Ukrayna savaşında "gıda silahı" mı kullanılıyor?

Gıda ihracatı "sessiz silah" olarak mı kullanılıyor?

İddia: Rusya, Ukrayna savaşında açlığı silah olarak kullanıyor. Dünya Gıda Programı (WFP) İcra Direktörü  David Beasley, "Birçok gıda maddesinin, farklı şekillerde bir savaş silahı olarak kullanıldığına şüphe yok" diyor.

DW doğruluk kontrolü: Doğru.

Amerikan CBS televizyon kanalı ve BM Güvenlik Konseyi'nin 19 Mayıs'taki toplantısında konuşan Beasley, "Odessa bölgesindeki limanların açılmaması, küresel gıda güvenliğine karşı bir savaş ilanıdır. Bu da kıtlık, huzursuzluk ve dünya çapında mülteci hareketlerine yol açacaktır" uyarısında bulundu.

Rusya'nın tahıl ihracatını geçici olarak durdurması, durumu daha da kötüleştiriyor. Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı, Mart sonundan Haziran ayının sonuna kadar tahıl ihracatını askıya aldı.

Rusya'nın eski Cumhurbaşkanı Dimitri Medvedev, gıda ihracatını "sessiz bir silah" olarak nitelendirerek, Beasley'nin suçlamasını dolaylı olarak doğruladı. 1 Nisan'da Telegram kanalında yaptığı paylaşımda "Birçok ülke gıda güvenliği için tedariklerimize güveniyor" diyen Medvedev, "Gıda maddelerinin sessiz silahımız olduğu ortaya çıktı. Sessiz ama güçlü" ifadelerini kullandı.

Doğu Avrupa Ekonomik İlişkiler Komitesi Tarım Ekonomisi Çalışma Grubu Genel Müdürü Per Brodersen, Moskova'yı "Bu silahı kasıtlı olarak kullanmakla" suçluyor: DW'ye verdiği röportajda, "Belirsizlik fiyatları artırıyor" diyen Brodersen, "Tahıl stoklayan ülkeler daha sonra bunu daha fahiş fiyata satabilirler" endişesini dile getirirdi.

Karadeniz'deki mayınları kim döşüyor?

Rusya'nın BM Büyükelçisi Dimitri Polyanskiy, "Ukrayna limanlarını açmayı reddeden Rusya değil, limanlara döşediği mayınları kaldırmayıp gemilerin güvenli bir şekilde çıkmasını önleyen Ukrayna'dır" dedi.

DW doğruluk kontrolü: Doğrulanabilir değil.

Ukrayna'daki savaş, Karadeniz ve Azak Denizi'ndeki önemli limanların kapanmasına ve dolayısıyla Ukrayna'dan tahıl ihracatında ciddi bir düşüşe yol açtı. Uluslararası Denizcilik Örgütü'ne (IMO) karşılıklı şikayetlerde bulunan Ukrayna ve Rusya, birbirlerini denize mayın döşemekle suçluyor. Bu durum, uluslararası deniz nakliyat trafiğini durma noktasına getiriyor.

Ukrayna Altyapı Bakanlığı, güvenlik eksikliği nedeniyle Berdyansk, Kherson, Mariupol ve Skadovsk limanlarını kapatmak için 28 Nisan'da bir kararname yayınladı.

Moscow Times gazetesinde AFP haber ajansına dayandırılarak 20 Mayıs'ta yayınlanan bir haberde, Fransız ordusunun bir sözcüsü, hem Rusya hem de Ukrayna'nın Karadeniz'e ve limanlara mayın döşediğine inandıklarını söyledi.

Yüksek tahıl fiyatlarının nedeni yaptırımlar mı?

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, 18 Mayıs'ta Moskova'da düzenlediği basın toplantısında, "Ticaret, lojistik ve finansal zincirlerin bozulması sonucunda küresel gıda fiyatlarında meydana gelen artış, Rusya karşıtı tek taraflı ve anlamsız kısıtlamalar ile Rusya üzerindeki yaptırım baskısının daha da artmasının doğrudan bir sonucudur" dedi.

DW doğruluk kontrolü: Yanlış.

Zaharova, Batı'yı "yalan yaymakla" suçluyor ve Rusya'nın küresel gıda kıtlığından sorumlu olmadığını savunuyor. WFP İcra Direktörü Beasley'nin 2020'nin ortalarında "İncil'de de geçtiği şekliyle büyük bir kıtlık tehlikesi konusunda uyardığını" hatırlatan Rus sözcü, Batı'nın Rusya'ya yönelik yaptırımlarının bu eğilimleri güçlendirdiğini iddia ediyor.

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Kremlin'in suçlamalarını bir "dezenformasyon kampanyası" olarak nitelendirdi ve Mayıs ayı ortasında Berlin'de düzenlenen G7 Dışişleri Bakanları toplantısında, "Tahıl ihracatı ve insanî yardıma karşı herhangi bir yaptırım uygulanmadığını" bir kez daha açıkça belirtti.

Bu, Dünya Gıda Programı tarafından da doğrulanıyor: Sözcü Martin Rentsch, DW'ye verdiği demeçte, "Rusya'dan gıda ihracatına yaptırım uygulanmıyor" dedi ve ekledi "Ancak oradan satın almak ekonomik değil, çünkü fiyatlar yüksek ve idarî engeller var."

Ukrayna tahılının alternatifi var mı?

İddia: "Diğer tedarikçilerin de piyasaya girme imkanının olması, olumlu bir haber. Ukrayna'nın oluşturduğu boşluk kolayca telafi edilebilir," diyor Doğu Avrupa Ekonomik İlişkiler Komitesi Tarım Ekonomisi Çalışma Grubu Başkanı Per Brodersen.

DW doğruluk kontrolü: Doğru.

Ukrayna, dünyanın en büyük tahıl ve yemeklik sıvı yağ üreticilerinden ve ihracatçılarından biri. Artan gıda fiyatları ve çöken Ukrayna ihracatı karşısında, yoksul ülkelerde kıtlık korkusu büyüyor. Dünya Gıda Programı bu nedenle yeni tedarikçiler arıyor.

WFP sözcüsü Martin Rentsch, DW'ye verdiği demeçte, "Dünya piyasasında artan fiyatlar, operasyonlarımızın maliyetlerini de artırıyor" diyor ancak şu rahatlatıcı açıklamayı da yapıyor: "Ukrayna, en büyük gıda tedarikçimizdi. Fakat Hindistan veya Kanada gibi başka tedarik kaynaklarına da yönelebilecek durumdayız."