Kahovka barajının yıkılmasının vahim sonuçları

"16 savak kapısı, hidroelektrik santral binası ve santral binası ile savak arasındaki baraj yıkıldı," diyen santral işletmecisi anonim şirket Ukrhydroenergo'nun yöneticisi Ihor Syrota DW'ye yaptığı açıklamada, santralin eski haline getirilemeyeceğini söyledi. Rus tarafı ise santralin Ukrayna bombardımanı sonucu kısmen tahrip olduğunu iddia ediyor.

Ukraynalı yetkililerin verdiği bilgilere göre, Herson'da yaklaşık 600 kilometrekarelik arazi sular altında kaldı. Bölge valisi Oleksandr Prokudin yayınladığı görüntülü mesajda, sular altında kalan alanın yüzde 68'inin Dinyeper'in sol tarafında Rus işgalinde bulunan bölgede yer aldığını söyledi ve ekledi: "Biz sorun yaşayan herkese yardım edeceğiz." Perşembe sabahına kadar yaklaşık 2 bin kişi bölgeyi terk etti. Rus haber ajansı Tass, Rus güvenlik birimlerine dayandırdığı haberinde yaklaşık 4 bin 300 kişinin güvenli yerlere tahliyesinin gerçekleştirildiğini bildirdi. Haberde, 14 binden fazla evin su altında kaldığı belirtildi.

Ukrayna tarafından verilen bilgilere göre, suların yükselmesi Dinyeper Nehri'nin iki yakasında yaklaşık 42 bin kişiyi etkiledi.

Ukrayna silahlı kuvvetlerinin kontrolü altında olan Herson bölgesindeki Dinyeper'in sağ kıyısında ise durum kritik değil. Zira burası, karşı kıyıya nazaran daha yüksek bir konumda.

Kahovka hidroelektrik santrali, 24 Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ilk gününde ele geçirilmişti. Ukrayna istihbaratına göre, Ekim 2022'de Rus ordusu tarafından tamamen mayınlanmıştı.

Mayın tehdidi altındaki kasaba ve köyler

Ukraynalı yetkililer, baraj ve etrafına yerleştirilen Rus mayınlarının da sular altında kalan bölgelere ulaşabileceği uyarısında bulundu: "Düşman tarafından sol kıyıda kurulan mayın barikatları, sel suları tarafından tahrip edildi. Güneydeki Ukrayna birliklerinin sözcüsü Natalya Humenyuk, Ukrayna televizyonuna yaptığı açıklamada, mayınların kontrolsüz bir şekilde nehir boyunca yüzdüğünü ve bazılarının patladığını söyledi.

Hidroelektrik santraline sadece beş kilometre mesafede bulunan Rus işgali altındaki Novaya Kahovka'nın belediye başkanı Volodimir Kovalenko, kasabanın hızla sular altında kaldığını belirtti. Kovalenko, Ukrayna medyasına verdiği demeçte "Sel sularının yol açtığı yıkım çok büyük" dedi.

Belediye başkanın verdiği bilgilere göre bölgedeki marina ve yat kulübü, hayvanat bahçesi ve şehir parkı sular altında kaldı. Ancak şehir, Rus güçleri tarafından işgal edildiği için ayrıntılı bilgi almak hayli zor. Bölgede internet bağlantısının da kesildiği bildiriliyor.

Herson bölgesinin işgal altındaki kısmında kontrolü elinde bulunduran Rus silahlı kuvvetleri, Dinyeper kıyısındaki köylerin sakinleri için herhangi bir tehlike olmadığını iddia ediyor. Herson bölgesinin Rus işgali altındaki kısmında "hükümet başkanı" olarak bilinen yönetici "Sivil Savunma'ya göre, hidroelektrik santralinin aşağısındaki su yükselmesi iki ila dört metredir ve bu da yerleşim yerlerini tehlikeye atmaz" açıklamasını yaptı.

İçme suyu sıkıntısı endişesi

İşletmeci şirket Ukrhydroenergo tarafından yapılan ön tahminlere göre, rezervuardaki su tamamen Dinyeper'e akacak. Rezervuarın hacmi yaklaşık 18 milyar metreküp su. Uzmanlara göre, bu durum bölge için felaket niteliğinde vahim sonuçlar doğuracak.

DW'nin görüşlerine başvurduğu Ukrayna Ulusal Ekoloji Merkezi Başkanı Ruslan Havrilyuk, oluşabilecek muhtemel çevre felaketi senaryosunu şöyle tasvir ediyor: "Kahovka rezervuarı çok hızlı bir şekilde kuruyacak. Sonuç, çamurlu çıplak bir zemin ve yüzlerce tahrip olmuş bitki ve ölü hayvan olacak. Ayrıca bu durum, rezervuardan su temin edilen Ukrayna'nın güneyinin tamamında içme suyu sıkıntısına ve kuraklığa yol açacak."

Dinyeper yataklarının eşsiz ekosistemi ve nehrin aşağı kesimlerindeki adalar de sel nedeniyle muhtemelen yok olacak. Hidroelektrik santralinin ünitelerinden sızan motor yağı da çevre için ayrıca tehlike arz ediyor.

Santrali işleten Ukrhydroenergo şirketinin yöneticisi Ihor Syrota, "Kahovka santralinin türbin ve trafolarında 450 ton yağ depolanmış durumda. Tam olarak ne kadar yağ sızdığını bilmiyoruz ama 150 tondan fazla olduğunu tahmin ediyoruz. Büyük sel nedeniyle nehir boyunca bir yere çökecek ve Karadeniz'e ulaşacak," diyor.

Ukrayna Çevre Bakanı Ruslan Strilets, olası çevre felaketi için "ekokırım" tanımını kullandı. Deutsche Welle'ye konuşan Strilets, barajın bombalanmasının "barbarca bir eylem" ve "insani bir felaket" olduğunu, bir milyon kadar insanın tatlı suya erişiminin engellenebileceğini vurguladı. 

Zaporijya nükleer santrali için tehlike

Hidroelektrik santralinin havaya uçurulmasının, Ukrayna'nın enerji sistemi ve elektrik arzının istikrarı üzerinde muhtemelen doğrudan bir etkisi olmayacak. Ancak Ukraynalı yetkililer Rus işgali altındaki Zaporijya nükleer santrali ile ilgili risklere dikkat çekiyor. Bunun nedeni, santralin soğutma havuzları için Kahovka rezervuarından su alınması.

Ukrayna'da devlete ait Energoatom şirketinin başkanı Petro Kotin, "Rezervuardaki su seviyesinin düşmesi halinde alınması gereken tedbirlerin ayrıntılı bir listesi var. Buna nükleer santralin güvenliğinin sağlanması için santral personeline gerekli talimatlar da dahil" diyor. Kiev'deki Enerji Bakanlığı, Energoatom uzmanlarının nükleer santralin soğutma havuzlarındaki su seviyesini sürekli olarak izlediklerini belirtiyor.