Harabeye dönen Ezidi kenti: Sincar

Karşımızdaki yıkımın resmi. Sincar tamamen bir harabe. Yıkılmış evler, sokaklara taşmış halılar, kıyafetler, oyuncaklar... Bu Ezidi kenti, Suriye sınırına neredeyse bir taş atımlık mesafede. Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani bir hafta önce yaptığı ziyarette Sincar'ın IŞİD'den temizlendiğini ilan ederken, hem peşmerge birliklerinin çabalarını övdü hem de kentin yönetimin hakkının Irak Kürdistanı'nda olduğunu da bir kez daha vurguladı. Barzani, Ezidilerin geri dönebilmesi için Erbil'deki özerk yönetimin Sincar'ın yeniden imar çalışmalarını hızlandıracağını da söyledi.

Barzani'yi karşılamak için çevre köylerin sakinleri Sincar'a akın etti. Köylüler ellerindeki Kürt bayraklarını sallayarak karayolu ile altı saatlik uzaklıktaki Erbil'den gelen Barzani'yi karşıladı. Sincar sakinleri ise karşılamada yoktu, çünkü kentte şu anda kimse yaşamıyor. Sincar'da şu anda sadece peşmerge birlikleri konuşlandırılmış durumda.

Geri dönenler yolda

Sincar'a doğru giderken içinde ev eşyaları ile dolu çok sayıda kamyon ve kamyonetle karşılaşıyoruz. İlk aklımıza gelen şüphe yağmacılar oldu. Ancak daha sonra Sincar sakinlerinin bir kısmının IŞİD militanlarının temizlenenen kente geri dönmeye başladıklarını öğreniyoruz. Kurtarabildikleri eşyaları ile birlikte. Şimdiye kadar saklandıkları, sığındıkları yerlerden taşınıyorlardı.

Ancak üzerinde düşek ve yastıkların olduğu minibüsteki Marvan ise "Biz daha geri dönmüyoruz" dedi. Dohuk'taki bir mülteci kampında yaşayan Marvan, "Bir kere daha her yer harabe. Ayrıca daha kendimizi güvende hissetmiyoruz" diyor. Marvan, tecrübelerinin IŞİD'in önce çekildiğini, sonra yeniden saldırdığını gösterdiğini söylüyor. Tikrit ve cihatçıların 2014 yılında ele geçirdiği ikinci büyük kent Musul'da olduğu gibi.

Sincar'ın geri alınması için uzun süre beklemek gerekmişti. Peşmerge aslında geçen yılın aralık ayında 50 bin nüfuslu kendi IŞİD'den temizleyeceğini açıklamıştı. Ancak IŞİD güçleri Ağustos 2014'te Kürt özerk yönetiminin altındaki büyük bir bölgeyi daha ele geçirdi. Sincar da Bağdat'ın sorumluluğuna geçti. Irak ordusunun IŞİD güçlerine karşı teslim olmasının ardından peşmerge savaşçıları ilerlemeye başladı ve öncelikle Kerkük, Hristiyan kenti Karakuş ve Ezidilerin Sincar kentinde kontrolü sağlamaya çalıştı. Ancak peşmerge güçleri de teslim bayrağını çekerken, Ezidiler de acımasız cihatçılar karşısında korumasız kaldı.

Kürt birliklerinin geri almasının ardından her birinde 100 ila 200 peşmerge cesedinin bulunduğu üç toplu mezar bulundu. Kürt askerleri, Sincar'da daha da fazlasının bulunacağından emin. Korumasız kalınca korku ve panikle dağlara kaçan binlerce Ezidi, Suriye üzerinden Dohuk'a doğru açılan koridor sayesinde saatlerce yürüyerek canlarını kurtarmaya çalışmıştı. Ezidiler kaçtıktan sonra ise büyük umutlarda peşmergenin askeri operasyonu başlatıldı. Ancak operasyonun ilk ayağında peşmerge sadece Sincar Dağları'nı geri almayı başardı. Ama kent hala IŞİD'in elindeydi.

Kentin geri alınması

Daha sonra geçen yaz operasyonun komutasını üstlenen İzzeddin Zaduz, strateji değişikliği yaptı. Uzun yıllar Almanya'nın Lübeck kentinde yaşamış olan General, Sincar'ın yavaş yavaş geri alınmasının ön hazırlığını yaptı. Öncelikle birbirine karşı mücadele eden birlikleri "Sincar İttifakı" adı altında bir araya getirdi. Peşmerge güçleri dağlarda operasyonlar yapan PKK birlikleri ve gerilla grupları ile birlikte Sincar'da ilerledi. Mücadelenin aylar sürdüğünü anlatan 54 yaşındaki peşmerge subayı "zordu" diyor. ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri de Sincar'daki operasyona hava saldırıları ile destek verdi. Cihatçıların Musul'a ve Suriye'ye kaçtığı söylenirken, Kuzey Irak yönetimi de Ezidilerin tekrar Sincar'a dönebilmeleri için yeniden imar çalışmalarını sürdürüyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Birgit Svensson