“Halk koalisyondan korktu”

1 Kasım seçiminde sürpriz yapan parti; AKP oldu. 7 Haziran sonrasında kendini koalisyon seçenekleriyle başbaşa bulan AKP, bu kez tek başına iktidarı kuracak çoğunluğu rahatlıkla yakalayabildi. 7 Haziran’da oyların yüzde 40.9’unu alan AKP, bu seçimde oyların yüzde 49.4’ünü alarak parlamentoya 316 milletvekili sokmayı başardı.

7 Haziran’a göre oylarını yüzde 8.5 oranında artıran AKP’nin bu başarısı tüm anket şirketlerinin de yanıldığını gösterdi. Ana muhalefet partisi CHP; 7 Haziran’a göre oylarını artırsa da, büyük bir başarı yakalayamadı. Oyların yüzde 25. 4’ünü alan CHP, mecliste 134 milletvekiliyle temsil edilecek.

7 Haziran’a göre 1 Kasım’da en büyük seçmen kaybı yaşayan parti MHP oldu. Haziran’da 80 milletvekilliği kazanan MHP yaklaşık 2 milyon oy kaybederek meclisteki sandalye sayısını 41’e düşürdü. 7 Haziran’da yüzde 10’luk seçim barajını aşarak meclise girmeyi başaran HDP, bu kez de meclise girdi ancak 7 Haziran’da yakaladığı yüzde 13’lük oy oranını tutturamadı. Bu kez oyların yüzde 10.7’si alan HDP, meclise 59 milletvekili göndermiş oldu. HDP’nin yaklaşık 1 milyon oy kaybı yaşadığı hesaplanıyor.

Seçim sonuçlarının açıklanmaya başlanmasıyla birlikte Ankara’da en hareketli parti genel merkezi AKP oldu. AKP önünde toplanan kalabalık Başbakan Ahmet Davutoğlu’nu gece yarısına kadar bekledi. Bu sürede AKP önünde “Şehitler ölmez, vatan bölünmez. Vur vur inlesin, Aydın Doğan dinlesin” sloganları atıldı. Seçim sonuçlarını ilk olarak Twitter’da sadece “Elhamdülillah” diyerek değerlendiren Başbakan Ahmet Davutoğlu, Konya’dan Ankara’ya gelerek AKP’yle özdeşleşen balkon konuşmasını yaptı. AKP’nin seçim zaferi için “Bugün eski Türkiye’nin yedi kat yerin altına gömüldüğü gündür” diyen Davutoğlu’nun tüm Türkiye’yi kucaklayacak mesajlara ve demokrasiye vurgu yapması dikkat çekti. Davutoğlu, “Kimse ayrımcılığa kapılacağı endişesine kapılmasın” derken, demokratik reformlara devam sözü verdi. Muhalefet partilerine “Gelin, anayasayı değiştirelim” çağrısı yapan Davutoğlu, “Türkiye’yi her türlü kutuplaşmadan, çatışmadan ve gerilimden çıkaracağız” dedi.

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ile HDP Eş başkanları kamera karşısında konuşmayı tercih ederken, MHP lideri Devlet Bahçeli yazılı açıklama yaptı. Kılıçdaroğlu, Türkiye’nin olağan bir seçim süreci yaşamadığını belirtirken, “Gücün baskıya dönüşmesi son derece tehlikelidir” uyarısı yaptı ve AKP’yi yakından izleyecekleri mesajı verdi. HDP’den de Türkiye’nin terörize edilirken halkın rahat bir seçim yaşamadığı mesajı geldi. Sosyal medyada istifa ettiği haberleri yayılan ancak bu haberlerin doğru olmadığı ortaya çıkan MHP lideri Devlet Bahçeli, halkın terörle yıldırıldığını söyledi.

“Yanlış yaptık”

Seçim anketlerinin neden yanıldığına ilişkin DW’nin sorusunu yanıtlayan KONDA Araştırma şirketinin sahibi Tarhan Erdem “Yanlış yaptık. Neden yanlış yaptığımızı da araştırıp, bulacağız” diye konuştu. Erdem; seçim sonuçlarını değerlendirirken de üstüste yapılan seçimler yüzünden uzun yıllardır Türkiye’de demokratik reformlara, ticari hayatta gelişmeye, Kürt sorununun çözümüyle ilgili çalışmalara el sürülmediğini söyledi. 2011’den sonra Türkiye’de iş yapılamadığını anlatan Erdem, 7 Haziran’da –koalisyon-diyen halkın şimdi –koalisyon yanlış olur- kanaatine vardığını çünkü bundan korkutulduğunu dile getirdi. Erdem, “Önümüzdeki süreçte kutuplaşma daha da artar. Nefret dili daha da artar. Ama belki AKP kendine gelir de; Erdoğan yasal sınırlar içine çekilir. Çünkü her şey Davutoğlu ile Erdoğan’ın ilişkisinin nasıl olacağına bağlı” diye konuştu. Erdem; muhalefeti de “Oturdukları koltuğu seviyorlar” diye eleştirirken, “Ne yazık ki Türkiye’de, muhalefet de Erdoğanlaşmıştır. Oysa bu başarısızlıktan sonra istifa etmeleri gerekirdi” dedi.

“Fiilen başkanlığın önü açıldı”

Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi Başkanı Sinan Ülgen seçim sonuçlarını DW’ye değerlendirirken “Herkes için sürpriz bir tablo ortaya çıktı. Türk seçmeni istikrarı kaybetmekten, koalisyon seçeneğinden korktu. Anlaşılan o ki Türk seçmeni istikrarın sadece tek başına iktidarla olacağını düşündü. MHP seçmeni de Bahçeli’ye kızdı ki, yönünü AKP’ye çevirdi. HDP de, PKK’yla arasına yeterince mesafe koyamadığından oy kaybına uğradı” diye konuştu. Sonuçlara ‘iyimser’ açıdan bakıldığında, AKP’nin Kürt sorunu, Kıbrıs sorunu gibi temel meselelerde kendisine yeni bir manevra alanı bulduğunu belirten Ülgen, ancak AKP’nin bu iyimser açıyı 2011’de de yakalamasına karşın değerlendiremediğine dikkat çekti.

“Asıl patron Erdoğan” diyen Ülgen’e göre seçim sonuçları Erdoğan’ı güçlendirdi ve şimdilik de facto başkanlık sistemimin yolu açıldı. “MHP’den kopuşlar olabilir ve başkanlığın yolu açılır” diyen Ülgen, “Bahçeli 13 yıl önce seçimin yolunu açarak gösterdiği basiretsizliği tekrarlamıştır. AKP’ye bir kredi daha açmıştır. Bu da hem kendi partisi hem de Türkiye için büyük bir talihsizliktir” dedi. CHP’nin de neden oy alamadığını sorgulaması gerektiğini söyleyen Ülgen, önümüzdeki dönemin gelişmelerini Davutoğlu-Erdoğan ilişkisinin belirleyeceğini dile getirdi.

“Şaka gibi”

ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Hüseyin Bağcı da DW’ye seçim sonucuyla ilgili yaptığı değerlendirmede “Seçmen koalisyondan korktu” görüşünde birleşti ve ekledi: “Terörden de korktu. Ekonomiden de korktu. Seçmeni, korkusu yönlendirdi.”

Bağcı, muhalefet için “HDP; 1 milyondan fazla oy kaybetti. MHP’nin oylarında yüzde 4’lük bir düşüş oldu. Tüm bunlar şaka gibi. Ve kaybedilen bütün oylar AKP’ye gitti. Bahçeli gerçekleri göremedi. Uzlaşmaz tutumuyla partisini mahvetti. Tuğrul Türkeş; AKP’ye demek ki yüzde 4’lük bir oranla gitmiş. Kılıçdaroğlu iyi bir insan ama karizması yok. Demirtaş da çok karizmatik ve sempatik ama HDP onu geriletiyor” değerlendirmesi yaptı. Ahmet Davutoğlu’nun balkon konuşmasıyla AKP’de ‘yeni bir döneme’ işaret ettiğini anlatan Bağcı, “Erdoğan’ın aksine yumuşak ve sıcak bir dil kullandı. Demokrasi ve teminatlar üzerine konuştu. Türk halkının korkudan arınması gerekiyor ki, Davutoğlu bunu anlamış görünüyor. Erdoğan’a karşın nasıl başarılı olacağını da zamanla göreceğiz” dedi.

© Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü