İranlı kadınlar haklarını arıyor

Şeriatla yönetilen İran’da kadın olmak hiç kolay değil. İranlı kadınlar başka ülke kadınları için çok olağan konularda dahi mücadele etmek zorunda kalıyor. Kocalarıyla tek eşli bir birliktelik bu konulardan biri. Şeriat, erkeğin dört kadın ile evlenebilmesine izin veriyor. Dahası İran yasaları erkekler için aslında ‘fuhuşu’ fiilen meşrulaştıran ve kısa süreli evlilik olarak adlandırılan bir seçenek sunuyor.

Taşlama cezalarına benzer hükümler de bir çok İranlı kadının tepki duyduğu yasal düzenlemeler arasında yer alıyor ve kadınların değiştirilmesi talebiyle gerçekleştirdikleri eylemlerin konularını oluşturuyor. Bu eylemlerden biri de Bir Milyon İmza ismini taşıyor.

Ancak bu kampanyaya katılanlar geçen hafta tutuklandı. Kampanya nedeniyle tutuklanan kadınlardan biri olan Nahid Keshawarz serbest bırakıldıktan sonra şöyle konuştu: ”İran yargısı Bir Milyon İmza adlı kampanyanın şeffaf olmadığını ve bu kampanya ile neyin hedeflendiğinin yeterince açık olmadığını iddia ediyor. Bu nedenle kadınlara bu eylem ile neyi hedeflediklerini soruyorlar.”

Ulusal güvenliği tehdit etmekle suçlandılar

Kampanya geçtiğimiz yıl 12 Haziran günü başladı. O günlerde İranlı kadınlar isteklerine dikkat çekmek amacıyla bir araya geldi. Kampanyanın başladığı gün şeriatı ihlal ettikleri ve İslam dinini sorguladıkları gerekçesiyle tutuklanan kadın sayısı 70’i buldu. Kadınlar, İran’ın ulusal güvenliğini tehdit etmekle suçlandı.

İnsan hakları savunucusu ve Nobel Barış Ödülü sabihi Şirin Ebadi tutuklanan kadınların avukatları arasında yer alıyor. Ebadi tutuklamalar konusundaki sitemini şöyle ifade ediyor: “Erkeklerin çok eşliliğini protesto etmek ne zamandır ulusal güvenliğin ihlalini oluşturuyor?”

Ebadi ile tutuklu İranlı kadınların savunmasını üstelenen bir diğer avukat da Nesrin Sotodeh. Sotodeh da tutuklamalara tepkili ve bunu “Kadınların talepleri tamamıyla meşru. İran yargısı müvekkilim Bahareh Hedayat’ı ulusal güvenliği zedelemek, huzursuzluk yaratmak ve yasadışı eylemlere katılmakla suçladı. Kendisine Bir Milyon İmza kampanyasının yasa dışı olduğu ve İslam’ın temel hükümlerine aykırı hareket ettiği söylenmiş. Bizim sorumuz ise şu: Erkeğin çok eşliliği İslam’ın temel hükümlerinde yer alıyor mu ? Bir kadın çok eşliliği protesto ederek ve eşinden evlilik hayatına saygı göstermesini isteyerek ulusal güvenliğe aykırı mı hareket etmiş oluyor?” sözleriyle dile getiriyor.

Gösteri dağıtıldı

Ancak bilinçli İranlı kadınlar baskılara boyun eğimiyor. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü öncesinde 40 kadın hakları savunucusunun İran Devrim Mahkemesi önünde toplanarak tutuklanan kadınların serbest bırakılmasını talep etmesi üzerine gerilim tırmandı.

İran polisi kadınların barışçıl eylemine şiddet kullanarak karşılık verdi. Göstericilerin neredeyse tamamı tutuklandı ve bir kısmı kötü şöhrete sahip olan Ewin hapishanesinde tutuluyor.

Avukat Nesrin Sotodeh tüm bu baskılara karşın İranlı kadınların mücadelelerini sürdürmekte kararlı olduklarını anlatıyor: “Müvekkillerimin temel hakları için savaşmaya devam edeceğini söyleyebilirim. Tutuklandıkları ve serbest bırakıldıkları sırada eşit haklara sahip olmaya dönük taleplerinden hiç bir şekilde vazgeçmeyeceklerini açıkça söylediler.“

Kılık kıyafet denetimi

Bugünlerde ise İran ahlak polisi kadınlara dönük sokak denetimlerini yeniden başlattı. Polisler taktıkları baş örtüsünden saç telleri görünen kadınları uyarıyor. Birçok İranlı kadın giydikleri elbiselerin vücut hatlarını belirgenleştirdiği gerekçesiyle ahlak polisinin müdahalesiyle karşı karşıya kalıyor. Hatti karakola götürülen kadınlar da var. Kimlik bilgileri polis kayıtlarına işleniyor.

Tahran Emniyet Müdürü Ahmet Rıza Radan, denetimleri “Açık saçık giyinen kadınların toplumun ahlak yapısını bozduğunu” söyleyerek savunuyor.