Erdoğan'ın da katılacağı G7 zirvesinde ne konuşulacak?
12 Haziran 2024
Batı ittifakının en zengin yedi devleti, iki büyük krizin, Gazze ve Ukrayna savaşlarının gölgesinde İtalya'nın güneyindeki Puglia'da toplanıyor. 13-15 Haziran tarihlerindeki zirve ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Kanada ve Japonya liderlerini Michelin yıldızlı bir restorana da ev sahipliği yapan lüks Borgo Egnazia otelinde bir araya getirecek.
Bu yıl 50'ncisi düzenlenen zirve, kalabalık davetli listesiyle öncekilerden ayrılıyor. Mümkün olan en fazla sayıda lideri Puglia'da konuk etmek isteyen İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın yanı sıra aralarında Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Papa Françesko'nun da olduğu çok sayıda isme davetiye gönderdi. Öyle ki giden davetiye hızı Romalı diplomatları duruma el koymaya itti. İtalyan La Stampa gazetesi, diplomatların Meloni'yi daha fazla ismi çağırmaması konusunda frenlemeye çalıştığını yazdı.
G7 üyesi olmayan konuklar Cuma günü düzenlenecek özel oturuma ve onu izleyen akşam yemeğine katılacaklar.
Liderler hangi meseleleri tartışacak?
Davetli listesi kadar gündem maddeleri de kalabalık. Meloni, özellikle göç başlığının diğer sıcak konuların gerisinde kalmaması için elinden geleni yapacak. İtalya, Afrika'dan Avrupa'ya göçte ilk durak konumunda. Aşırı sağcı partisi İtalya'nın Kardeşleri Pazar günkü Avrupa Parlamentosu seçimlerinde birinci gelen Meloni, göç akınını durdurabilmek için Afrika ülkeleri ile diyalog ve ortaklıkların artırılmasından yana. Yaklaşan seçimler öncesi oylarını artırma hesabı yapan ABD Başkanı Joe Biden, güney sınırlarından göçmen girişini kısıtlamaya yönelik tedbir almak zorunda kalmıştı. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağcıların elde ettiği kazanımlar, Birlik üyelerini de benzer politikalar izlemeleri yönünde baskı altında bırakıyor.
Ancak işgal yüzünden dondurulan Rus varlıklarının akıbetine ilişkin tartışma dikkatleri başka yöne çevirmiş durumda. Başta ABD birçok Batılı ülke Ukrayna'ya fon sağlayabilmek için dondurulmuş haldeki 300 milyar dolarlık Rus varlığından elde edilen faiz gelirini kullanmayı öneriyor. Savaştan sonra hesapların blokesi kaldırıldığında kaybolan faiz gelirinin ne tür sorunlara yol açabileceği ise belirsiz.
Dokuzuncu aya giren Gazze savaşı da liderlerin öncelikleri arasında. Birleşmiş Milletler Genel Konseyi (BMGK) hafta içinde Biden'ın üç aşamalı ateşkes planını kabul etti, bu savaşın başından beri Konsey'den geçen dördüncü karar oldu. Uluslararası hukuk açısından bağlayıcılığı bulunsa da hiçbirinin şu ana kadar sahadaki gerçekliğe etkisi olmadı.
Yapay zeka da masadaki konulardan ancak teknolojinin kendisinden çok hakkında kimin konuşacağı daha önde. Sıra dışı bir isim, 87 yaşındaki din adamı Papa Françesko yapay zeka hakkında görüşlerini dile getirecek. Papa daha önce de yapay zekanın yol açabileceği olumsuzluklara dair uzun bir açıklama yayınlamış, geç olmadan bağlayıcı kurallar konmasını istemişti.
Erdoğan'ın ajandasında ne var?
Puglia'da bir dizi ikili görüşme yapması beklenen Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın gündeminde kuşkusuz Gazze olacak. Erdoğan, Meloni ile yaptığı son telefon görüşmesinde "İtalya'nın da İspanya, İrlanda ve Norveç gibi tarihin doğru tarafında yer alarak" Filistin'i egemen ve bağımsız bir devlet olarak tanıması çağrısında bulunmuştu.
İtalyan gazetesi Il Sole 24 Ore ise Meloni'nin Erdoğan ile göç konusunu konuşmak istediğini yazdı.
DW Türkçe'ye demeç veren Washington Enstitüsü Türkiye Masası Direktörü Soner Çağaptay, ABD Başkanı Joe Biden ve Erdoğan arasında İtalya'da bir görüşme ihtimaline de işaret etti. Henüz kamuya açıklanan takvimde yer almasa da böylesi bir görüşmenin mümkün olduğunu söyledi.
Kuzey Suriye'de Kürt kontrolündeki bölgede planlanan seçimlerin ertelenmesi Washington-Ankara hattında olası bir krizi önlerken ilişkilere pozitif bir gündem hakim. Özellikle F-16 savaş uçağı satışı konusunda kaydedilen ilerleme taraflara diyalog için somut bir zemin sağlıyor. Savaş uçağı satışı geçmişte iki ülke arasında en önemli sorun başlıklarından biriydi. NATO üyesi Türkiye'nin Ukrayna işgaline rağmen Rusya ile yakın ilişkilerini koruması ve İsveç'in NATO'ya kabulünü geciktirmesi de Batı başkentleri ile Ankara'nın arasını açmıştı.
Türkiye ve İtalya ilişkilerinin oldukça iyi olduğunu da söyleyen Çağaptay, Roma'dan gelen davet için "Türkiye'nin önemli ülkeler arasına kabul edildiğini gösteriyor" yorumunu yaptı.
Öte yandan Türkiye daha önce G8 formatıyla düzenlenen 2004 ve 2009 yıllarındaki toplantılara da davet edilmişti.
Meloni masadaki en rahat isim
G7 toplantıları Meloni'nin dünya sahnesindeki konumu için ayrıca önemli. AP seçimlerinde sağladığı başarı ile İtalyan lider, masadaki diğer 6 mevkidaşına kıyasla siyasi gelecek açısından en rahat isim.
ABD'de Kasım'daki başkanlık seçimlerine dair anketler, Başkan Joe Biden'ın selefi Donald Trump'ın gerisinde kalabileceğini gösteriyor. İngiltere'de de 4 Temmuz'da erken seçimler için sandık kurulacak. Muhafazakâr Partili Rishi Sunak'ın yarışı kaybedeceği öngörülüyor.
Pazar günkü AP seçimlerinde Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un partisi tarihinin en kötü sonucunu aldı, iktidar ortakları da çok kötü performans sergiledi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise partisinin uğradığı hezimet üzerine 30 Haziran'da erken seçime gitme kararı aldı. Japonya Başbakan Fumio Kishida'nın görev onayı koltuğa oturduğundan beri en düşük seviyeye gerilerken Kanada'da da Justin Trudeau'nun iktidarını 2025 sonrasına taşıyabilmesi beklenmiyor.