Fransa’da "Dağlık Karabağ tanınsın" çağrıları

Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığının tanınması için Fransa’da Ermeni diasporasına bağlı kuruluşların girişimleriyle başlatılan faaliyetler hız kazandı. Fransız Senatosu bu amaçla 25 Kasım Çarşamba günü bir karar teklifini tartışıp oylayacak.

İki kamaralı parlamentonun üst kanadı olan Senato’daki girişime, "Cumhuriyetçiler" (Les Républicains) grubunun başkanı Bruno Retailleau öncülük ediyor. Cumhuriyetçiler şu anda Senato’nun sayıca en önemli siyasi grubu olma özelliğine sahip. Hazırlanan karar teklifinde, Fransız hükümetinden "Dağlık Karabağ hükümetini tanıması ve bu tanımayı kalıcı bir barışın tesisinde müzakere aracı olarak kullanması" isteniyor.

Aynı karar teklifinde Fransız hükümetine; "bölgeye uluslararası güç gönderilmesi fikrini Minsk Grubu içinde savunması, Dağlık Karabağ’da işlenmiş savaş suçlarıyla ilgili uluslararası soruşturma yürütülmesini talep etmesi, 1994 yılında belirlenmiş sınırları yeniden tesis edecek biçimde soruna Minsk Grubu bünyesinde müzakere edilmiş kalıcı çözüm için çalışması ve Türk makamlarının oynadığı rolle ilgili tüm diplomatik sonuçları tartarak Avrupalı ortaklarıyla en uygun yanıtları öngörmesi" çağrısında bulunuluyor.

Karar teklifinin açıklama bölümünde ise Dağlık Karabağ’daki kirizin; Kıbrıs, Doğu Akdeniz, Suriye ve Libya'dan sonra "Türkiye'nin yeni güç gösterisi" olduğu fikri savunuluyor. "Ermeni medeniyetinin beşiği" olarak tanımlanan Dağlık Karabağ’ın Ermenistan’dan "keyfi biçimde sökülüp alındığı" ileri sürülüyor. Azerbaycan’ın, 2010 Oslo Sözleşmesi’yle yasaklanmış olmasına rağmen Dağlık Karabağ’da Ermenilere karşı "misket bombası kullandığı” iddia ediliyor. Bakü’nün hedefinin "Pantürk yayılmacılık" amacıyla Dağlık Karabağ’da "etnik temizlik" olduğu mesajı veriliyor.

Macron’a baskı artıyor

Senato tarafından oylanacak karar teklifinin, kabul edilmesi halinde, hukuksal planda doğrudan yaptırımı olmayacak. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve hükümetinin bu karar temelinde Dağlık Karabağ’ın bir "Ermeni Cumhuriyeti" olarak tanıma girişimi başlatması BM'nin Dağlık Karabağ hakkında geçmişte kabul ettiği kararlar dikkate alındığında mümkün görünmüyor. Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da geçtiğimiz günlerde parlamentoda yaptığı bir konuşmada, Fransa’nın Minsk Grubu Eş Başkanı olarak "nötr kalması gerektiği" mesajı vermişti.

Ancak tanıma konusunda Macron ve ekibine yönelik baskı artıyor. Senato’dan önce parlamentonun diğer kanadı olan Millet Meclisi’nde de benzer bir girişim başlatıldı. Meclis üyesi 32 milletvekili Dağlık Karabağ’ın Fransa tarafından resmen tanınmması amacıyla 16 Ekim’de bir karar teklifi hazırladı. Bu karar teklifinin hangi tarihte Meclis genel kurul gündemine geleceği henüz bilinmiyor.

Paris Belediyesi karar aldı

Paris Büyükşehir Belediyesi de Dağlık Karabağ’ın tanınması hedefiyle girişim başlattı. Büyükşehir Belediye Konseyi 18 Kasım’da aldığı bir kararla, Fransa’nın Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığını tanıması talebiyle Fransız Dışişleri Bakanlığı’na mektup gönderilmesi için Belediye Başkanı Anne Hidalgo’ya talimat verdi.

Öte yandan, Fransa'da akademisyenler de basın aracılığıyla yayımladıkları bildirilerle Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığının tanınması için çağrıda bulunmaya başladı. Bir grup akademisyen, 28 Ekim’de Liberation gazetesinde yayımlanan bir bildiride; Fransa, AB ve BM Güvenlik Konseyi üyesi ülkelere "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’ne kendi kaderini tayin hakkı (self determinasyon) tanınması" çağrısında bulundu.

Kosova örneği

Aynı gazetede 18 Kasım’da yayımlanan ayrı bir bildiride ise çok sayıda akademisyen, "Soruna çözümün Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığının tanınması ve nüfusunun uluslararası hukukun koruması altına alınmasından geçtiği" görüşünü savundu. Bu görüşe temel olarak "Kosova’nın bağımsızlığının uluslararası toplum tarafından tanınması" gösterildi.

Çoğunluğu sanatçı ve düşünürlerden oluşan bir diğer grup ise 20 Kasım’da Le Figaro gazetesinde yayımlanan bir çağrıda, Ermenistan ve Dağlık Karabağ’ı (Artsakh) desteklediklerini bildirdiler. İmzacılar arasında Bernard Henri-Levy, Jacques Attali, Fanny Ardant, Juliette Binoche, Danny Boon, Claudia Cardinale, Danny Brillant, Costa Gavras, Alain Delon, Atom Egoyan, Jean Dujardin, Claude Lelouch, Michel Onfray, Jean Reno, Bertrand Tavernier ve Alain Terzian gibi isimler de var.

Uluslararası planda hiçbir hukuksal mevcudiyete sahip olmayan "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti"nin, Fransa'da 2017'den bu yana "Artsakh Cumhuriyeti" adı altında bir temsilciliği bulunuyor. Çok sayıda Fransız parlamenterin üyesi olduğu gayriresmi bir "Dostluk Grubu" da mevcut.

Kayhan Karaca

©Deutsche Welle Türkçe