürdürürken tek iptal haberi Katar Büyükelçiliği'nde geldi.
Katar Büyükelçisi Mustafa Göksu'nun kararı ile resepsiyon ertelenirken bu karara emekli büyükelçi Ahmet Erozan sosyal medya hesabından "Büyükelçi resen böyle bir karar alamaz" tepkisi gösterdi.
Katar dışında dış temsilciliklerde herhangi bir resepsiyon iptali ise kamuoyuna yansımadı.
TRT geri adım attı
TRT'de de 100'üncü yıl etkinlikleri "Gazze'deki insanlık dramı" nedeniyle ertelendi. TRT'den yapılan açıklamada, "TRT, Cumhuriyet'in 100'üncü yılı kutlamaları çerçevesinde düzenleyeceği ve tüm hazırlıkları biten eğlence odaklı konser ve gösterileri, Gazze'de yaşanan endişe verici insanlık dramı nedeniyle ileri bir tarihe erteledi" denildi. Kamuoyu ve muhalefetin tepkileri üzerine sosyal medya hesabından bir açıklama yapan TRT Genel Müdürü Mehmet Zahid Sobacı, TRT kanallarındaki 29 Ekim etkinliklerini paylaştı. Sobacı, "TRT ailesi olarak Cumhuriyet'in 100'üncü yılında tüm kanallarımız, radyolarımız ve dijital platformlarımız kurtuluş ve bağımsızlık mücadelemizin ruhuna bürünüyor" dedi.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, TRT'nin bu açıklamasını "geri adım" olarak nitelendirdi. TRT'nin konser ve gösterileri ertelemesini "Anlaşılan Saray'ın niyeti, her resmi bayramda olduğu gibi, Cumhuriyetimizin 100'üncü yılını da sessizlikle geçirmekti" şeklinde yorumlayan Öztrak, "Ama buna milletimiz izin vermedi. Kısmi geri adım attılar" şeklinde sözlerini sürdürdü. CHP'li bazı belediyeler, Halk TV, Fox TV gibi kanallarında girişimiyle hafta başından bu yana "bayrağını as", "evine bayrak as" sloganlarıyla bazı toplumsal etkinlikler de başlattı.
Birçok vatandaş evlerine hafta başından bu yana bayrak asarak sosyal medyadan paylaşım yapıyor.
Erdoğan'dan 28 Ekim'de miting
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise 29 Ekim'de her yıl uyguladığı rutin programını sürdürecek. Anıtkabir'deki törenin ardından Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde tebrikleri kabul edecek. Ardından da İstanbul'a geçecek.
Erdoğan, 28 Ekim'de ise Atatürk Havaalanı'nda düzenlenecek ve AKP İstanbul İl Başkanlığınca organize edilen "Büyük Filistin Mitingi"ne katılacak.
50. ve 75. yılda neler yapılmıştı?
Cumhuriyetin 50. yılında Meclis Başkanlığı'nda tüm partilerin katılımı ile komiteler oluşturulmuştu. Tüm etkinlikleri Meclis'te oluşturulan komite planlamıştı. Ayrıca bir kanun da çıkarılarak 26-30 Ekim 1973 tarihlerinde tüm Türkiye'de yapılacak kutlamalar organize edilmişti. Çocuklar ve gençler için TRT'de ve diğer tüm kamu kurumlarınca bir dizi etkinlikler planlanmıştı. 50. yıl etkinliklerinde "Cumhuriyet değerleri" ve "Atatürk" başlıkları her etkinlikte ana unsurlar olmuştu.
Cumhuriyet'in 75'inci yılı etkinlikleri nedeniyle de dönemin Devlet Bakanı Cavit Kavak koordinatör atanmış, yapılan çalışmalarda 450 proje ele alınırken 152'sinin hayata geçirilmesine karar verilmişti. O dönem, yani 1998 yılında, kutlamalar için yaklaşık 40 milyon dolar bütçe ayrılırken üniversitelerin tamamında konferans ve paneller düzenlenmesine karar verilmişti. Ayrıca Dışişleri Bakanlığınca da Körfez ülkeleri, Avrupa, Afrika, Amerika ve Kanada'da tiyatro turneleri, çağdaş Türk resimleri sergisi, Türk sinema haftası, müzik turneleri gibi bir dizi etkinlik yapılarak Atatürk ve Cumhuriyet temalı etkinlikler organize edilmişti.