Dolarda 'Brunson' hareketliliği

Türkiye ile ABD arasında neden olduğu gerilim nedeniyle Ağustos ayında Dolar kurunun 7 TL'ye kadar çıkarak rekor kırmasına neden olan Rahip Brunson davasından çıkan tahliye kararı, uzun süredir ateşi düşmeyen Dolar kurunu 6 TL'nin altına taşıdı. DW Türkçe'ye konuşan uzmanlara göre, piyasalar 'Brunson krizi'ni geride bırakırken, bundan sonraki süreçte doların seyrini ekonomide atılan adımlar belirleyecek.

İzmir'de, Gülen yapılanması ile PKK adına suç işlediği ve casusluk yaptığı iddiasıyla hakkında 35 yıl hapis cezası istenen, Temmuz ayında tutukluluğu ev hapsine çevrilen ABD'li din adamı Andrew Craig Brunson, bugün gerçekleştirilen dördüncü duruşmada Mahkeme tarafından serbest bırakıldı. Mahkeme heyeti Brunson'ın tahliyesine karar verirken, yurt dışına çıkış yasağını da kaldırdı. Mahkeme heyeti, ayrıca Brunson'a 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası da verdi.

Duruşma günü yaklaştıkça, gerek ABD'den gerekse Türkiye'den yapılan olumlu açıklamalar ile birlikte Brunson'ın tahliyesini fiyatlayan piyasalar, rahibin serbest bırakılmasına olumlu tepki verdi.

Kur ve faiz geriledi, borsa yükseldi

Perşembe akşamı piyasa sonrası işlemlerde 5.90 seviyesine kadar gerileyen Dolar kuru, duruşmanın gerçekleştiği saatlerde 5,83 TL seviyesine kadar geri çekildi. Ancak tahliye kararı ile birlikte başlayan kar satışları sonrasında, dolar kuru tekrar 5.90'ın üstüne çıktı. 

Borsa İstanbul Endeksi ise yüzde 2'yi aşan yükselişle 97 bin puanı aştı. BIST Bankacılık Endeksi de yüzde 4'ün üzerinde artışla 115 bin 671 puana kadar çıktı. 'Brunson krizi'nin sona ermesi faizlere de olumlu etki etti. Tahvil bono piyasasında 10 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 3.99 düşüşle yüzde 19.27'e gerilerken, iki yıllık gösterge tahvilin faizi yüzde 0.74 düşüşle yüzde 26.80'e indi.

Piyasaların Brunson'ın tahliyesine verdiği tepkiyi DW Türkçe'ye değerlendiren Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, "Piyasalar açısından Brunson krizi sona erdi" dedi. Dava günü yaklaştıkça tahliye sonucunun fiyatlanmaya başladığını anlatan Yunus Kaya, "Dolar kuru Ekim ayı başından itibaren düşüşe geçti. 4 Ekim'den bu yana Türk Lirası yüzde 6,5 değer kazandı. Kur 6,22 seviyesinden 5,80'lere kadar geriledi" diye konuştu.

"Doların 5 TL seviyesine inmesi çok zor"

Tahliye kararı verilmesi ile birlikte ABD'nin Türkiye'ye uyguladığı ekonomik yaptırımların da geçerliliğini yitirdiğini ifade eden Kaya, Brunson krizi nedeniyle Türkiye'deki şirketleri derin bir borç krizine sokan dolar kurundaki gerilemenin ise sınırlı olacağı görüşünde.

Tahliye sonrası kar satışları ile 5.90 seviyelerinin üstüne çıkan dolar kurunun önümüzdeki günlerde en fazla 5.60-5.70 seviyelerine kadar gerileyebileceğini öngördüğünü söyleyen Kaya, "2018 başında 3,78 TL olan dolar kuru, Brunson krizinin sona ermesine rağmen 6 TL'nin biraz altında seyretmeye devam diyor. Dolarda bundan sonra 5 TL seviyesini görmemiz çok zor görünüyor" değerlendirmesinde bulundu.

Bununla birlikte, dolar kurunun 6 TL'nin altına gerilemesinin döviz borcu olan şirketler için önemli bir avantaj yarattığına işaret eden Kaya, şunları söyledi:

"Yapılan yeni düzenleme ile bankalarla borç yapılandırmasına giden şirketler, döviz kredisini Türk Lirası'na çevirebilecek. Döviz kredisinin Türk Lirası'na çevrilmesinde çevirme işleminin yapıldığı günkü kur baz alınacak. Yani bugünden sonra borç yapılandırması için bankalara daha fazla şirketin başvuracağını söyleyebiliriz."

Erdoğan: Olumlu neticeleri görmeye başladık

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bugün yaptığı açıklamada, ekonomide iyiye doğru bir gidiş olduğunu dile getirdi. Erdoğan 2018/8. Dönem Uzman Erbaş Komando Temel Kursiyerleri Bröve Takma Töreni'nde yaptığı açıklamada, Türkiye ekonomisinin son zamanlarda "bir takım spekülatif ataklara" maruz kaldığına işaret ederek, "Ama bu dünyada en büyük 13'üncü, kişi başı gelirde 17'nci olduğumuz gerçeğini değiştirmiyor. Gereken tedbirleri aldık, hazırlıkları yaptık. Olumlu neticeleri de görmeye başladık" diye konuştu.

DW Türkçe'ye konuşan Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi ekonomist Murat Sağman, son aylarda çok ciddi zarar gören döviz piyasaları açısından 'Brunson defterinin kapandığını' ancak Türkiye ekonomisine ilişkin sorunların devam ettiğini söyledi.

Türkiye-ABD ilişkilerinde Brunson dışında başka sorunlu başlıkların da olduğunun altını çizen Sağman, "Brunson'ın tahliyesi piyasalarda kısa vadeli bir rahatlama yaratacaktır. Ama ABD ile ilişkiler yakından takip edilmeye devam edecek. Ayrıca ekonomide atılacak adımlar ve alınan önlemler de kurdaki dalgalanmada belirleyici olacak" dedi.

Gelecek hafta başından itibaren piyasaların Merkez Bankası'nın 25 Ekim'deki faiz kararını fiyatlamaya başlayacağını kaydeden Murat Sağman, şöyle konuştu:

"Artık Brunson konusu kapandı. Yeni piyasaların gündemine yavaş yavaş yeni faiz artırımı girecek. Merkez Bankası'nın 25 Ekim'deki Para Politikası Kurulu toplantısında faiz artırıp artırmayacağını söylemek için henüz erken olduğunu düşünüyorum. Politika faizini artırmasa bile, geç likidite penceresi gibi enstrümanları kullanarak faizi yüzde 27 seviyesine çıkarabilir diye düşünüyorum."

ABD yaptırımı, dolara rekor kırdırmıştı

25 Temmuz 2018 tarihinden bu yana sağlık sorunları nedeniyle ev hapsinde tutulan ABD'li rahip Andrew Brunson'ın durumu, başta ABD Başkanı Donald Trump olmak üzere ABD yönetiminin sert tepkisini çekmişti. Türkiye ile ABD arasındaki ilişkileri kopma noktasına getiren 'Brunson krizi' nedeni ile ABD yönetimi Türkiye'ye ilişkin bir dizi yaptırım kararı almıştı.

1 Ağustos'ta ilan edilen yaptırımlar kapsamında İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Adalet Bakanı Abdülhamit Gül'ün ABD'deki mal varlıkları dondurulurken, Türkiye'nin ABD'ye yaptığı çelik ihracatında da ek vergi getirilmişti. Bu gelişmeler sonrasında Türk Lirası'nın Dolar karşısındaki değer kaybı hızlanmış ve Dolar kuru tarihte ilk kez 7 TL seviyelerin kadar çıkmıştı.

Aram Ekin Duran/İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe